Afrikalı Mitolojik Kahramanlar

Afrika mitolojisi, çok sayıda mitik kahramanı içeren zengin bir mitoloji kültürüdür.

Yazar Burcu Kara
afrika mitolojisi

Sesuto Bantuları, bir erkek olmaksızın mucizevi bir şekilde hamile kalan yaşlı bir kadının doğurduğu tanrı-kahraman Lituolone'nin öyküsünü anlatırlar. Lituolone, tam bir yetişkin olarak ve bir kahramanlık görevine hazır vaziyette doğmuştur. Dünya, annesi hariç bütün insanları yiyip yutan kötü ruhlu bir canavarın zulmü altındadır. Dolayısıyla genç kahraman, kendinden önceki birçok dünya kahramanı gibi, canavar katili olmaya karar verir. Bir bıçak alıp canavara meydan okur ve onun tarafından yutulur. Lituolone karnını yarıp canavarı öldürür ve tutsak insanlığı kurtarır.

Afrikalı Mitolojik Kahramanlar

Bununla birlikte Afrika'nın efsanevi kahramanları çoğunlukla, insanlardan iğrenen ya da uzak duran yaratıcıların, yüce varlıkların veya yüce tanrıların genel olarak keyfi davranışlarıyla karşılaşan sıradan insanların ihtiyaçlarını temsil eden kültür kahramanları / düzenbazlardır. Anansi ve Legba gibi düzenbazlar, Yüce varlığı başarıyla oyuna getirdikleri için kahramandırlar. Nitekim Legba yaratıcı tanrının adaletsizliğini ortaya çıkarır, Ananse ise, öykücülük sanatını ondan çekip alır.

Kikuyu Gikuyu gibi diğer kültür kahramanları insanlara hayatta kalmanın yollarını öğretirler. Düzenbaz kahramanlar, dünyanın, sıradan insanların, yaratıcı dâhil seçkinlerden pek yardım almadan hayatta kalmak için mücadele etmek zorunda oldukları tehlikeli bir yer olduğuna dair genel bir kanıyı yansıtırlar. Bu tür bir dünyada düzenbaz, ahlaksız olmakla birlikte, mazlumların özlemlerinin ve dileklerinin yerine getirilmesini temsil eder ve kahraman haline gelir.

Afrika Mitlerinde Hayvanların Önemi

Afrika mitolojisi ve Kuzey Amerika Yerlilerininki gibi diğer animist mitolojilerde hayvanların merkezde olması, doğadaki her şeye ruhlar dünyasının can verdiği görüşünü yansıtır. Bu görüş açısına göre, daha önceki çağlarda insanlarla hayvanlar birbirlerinin hayatlarına şimdikinden daha çok dâhil olurlar ve doğrudan iletişim kurabilirlerdi.

Afrikalı Dişi Kahramanlar

Bazı Afrikalı dişi kahramanlar vardır. Bunlara bir örnek olarak, kendi halkının iyiliği için kurban edilen Kikuyu kızı Wanjiru verilebilir. Onun öyküsü sadece kurban motifini değil, Yeraltı Dünyası'na inişi ve dirilişi de kapsar. Öyküye göre, üç yıl süren şiddetli bir kuraklıktan sonra halk yağmur duası için bir tarlada toplanmış. Şamanın biri, bakire Wanjiru kurban edilmedikçe yağmur yağmayacağını söylemiş; her aile, kızlarını feda etmeleri karşılığında Wanjiru'nun ailesine birer keçi vermeliymiş.

Keçiler dans alanında toplanınca, ailesi Wanjiru'yu getirmiş. O, satılan bir nesne olduğu için dans alanının ortasına konmuş. O zaman o, yerin içine batmaya başlamış. İnsanlar korkuyla bağırmışlar fakat Wanjiru, "Yağmur gelecek." diye bağırmış. Kız batmaya devam ederken insanlar onu kurtarmak için öne doğru adım atmışlar fakat geri çekilmeleri karşılığında keçileri onlara geri verilmiş.

Wanjiru aşaga inerken, "Bunu bana kendi halkım yaptı," diye bağırmış. Sonra gece Wanjiru'nun nişanlısı, sevgilisini takip etmeye karar vermiş. Yunan mitindeki Orfeus gibi, kızı kurtarmak için Yeraltı Dünyası'na dalmış ve Orfeus'un aksine, başarmış. Çift, canlı ve sağlıklı olarak dans alanında ortaya çıkınca insanlar hayrete düşmüş. Çift evlenmiş ve yağmur da yağmış.

Wanjiru miti, Endonezya'daki Ceram mitini andırır. Bu mitte, Hainuwele isimli bakire, bir dans pistinde kurban edilir ve insanların besin kaynağı ha ine gelir.

Afrika mitolojisinde yer alan bazı kahramanların açıklaması:

  1. Anansi: Batı Afrika'dan köken alan Anansi, bir örümcek tanrısıdır. Anansi, çok zeki ve hızlı bir şekilde düşünmesiyle bilinir ve masallarda çoğu kez başka hayvanları kandırır veya sınamaları geçmelerine yardımcı olur.
  2. Shango: Yoruba mitolojisinde, Shango, ateş, yıldırım ve savaş tanrısıdır. Shango, şimşek çakıp gök gürültüsü yükseldiğinde dans eder ve güçlü ve kararlı bir karaktere sahiptir.
  3. Oya: Yoruba mitolojisinde Oya, savaş ve fırtına tanrıçasıdır. Oya, güçlü bir karakteri temsil eder ve sert fırtınaları kontrol edebilir.
  4. Mami Wata: Batı Afrika'da ve Karayipler'de yaygın olan bir tanrıçadır. Mami Wata, su ve denizlerin kraliçesi olarak kabul edilir ve güzellik, cinsellik ve zenginlikle ilişkilendirilir.
  5. Ogun: Yoruba mitolojisinde Ogun, savaş, metal işleme ve avcılık tanrısıdır. Ogun, güçlü ve korkusuz bir karaktere sahiptir ve güç ve cesaret sembolü olarak kabul edilir.
  6. Amadou Hampâté Bâ: Malili bir hikaye anlatıcısı olan Amadou Hampâté Bâ, Afrika mitolojisinin en ünlü kahramanlarından biridir. Bâ, Afrika halklarının geleneklerini ve mitolojilerini korumak için çalışmıştır ve birçok hikaye ve efsaneyi toplamıştır.

Bu sadece birkaç örnek olup, Afrika mitolojisinde daha birçok kahraman ve tanrı bulunmaktadır.