Kişilik tipleri size zarar verebilir mi, yoksa kişiliğiniz aslında daha uzun bir yaşam sürdürmenize yardımcı mı oluyor? Kişiliklerimiz davranış ve alışkanlıklarımızı belirlemede büyük oranda önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle kişilik tipleri ile sağlık arasında bağlantının olması şaşırtıcı değildir. Doktoru ne sıklıkta ziyaret ettiğinizden ve stresle nasıl başa çıkacağınıza dair her şey kişiliğinize bağlantılıdır.
Kişilik tipleri
Filozoflar, doktorlar ve araştırmacılar uzun zamandır kişilik ile fiziksel sağlık arasındaki bağlantıları bulmaya çalıştılar. Eski Yunanlılar döneminde Hipokrat ve Galen dört humor (mizaç eya kişilik tipi) olduğunu ve her birinin belirli fiziksel veya zihinsel hastalıklarla hassas biçimde bağlantılı olduğunu öne sürdüler. Konuya olan ilgi bu zamana kadar devam ediyor ve araştırmalar, kişilik özelliklerinin önemli sağlık belirleyicileri olabileceğini buldu. Bir çalışmada , çocukluk döneminde sergilenen kişilik özelliklerin, orta yaştaki kişisel sağlık ile bağlantılı olduğunu bulundu. Sadece bu değil, aynı zamanda araştırmacılar, kişilik özelliklerinin sağlık ve genel olarak uzun ömürlülük dahil olmak üzere diğer önemli sağlık belirteçlerine bağlı olduğunu da buldular. Peki sağlığınız kişiliğinizden nasıl etkilenir? Olası sağlık etkilerinin ne olabileceğini keşfetmek için birkaç genel kişilik tipine daha yakından bakabiliriz.
Tip A kişilik tipi
Tip A tipi kişilik çoğu zaman enerjik, kontrolcü ve mükemmeliyetçi olarak nitelendirilir. Bu kişilik tipinin özelliklerini sergileyen insanlar daha rekabetçi, sabırsız, gergin, iddialı ve hatta saldırgan olma eğilimindedir. Tip A, genellikle ilerlemek için her şeyi yapabilecek işkolikler olarak görülür. Hem işte hem de kişisel etkileşimlerde baskın olma ihtiyacı hissederler ve değer ve benlik duygularını algılanan başarılarından türetirler. Bu kişilik tipi ilk kez 1950'lerde tanımlandığında ve araştırmalar bir dizi olumsuz sağlık sonucuyla ilişkilendirildiği için ilgi konusu olmuştur. Bazı araştırmalar A Tipi kişilik tipi ile hipertansiyon, artan iş stresi ve sosyal izolasyon arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir.
Daha eski çalışmalar, A Tipi kişilik tipi ile kalp hastalığı arasında bir bağlantı olduğunu öne sürdü, ancak daha sonra yapılan araştırmalar bu bağlantıyı onaylamadığı için bu bulguları da karmaşıklaştırdı. Tip A gereğinden fazla kin / nefret / düşmanlık hissetme eğiliminde olduğu için, kalp hastalığı riskine bağlı problemlerin daha sık görülebileceği düşüncesi hala düşünülüyor. 40 yıldan daha uzun bir süre önce yapılan ilk araştırmaya göre, A Tipi kişiliklerin koroner arter hastalığı yaşama riskinin 7 kat arttığını ileri sürüyor. Ancak daha yeni çalışmalar, artan kalp hastalığı riskinin arkasındaki asıl suçluların muhtemelen öfke ve düşmanlıkla ilgili olduğunu göstermektedir. Peki, A Tipi bir kişiliğiniz varsa sağlık risklerinizi azaltmak için ne yapabilirsiniz?
Neyi değiştirebileceğinizi anlayın. Kişilik tipi artan sağlık endişeleri ile bağlantılı olsa bile, bazılarının çok az hasta olabileceği gibi, doktorların da bu riskleri azaltmak için yapabileceklerinin olduğu biliniyor. Dolayısıyla bazı uzmanlar kişilik değişiminin mümkün olduğunu ve kişiliğinizi zorunlu olarak değiştirmeseniz bile, hastaların genel kişilik tiplerinin potansiyel sağlık problemlerini en aza indirgemeleri için atabilecekleri adımlar olduğunu öne sürmektedir.
Kişilik tipinizle ilişkili olumsuz özelliklere odaklanın. Stresli olma, kin duyma ve sosyal olarak yalıtılmış olma eğilimi gibi, A tipi kişiliğin daha olumsuz özelliklerinden bazılarına sahip olma eğilimindeyseniz, hipertansiyon ve diğer sağlık problemleri geliştirme olasılığını azaltabileceğiniz yöntemleri keşfedin.
Kendinizle başa çıkma ve stres yönetimi yollarını uygulayın. Etkili stres yönetimi teknikleri, günlük yaşam stresiyle nasıl daha iyi başa çıkacağınızı öğrenmenize yardımcı olabilir. Öfke ve düşmanlık duygularını yönetmeyi öğrenmek de yardımcı olabilir. Ve sosyal bağlantılarınızı iyileştirmenin yollarını aramak hem şimdi hem de gelecekte refahınızı yükseltmeye yardımcı olacaktır.
Sakin kişilik tipi
Genellikle B Tipi kişilik olarak adlandırılan, sakin bir kişiliğe sahip kişiler, A Tipi meslektaşlarına göre çok daha rahat ve uyumlu davranırlar. Tip As'ın aksine, Tip B tipik olarak daha az stresli ve daha az rekabetçidir. Bu bireyler, başarma, kazanma veya hükmetme ihtiyacı tarafından yönlendirilmekten ziyade, bunu yapmaktan zevk almaya yönelik görevleri yerine getirmeye daha yatkınlar. Fakat B tipleri için başarının değeri olmadığını kesinlikle söyleyemeyiz. Hedeflerine doğru sürekli çalışırlar ancak aynı zamanda sürecin tadını çıkarırlar ve kazanmazlarsa daha az stres yaşarlar. B Tipi kişilik tipine sahip kişiler, sanatçı, yazar, aktör ya da terapist olmak gibi daha fazla temkinli ve yaratıcılık merkezli kariyer ve hobilere daha fazla ilgi gösterebilirler. Peki, B Tipi kişiliğe sahip kişilerin sağlığı için neler söyleyebiliriz?
Sağlıklı davranışları koruyun. "Fazla sakinlik", sağlığınıza daha olumsuz bir yaklaşımla yaklaşmak anlamına gelebilir. Rahat olmak harika olabilir, ancak sağlıklı alışkanlık edinmeyi de ihmal etmeyin.
Olumlu odaklanmak. Tip Bs için, haberler çoğunlukla iyidir. Bu kişilik tipine sahipseniz, muhtemelen kaygı ile ilgili sağlık sorunları geliştirme riskiniz daha düşüktür. Yaşamdan zevk alma eğilimindesiniz, stresle başa çıkmakta oldukça başarılısınız ve muhtemelen iyi bir yaşam kalitesine sahipsiniz. Bu faktörlerin tümü, stres, öfke ve kaygı ile bağlantılı olumsuz sağlık sonuçlarını deneyimleme olasılığınızın düşük olduğu anlamına gelebilir.
Fedakar kişilik tipi
"Fedakar, yardımsever" kişiliği olan insanlar, uzlaşmacı, pasif ve uyumlu olma eğilimindedir. Bu kişilik tipi, sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir. Fakat diğer yandan, doğaları gereği memnun etmeye istekli olmaları, doktorlarının tavsiyelerini yerine getirme olasılıklarının daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Bu kişilik tipinin olumsuz bir yönü, pasif yapılarından ötürü, olumsuz bir sağlık olayı karşısında kendilerini umutsuz ya da çaresiz hissetme ihtimallerinin daha yüksek olduğudur. Ayrıca, bir şeyler yanlış olduğunda yardım isteme olasılıkları da daha düşüktür, bunun yerine başkaları için bir yük veya sıkıntı olmak istemediklerini düşünebilirsiniz. Teşhis ile karşı karşıya kaldıklarında, basitçe havluya atabilirler ve yaptıkları hiçbir şeyin büyük bir fark yaratmayacağını varsayabilirler. Peki, insanları memnun etmeye meyilliyseniz sağlığını korumak için ne yapabilirsin?
Kendini görmezden gelme. İnsanlar bazen kendi refahlarını en sonda tutarlar. Başkalarına karşı vicdani olmak olumlu bir özellik olabilir, ancak kendi sağlığınız için de zaman ayırdığınızdan emin olun.
Sağlığınızda aktif rol alın. Sağlığınızın ellerinizin dışında olduğunu düşünmek işleri kolaylaştırabilir. Ancak iç odağınızı sağlamak yani kendinize odaklanmak, mevcut ve gelecekteki sağlığınızın kontrolünü daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Sağlığınızı etkileyen dış etkiler yerine, kendi eylemlerinizle değiştirebileceğiniz şeylere dikkat edin.
Endişeli kişilik tipi
Eğer nevrotik bir kişiliğe sahipseniz, kayıp, hayal kırıklığı ve diğer duygulara, olumsuz duygularla karşılık verme eğiliminde olabilirsiniz. Nispeten küçük yaşam zorluklarına karşı yoğun duygusal tepkiler vermeniz yaygındır. Araştırmacılar, bu özelliğin, genel yaşam ömrü de dahil olmak üzere çeşitli fiziksel ve zihinsel bozuklukların bir habercisi olabileceğini bulmuşlardır. Nevrotiklik yaygın anksiyete bozukluğu, depresyon, panik bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu ve madde kullanımı ile ilişkilendirilmiştir.
Bir araştırma sonucunda, nevrotiklikte daha yüksek ve diğer
Beş Büyük Faktör Kuramı özelliklerinde (nevrotiklik, dışadönüklülük, uygunluk, açıklık, vicdan), özellikle vicdan yönünden düşük olanların, daha az nevrotik yaşıtlarına göre daha az sağlıklı olma eğiliminde olduklarını buldu. Nörotisizm düzeyi yüksek olanların, kardiyovasküler hastalıklar, irritabl bağırsak sendromu ve astım gibi fiziksel sağlık problemleri yaşaması daha muhtemel olabilir. Peki, Nevrotik bir kişiliğin olası sağlık risklerini en aza indirmeye yardımcı olmak için izleyebileceği yollar neler olabilir?
Önleyici stratejiler yardımcı olabilir. Endişeli olmak sağlık risklerine sahip olmanıza neden olabilir, ancak kişiliğinizi daha iyi anlamanın yanı sıra, koruyucu bakımla ilgilenmek için adımlar atabilirsiniz. Yani endişenizi sağlığınıza yöneltebilirsiniz.
Endişeni kontrol et. Aşırı endişe rahatsız edici olabilir, bu nedenle düşüncelerinizi kontrol etmenin ve olumsuz duyguları daha olumlu olanlarla değiştirmenin yollarını bulmanız önemli. Dikkatinizi dağıtma, bir arkadaşınızla konuşma ve gevşeme teknikleri gibi stratejiler kendinizi nevrotik duyguları aşma noktasında ciddi oranda geliştirmenizi sağlayacaktır.
Sıkıntılı kişilik tipi
D tipi kişilik ilk olarak 1996'da tanıtılmıştı ve olumsuz duygulara daha yatkın olma ve kendini ifade etmeme gibi "sıkıntılı" özellikler ile tanımlanıyor. Stres, depresyon, anksiyete, öfke ve yalnızlık da D Tipi kişilik ile ilişkilidir. Bu nedenle ciddi sağlık problemleri yaşamaları mümkündür. Peki D Tipi bir kişiliğe sahip olmanın olası sağlık etkileri nelerdir? Bir çalışma, D Tipi kişilikleri olan kişilerin, diğer kişilik tiplerine göre dört kat ölüm riski olduğunu ortaya koydu.
Circulation: Cardiovascular Quality and Results dergisinde yayınlanan bir başka araştırmaya göre, bu kişilik tipine sahip kişiler, kalp yetmezliği de dahil olmak üzere üç kat artmış kalp problemi riski altındalar. Çalışma ayrıca, Amerikalı yetişkinlerin yaklaşık yüzde 20'sinin D tipi kişiliğe sahip olduğunu, kalp rahatsızlığı olan hastaların yaklaşık yüzde 50'sinin bu sıkıntılı kişilik tipinin özelliklerini sergilediğini ortaya koydu. Peki D Tipi bir kişiliğe sahip birisi, potansiyel sağlık risklerini azaltmaya yardımcı olmak için neler yapabilir?
Doktorunuzla konuşun. Bazı uzmanlar, kalp hastalarını bu özellikler için taramanın, doktorların risk altındakileri davranış ve bilişsel danışma ile bağlamasına izin vermesini umut ediyor.
Stres yönetimi tekniklerini uygulayın. İyi stres yönetimi tekniklerini uygulamak ve olayları daha olumlu duygulara odaklanmak için yeniden düzenlemek gibi kendi kendine yardım yaklaşımları da yardımcı olabilir.
Yalnız kişilik tipi
Araştırma, ünlü "Beş Büyük Faktör Kuramı (OCEAN olarak da bilinir)" kişilik özelliklerinden bazılarını fiziksel hastalık ve psikolojik hastalıklarla da ilişkilendirdi. Bir çalışma, daha dışa dönük, vicdani ve hoş davranan insanların da daha sağlıklı olma eğiliminde olduğunu buldu. Bu, kısmende olsa Beş Büyük Faktör Kuramı özelliklerinin daha kaliteli seviyelerini sergileyen insanların, doktorlarıyla daha etkin iletişim kurma eğiliminde olmaları nedeniyledir.
2009 tarihli bir çalışma, sosyal desteğin daha sağlıklı davranışlar, daha iyi başa çıkma becerileri ve tıbbi rutinlere uyma gibi fiziksel sağlık sonuçları ile bağlantılı olduğunu buldu. Doktorlar ve diğer sağlık uzmanları uzun zamandır kaliteli sosyal destek ve bağlantıların hem fiziksel hem de zihinsel sağlık üzerinde önemli bir koruyucu etkiye sahip olabileceğini anladılar. Peki dışa dönük değilseniz, ne yapabilirsiniz?
Sosyal desteğinizi oluşturun. Daha içe dönük bir kişiliğe sahip olsanız bile, güçlü bir sosyal destek aramak, kişilik tipinizle ilişkili potansiyel sağlık risklerini azaltmaya yardımcı olmanın bir yoludur. Sosyal destek eksikliği, bağışıklığın azalması ve kalp hastalığı riskinin artması gibi çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Kısacası birkaç arkadaş iyi olabilir.
Bunlar ne anlama geliyor?
Araştırmalar kişilik tipinin sağlık ve mutlulukta açıkça bir rol oynadığını gösterirken, bazı hastalıkların psikolojik özelliklerden etkilenme olasılığı daha yüksektir. Örneğin kalp hastalığı, kişilik tipiyle kanserden daha güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Öyleyse neden kişiliğin sağlık üzerinde etkisi var? Neden bazı özellikler bazı hastalıklara bu kadar bağlı? Cevaplar açık değil, ancak büyük olasılıkla kişiliğin davranış ve yaşam tarzı seçimlerini etkilediğinden emin olabiliriz. Daha vicdan sahibi olanların daha sağlıklı seçimler yapma olasılığı daha yüksek olabilirken, nevrotiklik konusunda sınırları aşanların tıbbi yardım alma veya daha zayıf sosyal becerilere sahip olma olasılığı daha düşük olabilir.
Sırf belirli bir kişilik tipine sahip olma eğiliminde olmanız, sizi belli hastalıkları edinme zorunluluğuna mahkum etmez. Birçok şeyde olduğu gibi, bir sağlık problemi yaratma riskiniz, genetik, çevre, yaşam tarzı ve davranışlar dahil olmak üzere kişiliğinizin ötesinde çeşitli faktörlere bağlı olabilir. Kişiliğinizi anlamak, ne tür sağlık seçimleri veya değişiklikler yapmaya odaklanmanız gerektiğine karar vermenize yardımcı olmak için harika bir yol olabilir. Karşılaşabileceğiniz olası tehlikelerin farkında olarak, tehlikeleri en aza indirecek bir plan geliştirmek için sağlık uzmanınızla birlikte çalışabilirsiniz.
