Pasifik Okyanusu 165 milyon kilometrekare yüzölçümü ile Dünya'nın beş okyanusunun en büyüğü ve en derinidir. Bu okyanusa 211 adet Türkiye sığabilir. Kuzeydeki Kuzey Kutbu Okyanusu'ndan güneydeki Güney Okyanusu'na kadar uzanıyor. Aynı zamanda Asya ile Avustralya, Asya ile Kuzey Amerika ve Avustralya ile Güney Amerika arasında bulunuyor. Pasifik Okyanusu (diğer adıyla Büyük Okyanus), Dünya su yüzeyinin yaklaşık %46'sını kaplar ve bu yönüyle neredeyse Dünya'nın toplam kara alanına eşittir. Pasifik Okyanusu genellikle Kuzey ve Güney Pasifik bölgelerine ayrılır ve ekvator bu ikisi arasında bölünür. Fiji, Kiribati, Yeni Zelanda ve Nauru Pasifik Okyanusu'nda bulunan ülkelerdir.
Pasifik Okyanusu'nun Oluşumu ve Jeolojisi
Dünya'nın diğer okyanusları gibi milyonlarca yıl önce oluşan Pasifik Okyanusu büyüklüğü nedeniyle eşsiz bir topoğrafyaya sahip. Hava durumunda ve bugünün ekonomisinde önemli bir rol oynuyor. Pasifik Okyanusu'nun Pangea'nın ayrılmasıyla yaklaşık 250 milyon yıl önce oluştuğuna inanılıyor. Pangea topraklarını çevreleyen Panthalassa Okyanusu'ndan meydana geldi.
Ancak, Pasifik Okyanusu'nun ne zaman oluştuğuna dair kesin bir tarih yok. Bunun nedeni, okyanus tabanının hareket ederek ve azalarak sürekli geri dönüşüme uğramasıdır (Dünya'nın mantosuna doğru erir ve daha sonra tekrar okyanus sırtlarından yükselir). Şu anda, bilinen en eski Pasifik Okyanusu tabanı yaklaşık 180 milyon yaşında.
Jeolojisi itibariyle Pasifik Okyanusu'nu kapsayan alana bazen Pasifik Ateş Çemberi deniyor. Bu ismi dünyanın en büyük volkanizma ve deprem bölgesi olmasından alır. Bu jeolojik faaliyetin nedeni, deniz tabanının büyük bir kısmının levhaların çarpışarak birbirinin altına girdiği yeraltı bölgelerinde yer alıyor olmasıdır. Pasifik Okyanusu'nun altında Dünya'nın mantosundan gelen magmanın kabuğu iterek, adaları ve deniz dağlarını meydana getiren volkanlar oluşturduğu bazı volkanik aktivite alanları var.
Pasifik Okyanusu'nun Topoğrafyası
Pasifik Okyanusu, okyanus sırtları, trençler ve Dünya yüzeyinin altındaki sıcak nokta volkanlarının oluşturduğu uzun deniz dağı zincirlerinden ibaret olan çok çeşitli bir topoğrafyaya sahip. Okyanus yüzeyinin üstündeki bu deniz dağlarının bir örneği Hawaii adalarıdır. Diğer deniz dağları bazen yüzeyin altındadır ve su altı adalarına benzer. Kaliforniya sahilindeki Davidson Deniz Dağı buna bir başka örnek.
Okyanus sırtları, Pasifik Okyanusu'ndaki birkaç yerde bulunur. Bunlar, taze okyanus kabuğunun Dünya yüzeyinin altından yukarı itildiği yerler oluyor. Taze kabuğun yukarı itildiği yerlerde okyanus tabanı o kadar derin değildir ve sırtlardan daha uzak olan diğer alanlara kıyasla çok gençtir. Doğu Pasifik Yükseltisi Pasifik'teki bir başka sırt örneği.
Buna karşılık, Pasifik'te çok derin yerlerde bulunan okyanus trençleri de var. Pasifik bu nedenle dünyanın en derin okyanus noktasına ev sahipliği yapıyor: Mariana Çukuru'ndaki Challenger Deep. Bu trenç, Pasifik'in batısında, Mariana Adaları'nın doğusunda bulunuyor ve maksimum -10.924 metre derinliğe ulaşıyor.
Pasifik Okyanusu'nun topoğrafyası, büyük kara kütlelerinin ve adaların yakınında daha da değişkendir. Pasifik boyunca kimi kıyı şeridi engebelidir ve ABD'nin batı kıyıları gibi yüksek kayalıklara ve yakınlardaki dağlık alanlara sahiptir. Diğer sahil şeritleri ise daha kademeli ve hafif bir eğime sahip.
Şili kıyıları gibi bazı bölgelerde aniden başlayan derin trençler bulunurken, diğer yerler kademelidir. Kuzey Pasifik Okyanusu (kuzey yarımkürededir) içinde Güney Pasifik'ten daha fazla kara var. Ayrıca Mikronezya ve Marshall Adaları'ndaki küçük adalar gibi okyanus boyunca birçok ada zinciri ve küçük ada bulunuyor. Pasifik'teki en büyük ada Yeni Gine adasıdır.
Pasifik Okyanusu'nun İklimi
Pasifik Okyanusu'nun iklimi, enlem, kara kütlelerinin varlığı ve sular üzerinde hareket eden hava kütlelerinin türlerine göre büyük ölçüde değişiyor. Deniz yüzeyi sıcaklıkları iklimde de rol oynamakta, çünkü farklı bölgelerdeki nemin varlığını etkiliyor. Ekvatorun yakınında, iklim, yılın çoğu zamanı boyunca tropikal, yağışlı ve ılıktır.
Uzak Kuzey Pasifik ve uzak Güney Pasifik ise daha ılıman ve hava düzenlerindeki mevsimsel farklılıklar daha fazla. Mevsimsel alize rüzgarları bazı bölgelerde iklimi etkiliyor. Pasifik Okyanusu ayrıca Haziran-Ekim ayları arasında Meksika'nın güneyindeki bölgelerde tropik siklonlara ve Mayıs-Aralık ayları arasında Güney Pasifik'te tayfunlara ev sahipliği yapmaktadır.
Pasifik Okyanusu'nun Ekonomik Önemi
Dünya yüzeyinin %28'ini kapladığından birçok ülkeyi sınırlıyor ve çok çeşitli balıklara, bitkilere ve diğer hayvanlara ev sahipliği yapıyor; Pasifik Okyanusu dünya ekonomisinde büyük bir rol oynamaktadır. Malların Asya ve Kuzey Amerika arasında Panama Kanalı ya da kuzey ve güney okyanus rotaları aracılığıyla taşınmasının kolay bir yolunu sağlar. Dünya balıkçılık endüstrisinin büyük bir kısmı Pasifik'te gerçekleşiyor. Petrol ve diğer mineraller dahil önemli bir doğal kaynak deposu barındırıyor.
Pasifik Okyanusu'na Dair Çevresel Endişeler
Büyük Pasifik çöp alanı (Great Pacific garbage patch) ya da Pasifik çöp girdabı olarak bilinen devasa bir yüzer plastik atık topluluğu iki ayrı parçadan oluşur ve bazı çöpler onlarca yıllıktır. Bu çöp alanı Kaliforniya ve Hawaii arasındaki Kuzey Pasifik'te bulunuyor. Plastiğin, Kuzey ve Güney Amerika ve Asya'daki ülkelerde on yıllardır süren balıkçı tekneleri, yasadışı çöp atma ve diğer yöntemlerle biriktiği düşünülüyor. Akımlar gittikçe büyüyen atıkları, büyüklüğü değişen bir girdapta hapsetti.
Plastik atıklar yüzeyden görünmez ancak ağ parçaları ve diğer cisimler girdapta sıkışan deniz yaşamını öldürüyor. Yutulabilen küçük parçalar hayvanların sindirim sistemine girerek hormon seviyelerini etkiliyor ve bu deniz ürünlerini tüketen insanlar üzerinde zamanla etkiye sahip olacağı düşünülüyor. Bununla birlikte, Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, insanların okyanus atıklarından kaynaklanan mikroplastiklerden gördüğü zararın plastik kaplar gibi diğer kaynaklardan daha kötü olduğuna dair bulgu olmadığını belirtiyor.
Pasifik Okyanusu Hakkında Sık Sorulan Sorular
Pasifik Okyanusunu Keşfeden İlk Kişi Kimdi?
Kaşif Ferdinand Macellan 16. Yüzyılda Pasifik Okyanusu'na adını vermiştir. Yaklaşık 165.250.000 km2 bir alanı kaplayan ve Dünya'daki serbest suyun yarısından fazlasını içeren Pasifik, dünyadaki okyanus havzalarının açık ara en büyüğüdür.
Pasifik Okyanusu'nu Temizlemek Ne Kadar Sürer?
Deniz çöplerini temizlemek göründüğü kadar kolay değildir. Birçok mikroplastik küçük deniz hayvanlarıyla aynı boyuttadır, dolayısıyla çöpleri toplamak için tasarlanan ağlar bu canlıları da yakalayacaktır. Sadece çöpleri yakalayacak ağlar tasarlayabilseydik bile, okyanusların büyüklüğü bu işi düşünülemeyecek kadar zaman alıcı hale getiriyor. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nin Deniz Enkazı Programı, Kuzey Pasifik Okyanusu'nun yüzde birinden daha azını temizlemenin 67 geminin bir yılını alacağını tahmin etmektedir.
Büyük Pasifik çöp alanı boyunca pek çok keşif gezisi gerçekleştirilmiştir. Bu alanı 1997 yılında keşfeden Charles Moore, kendi çevre örgütü olan Algalita Deniz Araştırmaları Vakfı aracılığıyla farkındalık yaratmaya devam ediyor. Moore ve ekibi, 2014 yılında gerçekleştirdikleri bir keşif gezisi sırasında, aşağıdaki çöplerin boyutunu yukarıdan değerlendirmek için havadan dronelar kullandı. Dronlar, daha önce ölçülenden ağırlık olarak 100 kat daha fazla plastik olduğunu belirledi. Ekip ayrıca bazılarının uzunluğu 15 metreyi aşan daha kalıcı plastik yapılar ya da adalar keşfetti.
Pasifik Okyanusu Kirli mi?
En kirli okyanus 2 trilyon plastik parçasıyla Pasifik'tir ve bu okyanusta bulunan plastiğin üçte biri Kuzey Pasifik Girdabı'nda dolaşmaktadır. Okyanus girdabı, küresel rüzgar düzenleri ve Dünya'nın dönüş kuvvetleri tarafından oluşturulan dairesel okyanus akıntılarından oluşan büyük bir sistemdir.
Pasifik Okyanusu'ndaki Tehlikeler Nelerdir?
En yaygın vakalar taşlı mercan ve deniz kestanelerinden kaynaklanan yaralanmalar ve denizanası, ateş mercanı, taş balığı ve deniz anemonlarından kaynaklanan sokmalardır. En tehlikelileri ise boğulmaya yol açan aktiviteler, kutu denizanası tarafından zehirlenme ve köpekbalıklarının saldırılarıdır.
Pasifik Okyanusu'na Yönelik En Büyük Tehdit Nedir?
Pasifik habitatları ve türleri, önerilen derin deniz madenciliği, kıyı gelişimi, besin yüklemesi, sedimantasyon, hastalık, istilacı türler, avcı salgınları, aşırı avlanma, yıkıcı balıkçılık, deniz gürültüsü ve ışık kirliliği, okyanus asitlenmesi ve daha yüksek sıcaklıkların etkileriyle iklim değişikliğinden kaynaklanan tehditlerle karşı karşıya.
Pasifik Okyanusu Gerçekten Sakin Bir Yer mi?
Macellan'ın Macellan Boğazı'ndan Filipinler'e uzanan yolculuğunun büyük bölümünde kaşif okyanusu gerçekten de huzurlu bulmuştur. Ancak Pasifik her zaman huzurlu değildir. Birçok tropikal siklon (tayfun, Atlantik kasırgalarına karşılık gelir) Pasifik adalarını vurur.
