Avam Kamarası'nın işlevi, tarihi ve görevleri

Yazar Burcu Kara
avam kamarası

Avam Kamarası nedir ve görevleri nelerdir bunlardan söz edelim. İki meclisli İngiliz Parlamentosu'nun halk tarafından seçilmiş yasama organına Avam Kamarası deniyor. Kağıt üzerinde bir alt meclis olmasına rağmen Avam Kamarası, Lordlar Kamarası'nın üstündedir ve bu yüzden Avam Kamarası'na atıfta bulunurken sıkça "parlamento" adı kullanılır. Avam Kamarası'nın özelliklerine, tarihine ve görevlerine hızlıca göz atalım.

Avam Kamarası'nın tarihi

avam kamarası

Avam Kamarası'nın kökeni 13. yüzyılın ikinci yarısına dayanıyor. Vilayet ve kasabalardaki arazi sahipleri ve diğer mülk sahiplerinin krala şikayet ve dileklerini sunmak için Parlamento'ya temsilciler göndermeye başladığı bir zamanda kuruldu. Buna, vergilerin ödenmesine yönelik taahhütleri kabul ettiklerini bildirmek de dahildi. Temsilci olarak seçilen şövalye ve kasabalılara (yani avamlar), soylular ve yüksek din adamlarından (yani lordlar) ayrı bir oda (kamara) tahsis edilmeye başlandı.

Lordlar Kamarası başta baskın taraf olarak kaldı ancak yüzyıllar geçtikçe gücü azaldı. 17. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Avam Kamarası vergi tedbirleri üzerinde tam hak elde etti. Ancak Lordlar Kamarası, Avam Kamarası'ndan geçen yasaları veto etme yetkisini hala koruyordu. 1832'ye gelindiğinde Liberal Parti hükümetinin elinde bir tehdit unsuru oluştu: Hükümet, Lordlar Kamarası'nı Liberal üyeler ile doldurup kendisinin getirdiği Reform Tasarı'nın reddedilmesini önlemişti.

Henüz 14 yaşında üniversiteye kabul edilmesiyle bilinen eski Birleşik Krallık başbakanı Genç William Pitt ve Avam Kamarası (1793).
Henüz 14 yaşında üniversiteye kabul edilmesiyle bilinen eski Birleşik Krallık başbakanı Genç William Pitt ve Avam Kamarası (1793).

80 yıl sonra aynı tehdit yine bir Liberal hükümetten geldi. Bu kez amaçları Lordları, 1911 Parlamento Yasası'nı kabul etmeye zorlamaktı. Böylece Avam Kamarası'nın Lordların yasa reddini geçersiz kılma hakkı olacaktı. Amaçlarına ulaştılar ve Lordlar Kamarası, Avam Kamarası'nın devlet gelirinin artırılması ve harcanmasına dair sunduğu mevzuatı erteleme gücünü kaybetti. Bunun yanında diğer yasaları iki yıldan fazla süreyle erteleme gücünü de yitirdi (1949'da bir yıla çekildi). Yasa ayrıca parlamento oturumunun maksimum süresini 5 yıl yaptı.

Avam Kamarası'nın üye sayısı

Avam Kamarası'nın üye sayısı 1801'den başlayarak Büyük Britanya ve İrlanda'nın Birlik Yasası ile Birleşik Krallık'ı kurduğu 1885'e kadar 658'de kaldı ve o tarihte 670'e çıktı. Bugün 650 üyesi bulunuyor. Bunların 533'ü İngiltere'den, 59'u İskoçya'dan, 40'ı Galler'den ve 18'i Kuzey İrlanda'dandır. Her seçim bölgesinden tek üye çıkar.

Avam Kamarası'nın tasarımının önemi

Geniş üye sayısına rağmen, Avam Kamarası meclisinde sadece 427 kişi oturur. Meclis II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından tek bir bombayla imha edildikten sonra odanın genişletilmesi ve geleneksel dikdörtgen yapısının yarım daire biçimine getirilmesi görüşüldü. Bu öneriye karşı çıkanlar arasında Winston Churchill de vardı ve yarım daire şeklindeki bir odaya dair görüşlerini şöyle bildirdi:

Yarım daire biçiminde bir oda siyaset teorisyenlerine hitap eder, her bireyin veya grubun merkezin etrafında hareket etmesine neden olur, hava değiştikçe pembenin çeşitli tonlarını benimserler.…Avam Kamarası'nın çizgilerinde oluşturulan bir oda tüm üyelerini içerecek ve sıkışık olmayacak kadar büyük olmamalıdır ve her üyenin kendisine ayrılmış ayrı bir koltuğu olması söz konusu bile olmamalıdır. Meclis tüm üyeleri alacak kadar büyürse tartışmaların onda dokuzu neredeyse boş veya yarı boş bir meclisin iç karartıcı atmosferinde yürüyecektir…..Burada güçlü bir kalabalık ve aciliyet duygusu olmalıdır.

Oda, orijinal boyutuna ve şekline uyacak şekilde 1950'de yeniden inşa edildi.

Avam Kamarası'nın işlevi ve görevleri

Avam Kamarası, Büyük Britanya'nın etkin yasama otoritesidir. Tek başına çeşitli kamu daireleri ve hizmetlerini vergilendirme hakkı bulunuyor. Lordlar Kamarası nadiren Avam Kamarası tarafından kabul edilen büyük yasalara karşı çıkmıştır ve İngiliz hükümdarlığı ise her yasa tasarısına neredeyse otomatik olarak Kraliyet Onayı verir. Öyle ki bir hükümdar tarafından reddedilen son yasa tasarısı Kraliçe Anne tarafından veto edilen 1707 İskoç Milis Yasası'ydı. Parlamento kararları yargı denetimine tabi olmaz.

Avam Kamarası'nın birincil işlevi bir yasanın geçişini ele almasıdır. Hemen hemen tüm yasalar Avam Kamarası'ndaki hükümeti ve kabineyi oluşturan çoğunluk partisinden gelir. Kabine başbakan tarafından seçilen ve onun partisine ait kıdemli bakanlardan oluşur ve bunların neredeyse tamamı Avam Kamarası'nda görev yapar. Hükümetin bu kamaradaki ana görevi son genel seçimde uğruna mücadele ettiği yasama programını uygulamak olur.

Kamara, her yeni Parlamento oturumunun başında meclis üyeleri arasından bir konuşmacı seçer ve konuşmacı düzen unsurları ve üyelerin davranışlarına dair kuralları ve bunlara yönelik tartışmaları yönetir. Konuşmacı tartışmalara katılmaz ve sadece eşitlik durumunda oy kullanır. Konuşmacıyı statüko lehine oy vermeye zorlayan bir durumdur. Hangi üyenin tartışmaya katılmak üzere konuşmaya çağırılacağı tamamen konuşmacının elinde olur. Temel endişe çeşitli bakış açılarının duyulmasını sağlamaktır.

Bakanları sorgulama dönemi

Yasaların geçirilmesinin yanı sıra Avam Kamarası'nın en önemli görevi düzenli olarak gerçekleştirilen sorgulama dönemidir. Bu süre zarfında üyeler, bakanların bakanlıklarıyla ilgili soruları yanıtlamasını ister. Böylece muhalefete, hükümet politikasına saldırma ve hükümetin ihmalkar olduğunu düşündüğü sorunları dile getirme fırsatı sunulur. Aynı zamanda başbakan ile muhalefet lideri arasında politika tartışmalarına olanak tanınır. Bu tartışmalar önce 1978'de radyo ve daha sonra 1989'da televizyon yayınıyla kamuya açık hale getirilerek daha da önemli kılındı.

Avam Kamarası üyeleri 18 yaşında veya daha büyük olmalıdır. İngiltere, İskoçya veya Birleşik Krallık akranları Avam Kamarası'na seçilemez ancak İrlandalı akranlar seçilebilirler. Bazı din adamları, adli memurlar, silahlı kuvvetler mensupları, polis memurları ve memurlar da seçilmeye uygun değildir. Kadınlar 1918 yasası ile uygun hale geldi. Avam Kamarası üyelerine ilk kez 1911'de ödeme yapılmaya başlandı. 2020 itibariyle yılda 81.932 £ maaş alırlar. Lordlar Kamarası maaş almaz.

Her parti için bir "kamçı"

İlk defa 20. yüzyılda belirlenmemiş bir anayasa konvansiyonundan bu yana başbakan her iki meclisin de üyesi olmak yerine her zaman Avam Kamarası üyesi olur. Hükümet partisi, partinin yasama programını yöneten Avam Kamarası'nın liderini atar. Avam içerisinde, üyelerine "kamçı" denilen bir parti yönetimi sistemi vardır. Ara sıra bağımsızlar da dahil hem hükümet üyeleri hem de muhalefet partisi üyeleri kamçının kontrolünde olur. Kamçının düzen otoritesi yüksektir ve kendisini en çok oylamalarda gösterir.

Bir yasa Avam Kamarası'ndan nasıl geçer?

Avam Kamarası'nda (ve ayrıca Lordlarda) bir tasarı oylanmadan önce üç kez okunmalıdır. Bu gelenek üyelere, tasarının dayandığı hükümleri, ilkeleri ve ayrıntıları araştırması için süre tanır. İlk okuma tamamen resmidir, ancak ikinci okumayla birlikte ilgili ilkeler üzerine tartışma yapılmaya başlanır. Tasarı daha sonra komiteye gider ve her maddesi incelenir.

Tasarıların çoğu her biri belirli konudan tasarıyla ilgilenen daimi komitelere gönderilir. Her komite meclisteki partilerin bir tür yansımasıdır. Tasarı inceledikten sonra komite meclise geri rapor verir ve daha fazla tartışma ortamı doğar ve değişiklikler önerilir. Tasarının üçüncü kez okunması başlanır, ardından oylanır. Hükümet tarafından önerilen tasarılara ek olarak her oturumda meclis üyeleri tarafından bireysel olarak önerilen sınırlı sayıda yasa tasarısı da ele alınır.

1999'dan başlayarak, sağlık, eğitim, barınma, ulaşım, çevre ve tarım dahil olmak üzere birçok konu üzerinde otoriter güç Britanya Parlamentosu'ndan yeni kurulan İskoç Parlamentosu'na, ardından Galler Ulusal Meclisi'ne ve (daha sonra) Kuzey İrlanda Meclisi'ne devredildi. Yasamaya dair sorumlulukların bu şekilde yeniden tahsis edilmesi İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'dan milletvekillerinin yalnızca İngiltere'ye yönelik tasarılar için oy kullanmaya devam edip etmeyeceği konusunu gündeme getirdi. İlk kez 1977'de önerilen bu konu 2015'te İngiliz Kanunları için İngiliz Oyları (EVEL) adlı tartışmalı bir kanun ile ele alınmıştır.