Gouldian olarak da bilinen Gökkuşağı İspinozu (Erythrura gouldiae), Avustralya'ya özgü küçük renkli bir kuş. Birçok farklı renk birleşimine sahip. Hem erkekler hem de dişiler taşıdıkları siyah, yeşil, sarı ve kırmızı renklerle oldukça canlı görünür. Ancak dişiler daha az parlak renkli olma eğilimindeler. Erkeğin göğsünün mor, dişinin ise daha açık leylak rengi olması iki cinsiyet arasındaki en belirgin fark. Gökkuşağı ispinozunun başı kırmızı, siyah veya sarıdır ve türler baş renklerine göre birbirinden ayrılır. Yavrular yeşilimsi gri renkteler.
Gökkuşağı İspinozu Özellikleri ve Hakkında Bilgiler
- Yaygın adı: Gouldian finch
- Bilimsel adı: Erythrura gouldiae
- Popülasyonu: 2800
- Ömrü: 5-9 yıl
- Ağırlığı: 14 gr
- Uzunluğu: 125-140 mm
Evleri olan Avustralya'nın yabani otlaklarında, esaret altında oldukları kadar renk çeşitliliği göstermezler. Doğada çoğu (%74) siyah baş tüylerine sahip ve sadece küçük bir yüzde kırmızı (%25) baş tüyleriyle gelir. Yabani bireylerin sadece yüzde 1'nin başında turuncu tüyler bulunuyor.
Gökkuşağı ispinozu yekpare tüyleri ve bir ressamın çizimini andıran parlak tonlarıyla el yapımı bir heykelcik gibidir. Kuş ilk kez kayda alınmasından altı yıl sonra Avrupa'ya götürüldü ve evcil hayvan meraklılarının çabucak dikkatini çekti.
- Gökkuşağı ispinozu, 1844'te İngiliz ornitoloji sanatçısı John Gould tarafından kayda alındı ve kuşa karısı Lady Elizabeth Gould'un onuruna 'Amadina gouldiae' adını verdi. Ardından kuşu dünyanın en güzel ispinozu olarak tanımlandı. Kendisine karşı çıkmak zor olurdu.
- Gökkuşağı ispinozu civcivlerinin ağızlarında parlak renkli kısımlar vardır. Ebeveynleri gece karanlığında yuvaya döndüğünde ağzı açık bekleyen yavrularını daha kolay görür.
- Üreme mevsimi boyunca gökkuşağı ispinozu çoğunlukla ağaç oyuklarında yuva yapıyor ve bunu yapan tek göçebe kuş o.
- Pek sesli kuşlar değiller ve sadece erkekler şakımayı bilir.
Gökkuşağı İspinozu Nerelerde Yaşıyor?
Gouldian veya gökkuşağı ispinozu tümüyle Avustralya'ya özgü bir kuş ve şimdilerde yalnızca Kuzey Bölgesi'nde ve Batı Avustralya'daki Kimberley'de görülüyor. Bu kuşlar tropik savanlarda, çalılıklarda ve genellikle suya yakın çimenli ovalara sahip ormanlık alanlarda yaşamayı tercih eder.
Yaşadıkları yer öğrenilince sonraları tuzağa düşürülmeye başlandı ve 1960'ların sonlarına kadar çoğu Avustralya'dan ihraç edilmişti. Bu durum kuşun vahşi doğadaki popülasyonunu önemli ölçüde azalttı. Çok sayıda otlanan sığır ve tarım arazilerinin artması ispinozu daha da zorladı. Neyse ki bugün esaret altında yoğun şekilde üremeleri sağlanıyor.
Gökkuşağı İspinozunun Davranış Özellikleri
Bu ispinozlar sosyal kuşlardır ve üreme mevsimi dışında genellikle 1.000-2.000 bireyden oluşan karma sürüler halinde dolaşırlar. Kurak mevsimde daha göçebe hale gelirler ve yiyecek ve sularının bulunduğu her noktaya uçarlar. Gün boyunca aktifler. Genellikle küçük gruplar halinde yerde veya uçarken yiyecek ararlar. Genellikle sessiz kuşlardır ancak zaman zaman tiz bir ıslık çıkardıkları duyulur. Ayrıca yumuşak cıvıltılar ve tıslama sesi yaparlar. Bu kuşlar elde tutulmayı sevmez ve kolay panikler. Stres kendilerini öldürür.
Gökkuşağı İspinozunun Beslenme Şekli
Gökkuşağı ispinozu otoburdur (granivordur, bitki tohumları yer). Ancak olgun ve yarı olgun olanların bazen bazı böceklerle beslendikleri iddia edilir. Ne var ki bunun kanıtlarına rastlanmadı.
Favori besinleri olgun veya kısmen olgunlaşmış çim tohumları oluyor. Yiyeceklerini yerde ararlar ve çim saplarının tohumlarını koparırlar. Yaşamak için bolca tatlı suya ihtiyaçları vardır.
Gökkuşağı İspinozunun Üremesi
Gökkuşağı ispinozu tek eşlidir ve bir ömür çiftler halinde yaşarlar. Genellikle kurak mevsimin başlarında etrafta bol miktarda yiyecek olduğunda ürerler. Erkek, dişiyle kur yaparken parlak renklerini göstermek için daldan dala konar ve tüylerini açar. Ayrıca göğsünü genişletir ve alnındaki tüyleri kabartır. Çiftler genellikle yuvalarını ağaç deliklerine yapıyor.
Dişi tek seferde 4-8 yumurta bırakıyor. Gündüzleri kuluçka görevini her iki ebeveyn de üstlenir ve 13 gün sürer. Geceleri ise genellikle dişi yumurta üzerinde durur. Yumurtalar çatladığında her iki ebeveyn de yuvada kalır ve yavrulara bakar. Civcivler altrişial doğuyorlar yani tüysüz ve kör olarak yumurtadan çıkıyorlar. Yumurtadan çıktıktan 19-23 gün sonra uçmaya başlarlar ve yuvadan ayrılmaya hazırdırlar. 40 günlük olduklarında tamamen bağımsız hale gelirler.
Gökkuşağı İspinozunun Popülasyonu
Gökkuşağı ispinozuna yönelik en büyük tehditler kurak mevsimde meydana gelen orman yangınlarıdır. Bu yangınlar kuşların doğal yaşam alanlarını tahrip ediyor ve yiyeceklerini yok ediyor. Diğer ciddi tehditler arasında artan insan gelişiminden kaynaklı sığır otlatması var ve bu durum gökkuşağı ispinozunun besin olarak fazlasıyla bağımlı olduğu otları azaltır.
Çarpıcı renkleri nedeniyle kuş yetiştiriciliğinde popüler bir kuş olduğu biliniyor. Geçmişte bu küçük renkli kuşlar kuşçuluk için aşırı şekilde tuzağa düşürülürdü ve 11 ispinoz türü arasında en yaygın olarak yakalanan tür oldu.
IUCN Kırmızı Listesi'ne göre, toplam Gouldian ispinozu popülasyon büyüklüğü 5.000-50.000 olgun birey olup, en iyi tahmin 25.000 bireydir. Fakat bu tür şu anda IUCN Kırmızı Listesi'nde Tehdit Altında olarak sınıflandırılıyor. Neyse ki bugün sayıları stabil bir noktaya getirildi.
