Tuhaflık ve güzelliğin bir birleşimi olan eğik Pisa Kulesi dünyanın en tanınmış yapılarından biri. Bununla birlikte az sayıda insan Pisa Kulesi'nin hikayesinin yağmalanan ganimetler, zayıf toprak, yüzlerce yıllık yanlış mühendislik ve bir İtalyan diktatörü içerdiğini bilir. Tarihin en ünlü mimari kazasının nasıl yaşandığını merak ediyorsanız Pisa Kulesi hakkında daha fazlasını öğrenelim.
Pisa Kulesi (çalıntı parayla) gösteriş için inşa edildi
12. yüzyıl Pisa Kulesi'nin inşası için iyi bir yıldı. Kentin askeri, ticari ve politik önemi, bir zamanlar küçük limanlarının bölgesel bir güç merkezi haline gelmesiyle artmıştı. Her müreffeh İtalyan şehri gibi, Pisa şehri de yeni servetini büyük binaların inşasına yatırmaya başladı. 1063'te Palermo'nun yağmalanmasından sonra şehir hükümeti Sicilya'dan getirilen tüm hazineleri sergileyecek bir yere ihtiyaç duydu. Bu amaçla içinde Katedral, Vaftizhane, mezarlık ve oldukça yüksek bir çan kulesi olan "Mucizeler Alanı"nı inşa ettiler. Bu çan kulesi aslında çağının en uzun kulesi olacaktı ancak koşullar buna engel oldu.
Kule bir gecede eğilmedi
"Pisa" adının Yunanca "bataklık arazi" kelimesinden geldiği düşünülürse, çok yüksek bir çan kulesi inşa edecek olan katedral mimarlarının alt zemini hesaba katacaklarını tahmin edebilirsiniz. Öyle yapmadılar. Kulenin temelini sığ ve görece ağır inşa ederek onu en başından eğilmeye mahkum ettiler. Kule ikinci katı inşa edilmeye başladığında batmaya başlamıştı bile.
Ne yazık ki o noktada artık geri dönmek mümkün değildi. İnşaat devam ederken, inşaatçılar kulenin güney tarafına daha uzun sütunlar ve kemerler ekleyerek hatalarını telafi etmeye çalıştılar. Ancak dördüncü kata ulaştıklarında (planlanan 8'den) güney tarafındaki kemerleri kuzeydekinden tam 5 cm daha uzun yapmak zorunda kaldılar ve kule hala eğilmeye devam ediyordu. Bundan sonra ne yapacaklarından emin olamayan inşaatçılar Pisa Kulesi'nin inşaatını neredeyse 100 yıl durdurdular.
Pisa'daki tek eğimli kule değil
Tüm bölgedeki toprağın yumuşak olması nedeniyle aslında Pisa şehrinde birkaç eğimli kule vardır. Pisa'nın Borgo Stretto'sunda iki tane daha görebilirsiniz. St. Nicola Kilisesi'nin çan kulesi resmi Pisa Kulesi'nden sonra belki de en ünlüsü. 1170 yılında kule ile aynı zamanda inşa edilen bu sekizgen çan kulesi yine hafif bir eğime sahip. Viale delle Piagge'de bulunan St. Michele dei Scalzi kilisesinde bir çan kulesi vardır ve "Piagge" Latince'de "sele eğilimli alçak düzlükler" demektir. Orta Çağ'da yaşayan Pisalılar tarihi uyarıları dikkate almakta pek iyi değillerdi.
Kule birden çok yöne eğildi
Yüzlerce yıldır birden fazla mühendis ünlü Pisa Kulesi'nin eğimini düzeltmeyi denedi. 13. yüzyılda üçüncü katın inşaatı yeniden başladığında mühendisler inşayı doğrudan yukarı doğru yaparak eğimi durdurmaya çalıştılar, ancak ağırlık merkezi değişti ve kule farklı yöne doğru eğilmeye başladı. İnşaat devam ederken kule yeniden güneye doğru eğildi.
Eğilme bazı ilginç dengesizlikler yarattı
Eğik Pisa kulesinin 60 metre yüksekliğinde olması gerekiyordu. Eğimden sonra, kulenin en yüksek tarafı yalnızca 56,67 metreye ulaştı ve en alçak tarafı 55,86 metredir.
1990'a gelindiğinde kule 5,5 derecelik eğime ulaşmıştı – tabanından yüksekliği yaklaşık 4,5 metreydi ve çoğu hesaplamayla devrilmesi için yeterliydi! Bu kayda değer eğim neyse ki İtalyan bürokrasisinin dünyaca ünlü ataletini aşmaya yetti ve başlatılan devasa restorasyon programı eğimi 3,97 dereceye indirdi. Pisa Kulesi'ndeki eğim nedeniyle kuzey tarafındaki merdiven tepeye doğru 296 basamaklı ve güney tarafındaki ise 294 basamaklıdır.
Pisa Kulesi'ni savaş ve ekonomik çekişme kurtarmış olabilir
Borç ve savaş İtalya'daki büyük inşaat projelerine genel olarak hayır getirmedi ancak Pisa Kulesi'ne gelindiğinde bunlar birer kurtarıcı lütuf oldular. Bazı yapı mühendisleri, inşaatta yaşanan 200 yılı aşkın gecikmelerin halihazırda hafif eğimli olan alttaki toprağın sıkışmasını sağlamış ve onu devrilmekten kurtarmış olduğunu teorize ediyorlar.
En üstüne çıkabilirsiniz
Evet – dünyanın yapısal olarak kulağa en "tehlikeli" gelen ünlü binası ziyaretçilere açık. Restorasyonundan ve eğilmesinin kontrol altına alınmasından bu yana yapının bütünlüğü sürekli izleniyor ve bina her gün çok sayıda ziyaretçiyi ağırlıyor. Zirveye çıkmak isteyenler önceden bilet rezervasyonu yaptırmak zorunda.
Üstteki yedi çan geçen yüzyıldan beri çalınmadı
Bu büyük çanların her biri (en büyüğü yaklaşık 3600 kg ağırlığında) bir müzik notasını temsil ediyor. Kulenin tepesine tırmananlar onları hala görebiliyor olsa da 20. yüzyıldan bu yana çalınmadılar. Nedenini ise muhtemelen tahmin edebilirsiniz. Restoratörler ve mühendisler çanların hareketinin kuleyi daha da eğimlendireceğinden endişelendiler.
Mussolini kuleden nefret etti ve daha da kötüleştirdi
İtalya'nın 20. yüzyıl diktatörü Benito Mussolini, eğik Pisa Kulesi'nden utanıyordu. Hatalı inşasının ulusal bir rezalet ve İtalya'nın itibarı için utanç kaynağı olduğunu düşündü. İtalya'nın eksik olduğunu düşündüğü birçok şeyde yaptığı gibi, onu "düzeltmek" için adım attı. Sicilya bataklıklarını kurutmak gibi projelerinin aksine Pisa Kulesi için işler pek iyi gitmedi. Fikri, kulenin tabanında yüzlerce delik açmak ve tüm yapıyı dengelemek ve düzleştirmek için deliklere harç pompalamak oldu. Tüm bunlar kulenin temelini daha da ağırlaştırarak daha önce olduğundan daha da eğilmesine neden oldu.
Müttefikler, II. Dünya Savaşı sırasında kuleyi yıkmayı planladı
İtalya'daki II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan askerleri düşman keskin nişancıları için gözetleme noktası veya "yuva" olabilecek tüm binaları yıkma emri aldı. Hatta o sırada İtalya'yı işgal eden Almanlar kuleyi gözetleme yeri olarak kullanıyordu. Ancak hikayeye göre Müttefikler şehre vardığında Pisa Kulesi'nin ve çevresindeki Mucizeler Alanı'nın güzelliğinden çok etkilendi ve alanı yerle bir etmemeye karar verdi.
Pisa Kulesi şu anda dengede
Kule, yüzyıllar içinde yürütülen iyi niyetli ancak yanlış girişimlerden bir şekilde sağ kurtuldu. Bunlar arasında farklı yüksekliklerde eklenen kemerler ve bir yeraltı turu başlatmak için kulenin etrafının kazılması bile vardı (sadece alanın daha fazla suyla dolmasına neden oldu). Nihayet 21. yüzyılda birisi kulenin sorununu doğru anladı ve 2001 itibariyle kulenin en az 200 yıl boyunca sabit kalacağı resmi olarak ilan edildi. 2008'de mühendisler kulenin artık hareket etmediğini belirttiler – tarihinde ilk kez Pisa Kulesi eğilmeyi bırakmıştı. Umarız ilerleyen zamanlarda Pisa Kulesi'ni bir 200 yıl daha kurtaracak teknolojiye sahip oluruz.
