Corona virüs insan hücresine nasıl bulaşır ve hasta eder?

Covid-19 hastalığına neden olan yeni koronavirüs neredeyse tüm dünyaya yayıldı. En az altı başka tipte koronavirüsün insanları enfekte ettiği biliniyor ve bunların bazıları soğuk algınlığına neden olurken, iki çeşidi salgın hastalıklara neden oluyor: SARS ve MERS. Peki koronavirüs bir hücreyi nasıl enfekte ediyor ve bulaştığı insanların hasta olmasına ve hatta ölmesine neden oluyor?

Koronavirüs, "Corona" adını yüzeyinden çıkıntı yapan taç benzeri sivri uçlardan alır. Virüs, sabunla temas ettiğinde parçalarına ayrılan yağlı bir lipit molekül baloncuğu ile çevrilidir.

Virüs vücuda burun, ağız veya gözlerden giriyor, daha sonra hava yolundaki ACE2 adı verilen ve protein üreten hücre enzimlerine bağlanıyor. Yarasalardan geldiği düşünülen Corona virüsün, hayvanda da benzer bir proteine bağlanmış olabileceğine inanılmaktadır.

Virüs artık insan hücresini enfekte etmeye hazırdır. Hedeflediği bir hücreye bulaşmak için yağlı zarını kullanır. Zarını, o hücrenin zarıyla kaynaştırır ve hücreye girer. Corona virüs, bir kez içeri girdikten sonra RNA adı verilen genetik materyalini insan hücresine aktarıyor.

Corona virüs genomunun uzunluğu 30.000'den az genetik “harf”ten oluşuyor (İnsanınki 3 milyarın üzerinde). Enfekte olan hücre kendisine enjekte edilen RNA'yı okumaya başlar ve adeta sipariş almış gibi, bağışıklık sistemine yakalanmayan ve virüsün yeni kopyalarını oluşturmaya yardımcı olan özel proteinler üretmeye başlar.

Antibiyotikler bakterileri öldürür ancak virüslere karşı etkisizdir. Araştırmacılar viral proteinleri bozabilecek ve virüs enfeksiyonunu durdurabilecek antiviral ilaçlar üzerinde çalışmaya devam ediyor.

Viral enfeksiyon ilerledikçe hücre, Corona virüsten aldığı RNA ile o taç benzeri çıkıntıları ve diğer proteinleri üretmeye başlar. Bu yapılar yeni Corona virüslere dönüşecektir.

Virüsün yeni kopyaları toplanır ve hücrenin dış kenarlarına taşınır.

Enfekte olmuş her hücre, sonunda parçalanıp ölene dek virüsün milyonlarca kopyasını üretir. Virüsler yakındaki hücreleri enfekte eder veya akciğerlerden çıkan damlacıklara yerleşir.

Çoğu Covid-19 enfeksiyonunda, bağışıklık sistemi virüsü temizlemek için savaşırken vücutta ateşe neden olur. Ağır vakalarda, bağışıklık sistemi aşırı tepki vererek kendi akciğer hücrelerine saldırmaya başlayabiliyor. Akciğerler hem sıvıyla hem de ölmekte olan hücrelerle tıkanır ve kişinin nefes alması zorlaşır. Corona enfeksiyonlarının küçük bir yüzdesi akut solunum güçlüğü sendromuna ve muhtemel ölüme neden oluyor.

Öksürme ve hapşırma, virüs yüklü damlacıkları yakındaki insanlara ve yüzeylere bulaştırır. Corona virüs burada birkaç saat ila birkaç gün boyunca yaşayabilir. Covid-19 teşhisi konan kişilerin virüsleri sağlıklı insanlara yayma şansını azaltmak için maske takması öneriliyor. Sağlık çalışanları ve enfekte insanlara bakan diğer kişiler de maske takmalıdır. Sağlıklı kişilerin maske takması gerekmez.

Aşılar üzerinde çalışılıyor ve gelecekteki bir aşı, vücudun SARS-CoV-2 virüsünü hedeflemesini sağlayacak ve virüsün hücrelere bulaşmasını önleyen antikorlar üretilmesine izin verecek. Grip aşısı da buna benzer şekilde çalışır, ancak grip aşısından üretilen antikorlar Corona virüse karşı koruma sağlamaz.

Sabun molekülleri suyla temas ettiğinde harekete geçer ve kendilerini virüsün lipit zarına çivi gibi çakarlar. Sabun molekülleri daha sonra bu lipit zarı parçalarına ayırır ve çıplak kalan Corona virüsü tamamen ölmüş olur. Corona virüs, eller ancak 20 saniye sabunlandığında ölmektedir.

Corona virüs bulaşmasını önlemenin en kolay yolu, ellerinizi sabunla yıkamak, yüzünüze dokunmaktan kaçınmak, hasta insanlardan uzak durmak ve sık kullanılan yüzeyleri düzenli olarak temizlemektir.

Kaynak: https://www.nytimes.com/interactive/2020/03/11/science/how-coronavirus-hijacks-your-cells.html