Siyah ışık nedir? Hiç siyah ışığın ne olduğunu merak ettiniz mi ya da farklı siyah ışıklar olduğunu biliyor muydunuz? İşte bunların ne olduğuna ve nerede bulunduklarına ya da kullanıldıklarına dair bilgileri bu yazımızda bir araya getirdik. "BL" ya da Black Light olarak da bilinir.
Siyah Işık Hakkında Bilgiler
Anahtar çıkarımlar:
- Siyah ışık, daha çok ultraviyole ışık ve az miktarda da görünür ışık yayan bir lamba türüdür. Bu ışık insan görüş aralığının dışında olduğu için görünmezdir. Bu yüzden böyle bir kaynakla aydınlatılan oda karanlık kalacaktır.
- Özel floresan lambalar, LED'ler, akkor lambalar ve lazerler dahil birçok siyah ışık türü vardır. Her biri ışığı benzersiz bir spektrumda ürettiğinden hepsinden eşit siyah ışık alınmaz.
- Siyah ışıklar floresanı gözlemlemek, bronzlaşma yatakları, böcekleri çekmek, sanatsal etkiler, dezenfeksiyon ve plastikleri iyileştirmek için kullanılır.
Siyah ışık ultraviyole renklerden oluşur. Bir ultraviyole lamba, UV-A ışık ve "Wood's lamp" olarak da bilinir. Wood'un lambası adı, cam UV filtrelerinin mucidi Robert Williams Wood'u göstermektedir. Neredeyse iyi bir siyah ışığın tamamı spekturumun UV kısmına denk düşer, çok azı da görünür kısımdadır.
Neden "Siyah" Işık Deniyor?
Bunlar gerçek ışık yaymasına rağmen, ultraviyole (morötesi) olduklarından insan gözüne görünmez. Bu nedenle gözlerimiz söz konusu olduğunda bu ışığa "siyah" demek doğaldır. Odaları aydınlatmazlar ve çoğu ayrıca mor ışık da yayar. Bu durum lambanın açık olduğunu görmenizi sağlar. Ayrıca ultraviyole ışığa aşırı maruz kalmaktan kaçınmanıza yardımcı olur, zira gözlerinize ve cildinize zarar verebilir.
Siyah Işık Türleri
Siyah ışıklar birçok farklı şekilde gelir. Akkor lambalar, floresan lambalar, ışık yayan diyotlar (LED'ler), lazerler ve cıva buharlı lambalar bunlar arasındadır. Akkor lambalar çok az miktarda ultraviyole ışık üretir, bu yüzden aslında zayıf miktarda siyah ışık yayarlar.
Diğerler örnekler başka ışık kaynakları üzerindeki basit filtrelerdir. Görünür ışığı engellerler ve ultraviyole (morötesi) ışığın geçişine izin verirler. Bu tip lambalar ya da filtreler genellikle soluk mor-mavi ışık üretir. Aydınlatma endüstrisinde bu tür cihazlara "BLB" denir; "blacklight blue".
Diğer lambalarda filtre yoktur. Bu lambalar görünür spektrumda daha parlak olma eğilimindedir. İyi bir örnek, "böcek lambası" olarak da kullanılan floresan ampul türüdür. Bu lamba türüne kısaca "BL" denir (Black Light).
Siyah Işık Zararlı mı?
Siyah ışık veya ultraviyole lazerler insan gözüne tamamen görünmeyen tutarlı, monokromatik radyasyon üretir. Bu tür cihazlarla çalışırken göz koruması takmak özellikle önemlidir çünkü ışık ani ya da kalıcı körlüğe ve diğer doku hasarlarına neden olabilir.
Siyah Işığın KullanımAalanı
Bu ışıkların birçok kullanım alanı var. Ultraviyole ışık floresan boyaları gözlemlemek, fosforlu malzemelerin parlaklığını arttırmak, plastikleri iyileştirmek, böcekleri çekmek, deride melanin üretimini (bronzlaşma) teşvik etmek ve sanat resmini aydınlatmak için kullanılır. Ayrıca tıbbi uygulamaları da var. Ultraviyole ışık dezenfeksiyon için kullanılır; mantar enfeksiyonlarının, bakteriyel enfeksiyonların, akne, melanomun, etilen glikol zehirlenmesinin teşhisi ve yenidoğan sarılığının tedavisinde faydalanılır.
Olası tehlikeler
Siyah ışıkların çoğu nispeten güvenlidir çünkü yaydıkları UV ışık UVA uzun dalgası aralığındadır. Burası görünür ışığa en yakın bölgedir. UVA insan derisi kanseri ile ilişkilendirilir. Bu nedenle siyah ışık radyasyonuna uzun süre maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. UVA, derinin derinliklerine nüfuz eder ve DNA'ya zarar verebilir. UVA güneş yanığına neden olmaz ancak A vitaminini yok edebilir, kollajene zarar verebilir ve cildin yaşlanmasına neden olabilir.
Bazı tipler UVB aralığında daha fazla ışık yayar. Bu ışıklar cilt yanıklarına neden olabilir. UVA veya görünür ışıktan daha yüksek bir enerjiye sahip olduklarından hücrelere daha hızlı zarar verebilirler.
Ultraviyole ışığa maruz kalmak gözün lensine zarar verebilir ve potansiyel olarak katarakt oluşumuna neden olabilir.
