İlk uygarlıklar hakkında kronolojik bir sıralama hazırladık. Daha önce İnsanın Kökenleri yazımızla bu seriyi başlatmıştık. Bu dönem karmaşık uygarlıkların ortaya çıkmasına tanıklık etti. Topluluklar büyüdü; Mısır, Hindistan, Batı Asya ve Çin'in bereketli vadilerinde ticaret gelişti. Avrupa ile Orta ve Güney Amerika da bu dönemde gelişme gösterdi.
İlk uygarlıklar: Milattan önce 3000'den 700 yılına
Erken İndus dönemi: İndus Vadisinde bölgesel kültürler ve şehirler.
Mısır'da ilk hanedan; Erken hanedan dönemi başlar (MÖ 2686'ya kadar).
Batı Asya'da Bronz Çağının başlaması (MÖ 3200 – 1200).
Güney Fransa'da bakır işçiliği bulguları.
Longshan kültürünün Çin'de gelişmesi (MÖ 3200 – 3000).
Kral Menes birleşik Yukarı (Güney) ve Aşağı (Kuzey) Mısır'da hüküm sürer.
And çiftçileri patates ve kinoa gibi bitkileri eker ve alpaka ve lama gibi hayvanları yetiştirir.
Girit'te Minos Uygarlığının belirmesi.
Çivi yazısı Sümer ve Mezopotamya'da gelişir.
Stonehenge tören kompleksinde tahta yapıların kurulması.
Mısır'ın ikinci hanedanı.
İlk tören merkezleri Güney Amerika'da, Peru kıyılarında gelişir.
Çin'de ilk bronz eşyalar.
Mısır'ın Üçüncü Hanedanı kral Sanakht'ka başlar.
Güçlü krallar dönemi olan Eski Krallık dönemi Mısır'da başlar (MÖ 2181'e kadar sürer).
Mısır, Sakkara'da kral Djoser için Step piramidinin inşa edilmesi (MÖ 2667 – 2648).
Mısır'da Dördüncü Hanedan; piramit yaptıran firavunlar Khufu, Khafre ve Menkaure'yi kapsar.
Ur hükümdarları kraliyet mezarlarına gömülür; efsanelere göre, Kral Gılgamış ve Uruk'un Sümer'de saltanatları.
Karal gibi tören merkezleri Peru'da inşa edilir.
İndus Vadisinde saban kullanılır.
Mısır'ın Giza bölgesinde üç piramidin inşaatının başlaması.
Britanya'da Stonehenge'nin dış dairesi taş kullanılarak yapılır.
Polonya'da bulunan ilk bronz eşyaların gösterdiği gibi Bronz Çağı Avrupa'da başlar.
Çin'de Longshan kültürü çömlek, bronz ve ipek üretir.
Ur önemli üretim merkezlerinden biridir.
Eski Krallık dönemi Mısır'da devam eder.
Suriye ve Levant'ta Ebla, Mari ve diğer şehirler ortaya çıkar.
Bell Breaker kültürü Batı ve Orta Avrupa'da devam eder.
Bronz Çağı Orta Avrupa'da başlar.
İndus uygarlığının olgun çağı başlar.
Güney Amerika'da uzun mesafeli ticarete ilişkin bulgular.
Aspero ve Kotoş törensel merkezleri Andlar ve Peru'nun sahil bölgelerinde kurulmaya devam eder.
Güneybatı Britanya'da Stonehedge tören merkezinin bütün taşları dikilir.
Ummalı Lugalzagesi tüm Sümer'i birleştirir.
Mısır'ın Altıncı Hanedanı kurulur.
Akat kralı Sargon Sümer'i ele geçirerek dünyanın ilk imparatorluğunu kurar.
Bronz Çağı Güney Amerika'da; İtalya'da ve Balkanlarda başlar.
Mısır'da Altıncı hanedanın II. Pepi'nin hükümdarlığı.
Çin geleneğine göre Xia hanedanı Doğu Çin'de Büyük Yu tarafından kurulur. 1776'ya kadar hüküm sürdüğü söylenmektedir.
Eski Krallık döneminin Altıncı Hanedanı hükümdarın otoritesini zayıflatan doğal felaketlerden sonra Mısır'da sona erer.
Birinci Ara Dönem Mısır'da başlar (MÖ 2040).
Gutianlar Akatları yener; Mezopotamya'nın Lagaş gibi şehir devletleri bağımsızlıklarını kabul ettirir.
Merkezi Nil'in Üçüncü Şelalesindeki Kerma bölgesinde bulunan Nubya Krallığı Mısır'ın güneyinde kurulur.
Ur kralı Ur-Nammu'nun saltanatında Mezopotamya'nın büyük kısmının birleşmesi; Ur tapınağını ziggurat olarak yeniden yapar.
Ur-Nammu (MÖ 2004'e kadar) tarafından kurulan Ur'un Üçüncü hanedanı.
Minos saray uygarlığının Girit'te ortaya çıkması.
Tebli Nebhepetre Mentuhotep rakiplerini yenerek Mısır'ı birleştirir.
Menhuhotep, Memfis yakınındaki Itj-Towy'de yeni bir başkent kurar; Orta Krallık başlar.
Ur şehri Elamitlere düşer, Ur hanedanı sona erer.
Aşur kenti Kuzey Mezopotamya'da egemen hale gelir.
Kuzey Amerika'da darı, fasulye ve sakız kabağı yetiştirilmesi; uzak mesafeli ticaret yolları faaliyette.
İnuitlerin ataları Arktik Küçük Aletler halkı Alaska'dan çıkarak Kanada üzerinden yayılır ve Grönland'da yerleşir.
Girit Minos Uygarlığı en yüksek noktasında.
Kral I. Amenemhet Orta Krallık döneminde Mısır'a istikrar getirir.
Babil'in ilk hanedanının kurulması.
Mısır'da I. Senwosret'in hükümdarlığı.
Mısır Kralı I. Senwosret Nubya'yı yener, krallığını Nil'in ikinci şelalesine kadar genişletir.
Anadolu'da şehirler ve küçük krallıklar gelişir.
Erlitu şehri Çin'de Sarı Irmak çevresinde kurulur.
İndus uygarlığı geriler; şehirleri terk edilir.
Şamsi-Adad'ın hükümdarlığı; Kuzey Mezopotamya'yı ele geçirerek Yukarı Mezopotamya Krallığını başkenti Şubat-Enlil'de kurar.
Shang Uygarlığı Çin'de başlar.
Tören merkezi La Florida Peru'da inşa edilir.
Babil'de Hammurabi'nin hükümdarlığı; Mezopotamya'da Babil İmparatorluğunu kurar ve imparatorluğunda kullanılmak üzere bir kanunname çıkartır.
Çin tarihine göre Kral Tang tarafından Shang hanedanının kuruluşu.
Secin Alto geniş tören kompleksi Peru'da inşa edilir.
Çizgi A yazısının Girit'te kullanılmaya başlanması.
Mısır'ın Orta Krallığı kargaşalıklara parçalanır; İkinci Orta Dönemin başlaması.
Hititlerin Orta Anadolu'da başkenti Hattuşaş olan Eski Krallığı kurar.
Levant Hiksosları ikinci ara dönemde Aşağı Mısır'ı fetheder.
Yunan adası Santorini'de bir yanardağ şiddetle patlar, adadaki Minos uygarlıklarını kütle kaplar.
Miken uygarlığı Yunan ana karasında belirir.
Hitit kralı Mursilis Babil'i yağmalar, Hammurabi tarafından kurulan imparatorluğu sona erdirir.
İlk Mısır Firavunları Teb yakınlarındaki Krallar Vadisi'ne gömülür.
İran Kassitleri bölgeyi birleştirerek Babil'de yeni bir imparatorluk kurmaya başlar.
Teb kralı I. Ahmose Hiksosları Aşağı Mısır'dan çıkartarak Mısır'ı birleştirir.
Hititler demir eritme teknolojisini geliştirir.
Hitit Eski krallığı geriler; Kuzey Mezopotamya'da Mitanni Hurri hanedanının ortaya çıkması.
Bakırın Sahra bölgesinde işlenmesi.
Mısırlılar, Mitanni, Yeni Krallık Hititleri Levant'a hakim olmak için mücadele eder.
Peru'da metal işletmeciliğine dair bulgular.
Güney Rusya'dan Aryanlar Kuzey Hindistan'a göç eder.
Teb'e Karnak tapınağı inşa edilir.
Bronz işçiliği Vietnam ve Tayland'a yayılır.
Lapita halkı Melanezya'dan doğuya doğru göç ederek Pasifik Adalarına yerleşir.
Miken ticaret ağı Sicilya'dan Levant'a kadar uzanır.
Minos sarayları Girit'te ortadan kalkar; Mikenler adanın hakimiyetini alır.
Çin'de Shang başkenti Zhengzhou'dan Xi'ang'a taşınır.
Hitit Kralı I. Suppililiumas Suriye'yi kısa sürede fethederek, Mısır'a büyük açısından rakip olur.
IV. Amenhotep'in hükümdarlığı; Mısır'ın eski dininden ayrılarak güneş tanrısı Aten'e ibadet eder ve Akhenaten adını alır.
Asur şehri Mitanni idaresinden kurtulur; Asur devletinin yükselişi
Çocuk kral Tutankhamon'un kısa hükümdarlığı, eski Mısır dini tekrar kurulur ve Akhetaten terk edilir.
Çiftçiler ve çobanlar Kuzey Hindistan'da Ganj Havzası boyunca yayılır.
Tuna bölgesinde Urnfield kültürü ortaya çıkar.
Mısır'da II. Ramses'in hükümdarlığının başlangıcı (MÖ 1213'e kadar).
Mısırlılar ve Hititler Kadeş Muharebesinde savaşır.
Chavin kültürü Peru Andlarında başlar.
Hitit başkenti Hattuşaş tahrip edilir.
Olmek kültürü Meksika'da ortaya çıkar.
Levant'taki şehirler Deniz İnsanları tarafından yağmalanır.
Mısır'ın son büyük Firavunu III. Ramses'in hükümdarlığı (MÖ 1153'e kadar)
Hitit İmparatorluğu çöker.
Miken savunmaları güçlendirir, saldırı korkusu yaşanır.
Miken dönemi sona erer ve Yunanistan'ın karanlık çağı başlar.
Mısır'da Üçüncü Ara Dönemin başlaması.
King Wu, Shang kralının hükümdarlık için Göklerin Yetkisini kaybettiğini iddia eder.
David İbranilerin kralı olarak Saul'un yerine geçer.
Fenikeliler Akdeniz'de koloniler ve limanlar inşa eder.
Yunanlar Ege'de koloniler kurmaya başlar.
Batı Avrupa'da tepe kaleleri inşa edilir.
Kral Davud İsrail kabilelerini birleştirir ve Kudüs'ü başkent yapar.
Hindistan'da çiftçi toplulukları Ganj Vadisine yerleşir.
Nubya Krallığı Kuş kurulur.
Kuzey Amerika'da Ohio nehri boyunca Adena kültürü gelişmeye başlar.
Yeni Asur İmparatorluğu kurulur.
Kral Süleyman'ın İsrail'de hükümdarlığı başlar (MÖ 928'e kadar).
İskit göçerleri steplere yayılır.
Nimrud Asur başkenti olur.
III. Şalmaneser Karkar Muharebesini Şam kralı yönetimindeki bir koalisyona karşı kazanır.
İtalya'da Roma'da ilk yerleşimler kurulur.
Ermeni Krallığı Urartu güçlenir.
Kartaca Kuzey Afrika'da Finikeliler tarafından kurulur.
Hallstatt kültürü Avrupa'da belirir.
Chavin de Hauntar kurulur.
İlk ortak Yunan oyunları Yunanistan'da Olimpiya'da düzenlenir ve her dört yılda bir tekrarlanır.
Akdeniz'in Yunanlar tarafından kolonileştirilmesi.
Zhou başkenti doğuya Luoyong'a taşınır, Doğu Zhou dönemi başlar.
Roma'nın Romulus tarafından kuruluşuna inanılan geleneksel tarih.
Nubya Kuşit hükümdarları Mısır'a ordular gönderir MÖ 747'de ele geçirir.
Homeros'un İlyada ve Odysseia destanları yazılır.
Asur kralı III. Tiglat Pileser'in hükümdarlığı başlar (MÖ 727'ye kadar).
II. Sargon Asus tahtını ele geçirir (MÖ 705'e kadar).
II. Sargon Urartu'yu yener ve önemli kutsal alanı Musasir'i yağmalar.
Asur başkenti Ninova'ya taşınır.
…Ve Asurlular Yahuda'yı istila eder.