Laniocera hypopyrra adını taşıyan ve boz yas tutan (cinereous mourner) diyebileceğimiz bu kuş Güney Amerika'nın subtropikal ova ormanlarında yaşayan bir tür. Bu bölgedeki kuşlar yavrularını sık sık yırtıcı hayvanlara kaptırıyor. Ancak çok az yırtıcı, boz yas tutan kuşunun zekasına sahiptir. Çünkü bu kuş; zehirli olan dikenli bir tırtılı (megalopyge, kedi tırtılı) taklit ederek hayatta kalmayı başarıyor.
Boz Yas Tutan (cinereous mourner): Zehirli Tırtıl Gibi Davranan Kuş
Yaprak gibi görünen böcekler, şekil değiştiren ahtapotlar ve mercanlardan ayırt edilemeyen deniz atları doğanın mucizeleri arasında. İster avcılardan saklanmanın bir yolu isterse avı yakalamanın sinsi bir yöntemi olsun, kamuflaj hayvanlar için hayati bir öneme sahip. Ancak boz yas tutan kuşunun kamuflaj becerisi "Batesyan taklitçiliği" denilen bir sanatın özellikle en zekice örneklerinden biridir.
Bu kamuflaj biçiminde savunmasız organizma, kendisinden daha tehditkar bir organizmanın özelliklerini taklit ediyor ve kendisini yırtıcılar için son derece ürkütücü hale getiriyor.
Doğada batesyan tekniğini uygulayan pek çok hayvan var ve en bilinenleri genellikle böceklerdir. Tıpkı bazı kelebeklerin kendilerinden daha zehirli diğer kelebeklerin dış görünümüne sahip olması gibi. Ancak Laniocera hypopyrra'nın yaptığı şey dünyanın belki de en benzersiz kamuflaj tekniği.
Münzevi doğası ve ıssız habitatı nedeniyle cinereous mourner kuşunu görebilmek oldukça zor. Bu kuşların yavruları yılanlara ve maymunlara yem oluyor. Çünkü yavruların ebeveynleri yuvayı ancak bir ya da birkaç saatte bir ziyaret edebiliyor. Bu durum her kuş yavrusunu yırtıcılar karşısında fazlasıyla savunmasız yapar. Ancak bu kuşların durumu oldukça farklı.
Boz Yas Tutan (cinereous mourner)'daki Sıra Dışı Özelliğin Keşfedilmesi
Doğa araştırmacıları ve bilim adamlarına göre boz yas tutan kuşunun zehirli tırtıl gibi davranması hem son derece etkili bir adaptasyon stratejisi hem de omurgalı canlılarda çok nadir görülen bir durum. Peru'nun güneydoğusundaki Madre de Dios Nehri'nin yukarısındaki Amazon'da kuş ekolojisi üzerine çalışan araştırmacılar boz yas tutanın şimdiye kadar bilinen ikinci yuvasını keşfetti. Araştırmacılar yuvayı filme almaya karar verdi ve yumurtaların çatlamasını beklediler.
Bir süre sonra yuvanın içinde, uçları beyaz renkli dikenimsi turuncu tüylere sahip civcivler belirdi. Bunlar ebeveynlerinden tamamen farklı görünen kuşlardı. Yavruları incelemek ve ölçüm almak için yakınlaşan araştırmacılar henüz yumurtadan yeni çıkmış olan yavrunun vücudunu garip şekilde sağa ve sola döndürdüğünü gördüler.
Batesyan Taklitçiliğinin Muhteşem Örneği
Yavrunun sıra dışı tüyleri elbette ilginçti. Ancak asıl dikkat çekici olan civcivlerin son derece garip davranışlarıydı. Tehlikeyi sezen yavrular hafifçe kıvrılıyor ve başlarını çok yavaş şekilde bir yandan diğerine hareket ettiriyordu. Yakınlarda araştırma yaparak yavru kuşa oldukça benzeyen, onlarla aynı boyut ve tüy rengine sahip zehirli bir tırtılın aynı vücut hareketini yaptığını gördüler.
Yavrular ve tırtıllar arasındaki bu morfolojik ve davranışsal benzerlikler batesyan taklitçiliğinin muhteşem bir örneğidir. Yavru boz yas tutan kuşları yalnızca bir yırtıcının görünümünü taklit etmiyor aynı zamanda hareketlerini de canlandırıyor; hem de yumurtadan çıktıktan hemen sonra.
Cinereous mourner, zehirli tırtıl rolüne o kadar bağlıdır ki kendisine yiyecek getiren ebeveyni belirli bir tonda ötmedikçe tırtıl gibi davranmayı bırakmaz. Bu davranış tüm kuş türleri arasında bir ilktir. Yavru birkaç hafta içinde turuncu tüylerini kaybetmeye başlar ve 20 gün sonra uçmayı öğrenmiş olur. Bilim adamları şimdi aynı aileye ait diğer kuş türlerini inceleyerek benzer davranışlar bulma peşinde.
Boz yas tutanın şaşırtıcı tırtıl dansını üstteki videoda görebilirsiniz.
