Venezuela tarihindeki önemli olaylar

Yazar Burcu Kara

Venezuela, Alonso de Ojeda'nın 1499 yılındaki seferi sırasında Avrupalılar tarafından isimlendirildi. Bu sakin koy "Küçük Venedik" veya "Venezuela" olarak tanımlandı ve öyle de kaldı. Ulus olarak Venezuela, Simon Bolivar, Francisco de Miranda ve Hugo Chavez gibi önemli Latin Amerikalı liderleri ortaya çıkaran çok ilginç bir tarihe sahiptir.

1498: Kristof Kolomb'un üçüncü yolculuğu

Nina, Pinta ve Santa Maria'nın çizimi
Bettmann collection/

Günümüzde Venezuela'yı gören ilk Avrupalılar, 1498 Ağustos'unda kuzeydoğu Güney Amerika kıyılarını keşfettiklerinde Kristof Kolomb ile yelken açan adamlardı. Margarita Adası'nı keşfettiler ve ihtişamlı Orinoco Nehri'nin ağzını gördüler. Kolomb hastalanmasaydı daha fazla araştırma yapabilir ve keşif gezisinin Hispanyola'ya doğru devam etmesi sağlanabilirdi.

1499: Alonso de Ojeda'nın seferi

Amerigo Vespucci usturlap (Southerne Retectio) ile Güney Haç takımyıldızını bulur, 1591. Sanatçı: Galle, Philipp (1537-1612)
Heritage Images/

Efsanevi kaşif Amerigo Vespucci sadece adını Amerika'ya vermedi. Venezuela'nın isimlendirilmesinde de bir etkisi vardı. Vespucci, Yeni Dünya'ya 1499 yılındaki Alonso de Hojeda'nın seferinde denizci görevini üstlenerek ulaştı. Sakin bir koy keşfettikleri için buraya "Küçük Venedik" veya Venezuela adını verdiler ve adı o zamandan beri öyle kaldı.

Francisco de Miranda; bağımsızlık öncüsü

Arturo de Michelra tarafından Carraca Francisco de Miranda
 
Wikimedia commons/Public Domain

Simon Bolivar, Güney Amerika'nın Kurtarıcısı (Liberator) olarak övgüleri kazandı, ancak efsanevi Venezuelalı vatansever Francisco de Miranda'nın yardımı olmadan asla başaramazdı. Miranda yıllarını yurt dışında geçirdiği dönemde Fransız Devrimi'nde general olarak yer aldı ve de George Washington ile Rusya'nın Büyük Catherine gibi isimlerle tanıştı (Catherine ile yakın ilişki kurdu).

Seyahatleri boyunca her zaman Venezuela'nın bağımsızlığı destekledi ve 1806'da bir bağımsızlık hareketini başlatmaya çalıştı. Simon Bolivar başkası tarafından yakalanmadan ve İspanyollara teslim edilmeden önce 1810'da Venezuela'nın ilk Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

1806: Francisco de Miranda Venezuela'yı işgal etti

Francisco de Miranda Havanna, Küba'da heykeli
 
Brent Winebrenner/

1806'da Francisco de Miranda, İspanyol Amerika halkının yükselmesini ve sömürgecilik zincirlerini atmasını beklemekten sıkıldı, bu yüzden onlara bunun nasıl yapılacağını göstermek için yerli Venezuela'ya gitti. Küçük bir Venezuelalı vatansever ve paralı asker ordusuyla, Venezuela kıyılarına indi ve burada İspanyol İmparatorluğu'nun küçük bir parçasını almayı ve geri çekilmeye mecbur kalmadan yaklaşık iki hafta tutmayı başardı. İşgal Güney Amerika'nın kurtuluşunu başlatmamasına rağmen, Venezuela halkına, özgürlüğün ancak cesaretle elde edilebileceğini gösterdi.

19 Nisan 1810: Venezuela'nın bağımsızlık bildirgesi

Bolivar ve Miranda Bağımsızlık Bildirgesi imzalama çizimi
Bettmann/Contributor/

17 Nisan 1810'da Karakas halkı, tahttan indirilen VII. Ferdinand'a sadık bir İspanyol yönetiminin, Napolyon Bonapart tarafından mağlup edildiğini öğrendi. Aniden, bağımsızlık hareketi başlatan vatanseverler ve Ferdinand'ı destekleyen kraliyetçiler tek şey üzerinde anlaştılar: Fransız yönetimine tahammül etmeyeceklerdi. 19 Nisan'da Karakas'ın önde gelen vatandaşları Ferdinand İspanyol tahtına dönene kadar şehirde bağımsızlık ilan ettiler.

Simon Bolivar'ın öyküsü

Simon Bolivar portre
Wikimedia Commons/Public Domain

1806-1825 yılları arasında Latin Amerika'daki milyonlarca olmasa da binlerce erkek ve kadın, İspanyollara karşı özgürlük ve bağımsızlıklarını elde etmek için silahına sarıldı. Bunların en büyüğü kuşkusuz Venezuela, Kolombiya, Panama, Ekvador, Peru ve Bolivya'yı özgürleştirme mücadelesine öncülük eden Simon Bolivar idi. Parlak bir General ve yorulmak bilmeyen mücadeleci olan Bolivar, Boyaca Muharebesi ve Carabobo Muharebesi gibi birçok önemli savaşta zafer kazandı. Birleşik bir Latin Amerika ile ilgili büyük rüyası hakkında da sık sık konuşurdu ancak gerçekleşmedi.

1810: İlk Venezuela Cumhuriyeti

Venezüella bayrağı yakın çekim
 Cinthya Mar Longarte

1810 yılının Nisan ayında, Venezuela'daki önde gelen kreoller İspanya'dan "kesin olmayan" bir bağımsızlık ilan etti. Daha önceden Fransa tarafından işgal edilip ve ele geçirildiklerinden resmi olarak hala Kral VII. Ferdinand'a sadıktılar. Bağımsızlık, Francisco de Miranda ve Simon Bolivar liderliğindeki İlk Venezuela Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla resmileşti. Birinci Cumhuriyet, kraliyetçi güçlerin onu yıkarak, Bolivar ve diğer vatansever liderleri sürgüne göndereceği 1812 yılına kadar sürdü.

İkinci Venezuela Cumhuriyeti

Güney Amerika devrimci lideri Simon Bolivar
 
Hulton Archive/

Bolivar, cüretkarca başlattığı "Admirable Campaign" harekatı sonunda Karakas'ı tekrar ele geçirdikten sonra, İkinci Venezuela Cumhuriyeti'ni hazırlamak adına yeni bir bağımsız hükümet kurdu. Ancak Tomas "Taita" Boves ve onun kötü şöhretli Infernal Lejyonu tarafından yönetilen İspanyol orduları her yönden sardığı için bu hükümet uzun sürmedi. Bolivar, Manuel Piar ve Santiago Mariño gibi vatansever generaller arasındaki işbirliği bile genç cumhuriyeti kurtaramadı.

Manuel Piar; Venezuela bağımsızlık kahramanı

Manuel Piar
Pablo W. Hernández/Wikimedia Commons/Public Domain

Manuel Piar, Venezuela'nın bağımsızlık savaşının önde gelen vatansever generaliydi. Kendisi karışık soydan gelen bir Venezuelalı yani "pardo" olarak üstün bir stratejist ve askerdi. Venezuela'nın alt sınıflarından gelen iyi askerleri kolaylıkla ayırt edebiliyordu. Nefret edilen İspanyollar üzerinde çeşitli nişanlara sahip olmasına rağmen, bağımsız bir çizgisi vardı ve diğer vatansever generallerle, özellikle Simon Bolivar ile iyi geçinemedi. 1817'de Bolivar tutuklanmasını, yargılanmasını ve infaz edilmesini emretti. Bugün Manuel Piar, Venezuela'nın en büyük devrimci kahramanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Taita Boves; Vatanseverlerin belası

Jose Thomás Bobes - Tatia Bobes
Unknown/Wikimedia Commons/Public Domain 

Kurtarıcı Simon Bolivar Venezuela'dan Peru'ya kadar olan savaşlarda yüzlerce İspanyol ve kraliyetçi subayı olmasa da düzinelercesini kılıçtan geçirdi. Bu subayların hiçbiri askeri kaçakçılık ve insanlık dışı vahşetleriyle tanınan İspanyol kaçakçı general olan Tomas "Taita" Boves kadar acımasız değildi. Bolivar ona "insan eti yiyen bir iblis" demişti.

1819: Simon Bolivar And Dağları'nı aşıyor

Ibarra Muharebesi
 
De Agostini Picture Library/

1819'un ortalarında, Venezuela'da bağımsızlık savaşı bir çıkmaza girmişti. Kraliyetçi ve vatansever ordular ve savaş ağaları ülkenin her tarafında savaşarak ulusun dağılmasını yavaşlattı. Simon Bolivar, Bogota'daki İspanyol Vali'nin hemen hemen savunmasız kaldığı batıya yöneldi. Ordusunu oraya ulaştırdığında, New Granada'daki İspanyol gücünün merkezini bir seferde tamamen yok edebilirdi. Bununla birlikte, Bogota ile kendisi arasında, azgın nehirler ve And Dağları'nın buz gibi yükseklikleri vardı. Buralardan geçişi ve çarpıcı saldırısı Güney Amerika hikayesinin en önemli anlarından birisidir.

Boyaca Savaşı

Boyaca Savaşı Martin Tovar ve Tovar
Martin Tovar y Tovar/Wikimedia Commons/Public Domain

7 Ağustos 1819'da Simon Bolivar'ın ordusu, bugünkü Kolombiya'da Boyaca Nehri yakınında İspanyol General José María Barreiro liderliğindeki bir kraliyetçi gücü ezip geçti. Tarihin en büyük askeri zaferlerinden birinde sadece 13 vatansever öldü ve 50 kişi yaralandı, 200 ölü olmak üzere 1600 düşman ele geçirildi. Kolombiya'da savaş olmasına rağmen, bölgede İspanyol direnişini kırdığı için Venezuela için büyük sonuçları oldu. İki yıl içinde Venezuela özgürleşecekti.

Antonio Guzman Blanco

Antonio Guzman Blanco
 
Martín Tovar y Tovar/Wikimedia Commons/Public Domain

İlginç karakterli Antonio Guzman Blanco 1870'den 1888'e kadar Venezuela'nın başkanıydı. Son derece kendini beğenmiş, unvanları seven ve resmi portrelerini yaptırmaktan zevk alırdı. Fransız kültürünün büyük bir hayranı olması nedeniyle Venezuela'yı uzun süre telgrafla yönetti. Çünkü genellikle Paris'teydi. Sonunda, insanlar ondan hastalandı ve gıyaben kovdu.

Hugo Chavez; Venezuela'nın ateşli diktatörü

Hugo Chavez
John van Hasselt – Corbis/Contributor/ 

Onu sevin ya da nefret edin (Venezuelalılar ölümünden sonra her ikisini de yapıyor), Hugo Chavez'in hayatta kalma becerilerine hayran olmalısınız. Venezuelalı Fidel Castro gibi, bir şekilde darbe girişimlerine, komşularıyla sayısız kavgaya ve Amerika Birleşik Devletleri düşmanlığına rağmen iktidara geldi. Chavez 14 yıl iktidarda kaldı ve ölümünden sonra bile Venezuela siyaseti üzerinde uzun bir gölgesi kalmıştır.

Nicolas Maduro; Chavez'in varisi

Nicolas Maduro
Stringer/

Hugo Chavez 2013'te öldüğünde, halefi olarak belirlediği Nicolas Maduro görevi devraldı. Bir zamanlar bir otobüs şoförü olan Maduro, Chavez'in destekçileri arasında yükseldi ve 2012'de Başkan Yardımcısı oldu. Maduro, göreve başladığından beri suç, yakıt ekonomisi, inanılmaz enflasyon ve temel gıda kıtlığı gibi ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldı.