24.000 Yıldır Hayatta Olan Tekerlekli Hayvan

Donmuş rotiferler, permafrost'tan çıkarılıp çözüldüğünde hala canlı oldukları görüldü.

24.000 yaşındaki rotifer
Fotoğraf: Ian Sutton

İnsanlık tek bir kişiyi kriyojenik olarak kısa süre için bile nasıl donduracağını henüz çözemezken (her ikisi de NASA ve Dippin' Dots tarafından araştırılıyor) doğanın araçları bunu binlerce yıl boyunca kolayca yapabiliyor: Sıkı durun çünkü Sibirya permafrost'unda 24.000 yıl yaşında çok hücreli organizmalar keşfedildi. Bunlar beyni ve bağırsakları olan canlılardır.

Donmuş Toprağın 24.000 Yıl Canlı Tuttuğu Tekerlekli Hayvan

24.000 yaşındaki bir mikroorganizma ile ters düşmek istemezsiniz. Rusya'nın Puşçino şehrindeki Toprak Biliminde Fizikokimyasal ve Biyolojik Sorunlar Enstitüsü'nden bir grup permafrost yüzeyinin yaklaşık 3,3 metre altındaki topraktan "tekerlekli hayvan" denilen mikroskobik varlıklar topladılar.

Bu keşif önemlidir çünkü ilk kez çok hücreli hayvanların kriptobiyozda 10.000'lerce yıl hayatta kalabileceği görülmüş oldu. Kriptobiyozda canlı metabolizması neredeyse tamamen durma noktasına gelir yani basitçe yaşlanmaz. Permafrost'ta yani donmuş toprakta bundan daha uzun süre hayatta kalan tek hücreli mikroplarla ilgili de birçok rapor var. 41.000 yıllık nematod solucanı belki de en önemli örneklerden biri.

Sıvıda yüzen rotifer mikroorganizmasının görüntüsü.
Sıvıda yüzen rotifer mikroorganizmasının görüntüsü.

Rusya'ya dönersek, kriptobiyoz halinde keşfedilen bu çok hücreli organizmalara Bdelloid rotifer deniliyor. Rotifer veya tekerlekli hayvan, tatlı su deniz ortamında yaşıyor ve çoğunlukla omnivordur (hepçil). Tamamen dişi olan bu organizmalar doğadaki en dayanıklı canlılar arasında: Zorlu ortamlarda hayatta kalma becerileri ile su ayısına benzerler.

Kriyojenik Uykuyu Anlamamızı Sağlayabilirler

Donmuş rotiferler, permafrost'tan çıkarılıp çözüldüğünde hala canlı oldukları görüldü. Uyanan rotiferler daha sonra klonal bir süreçle çoğaltıldılar; yani döllenmemiş yumurtanın yeni bir bireye dönüştüğü üreme şekli olan partenogenez. Organizmalar ayrıca yeniden donduruldu ve ardından yavaş yavaş yeniden çözüldü. Bilim adamları bunu rotiferlerin donmanın olumsuz etkileriyle nasıl başa çıktığını anlamak için yaptılar. Bu etkiler arasında kanda buz kristalleri oluşması var.

Çok hücreli bir organizmanın donarak binlerce yıl boyunca sağ kalabilmesi ve daha sonra hayata geri dönebilmesi şüphesiz birçok kurgu yazarının hayali. Şu an için aynı şeyi memelilerle yapmak elbette mümkün değil. Ancak bağırsağı ve beyni olan çok hücreli organizmaların donmuş halde çok uzun süre canlı kalabildiğini görmek oldukça önemlidir. Doğanın dahice çalışan kriyojenik araçlarının gizemini çözmek ve taklit edebilmek insanlık için büyük bir adım olacak.