Amerika kurulduğu andan itibaren yaşamına günahla başladı. İlk günahı kölelikti. 1863'te Lincoln yılbaşında köleliği yasa dışı ilan etti ancak birkaç sene sonra Jim Crow yasaları ile ırksal ayırımcılık başlatıldı. Sonra insanlara kökenine göre hizmet verildi: Bankacılık, sağlık, sigorta veya marketler siyahlara yasaktı. Bu vahşet ve insanlıktan çıkmışlığın yansımaları bugün ülkenin güvenliğinden sorumlu kurumlarında bile varlığını sürdürüyor. Peki Amerikalılar atalarının ırkçı politikalarla baskı altına aldığı bu insanlara borcunu ödedi mi?
Amerika'nın siyahlara kölelik tazminatı ödemesi
Böyle bir tazminat durumunda ödemeleri kim alırdı? Tazminatlar ne kadar olurdu? Ve Amerika'nın ırkçılık sorununu iyileştirirdi miydi?
Amerika'daki ilk İngiliz kolonisine ev sahipliği yapan Virginia'daki Jamestown sahil limanı denizaşırı ülkelerde yeni bir yaşam arayan İngiliz vatandaşları için modeldi. Burası İngiliz Hükümeti'nin maaşlı korsanlarının 1619'da 20 kadar siyah insanı açık artırmayla satmak için Amerika'ya getirdiği yerdi.
Onlarca yıl sonra kölelik günlük hayatın içine o kadar yerleşti ki ırkçı yasalardan ve insanların çektiği acılardan kâr etmemiş çok az büyük işletme vardı. Siyahlar ilk kez Amerika'ya getirildiğinde pamuk, tütün ve şeker gibi mahsulleri hasat etmeye zorlandılar. Bedavaya çalıştırılmaları bu yeni endüstrilerin hızlı şekilde büyümesini sağladı. Siyahların köleleştirilmesi Amerikan ekonomisi için en büyük büyüme kaynağı oldu.
12,5 milyon insan kaçırıldı
Bu yasal ve ekonomik sistem altında, Transatlantik köle ticareti yoluyla Afrika'dan yaklaşık 12,5 milyon insan kaçırıldı. Kaçırılanların %15'i gemilerde öldü. Kaçırılmaktan hapse atılmaya kadar siyahlar var olma mücadelesi verdiler.
Tarlada çalıştırılmıyorsa ev temizliyor, yemek pişiriyor, kendisini zincirleyenlerin çocuklarını büyütüyorlardı. Özgürlük Bildirgesi 1863'te kabul edilmiş olsa da siyahların esaretten kurtulması iki yıl daha sürdü.
Yasadışı ilan edildikten yıllar sonra bile kölelikten en çok fayda sağlayanlar onu açıkça sürdürmeye devam etti. Yalnızca 1619 ile 1865 arasında ülkede 222 milyon saatten fazla zorla çalıştırmanın gerçekleştiği tahmin edilir.
Pamuk eller cebe
Bu da 25.000 yıldan fazla zorla çalıştırma demek. Bu emeği bugün asgari ücretle ödeyecek olsanız, 97 trilyon dolara mal olacaktır. Dahası bu ücret siyahların çalışma saatinin sekiz saat olmadığını hesaba da katmaz.
Amerika bu tazminat parasını üç ana gruptan alacaktır. Birincisi, köleliği en üst düzeyde desteklemiş eyalet ve federal hükümet olacak. Abraham Lincoln'den önce ABD başkanlarının 12'sinin siyah kölesi vardı. ABD Hazine Bakanlığı köleleştirilmiş insanlara tahsis edilen değerin %2'sini toplardı ve başlıca gelir kaynağı buydu. Siyahların haysiyetlerini daha da ortadan kaldırmak için köleleştirilmiş her siyah kişinin bir insanın yalnızca beşte üçü sayıldığını ilan eden bir anayasaya maddesi bile eklendi.
Amerikan eyaletleri ve hükümet dışında siyahlara tazminat ödeyecek bir diğer kaynak siyahların satışından kazanç sağlamış özel işletmeler olacaktır. Bazı organizasyonlar bu tazminatı ödemeye bile çalışır. 2019'da Georgetown Üniversitesi siyahlara tazminat için yılda 400.000 dolar toplamaya başladı. Para, üniversitenin sattığı köleleştirilmiş kişilerin torunlarına ödeniyor. Tabii bu para üniversiteden değil bağıştan geliyor.
Bu yüzden Georgetown'a bağış yapacak zengin müşterilerden bazıları köleliği doğrudan kullanmış bir aile olmayabilir.
Köle sigortası çıkaran şirketler
Bu 100 trilyon dolarlık tazminatın ödeneceği bir başka kaynak vergiler olacak. Hatta köle çalıştırmış ve bugün hala var olan özel işletmeler tazminatların finanse edilmesi için ödeme yapmak zorunda bırakılabilir.
O zamanlar özellikle güneyde birçok köle çiftliği bulunmuş olsa da kuzeyde, Wall Street piyasasını kölelik ayakta tutuyordu. Dev sigorta şirketleri, köleleştirilmiş insanlara yönelik poliçe ve plantasyon sahiplerinin çiftliklerini genişletmesine yardımcı olmak için özel menkul kıymet teklif ettiler. İşletmeler, köleleştirilip sömürülenlerin sırtında hızla büyüdü.
Bankalar köleleştirilmiş işçileri teminat olarak bile aldı. İnsanları sömürerek kazandıkları parayı geri ödemeleri için bu işletmelere vergi getirmek en doğrusu olacaktır.
Kimler tazminat alacak?
Peki kölelik ödemesi almaya kimler hak kazanacak? Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Afrikalı-Amerikalı nüfusu yaklaşık 42 milyondur. Bu sayı toplam ABD nüfusunun yaklaşık %12'si.
97 trilyon doları her köle torunu ve siyah ABD vatandaşına eşit payla bölerseniz kişi başına 2 milyon doların üzerinde tazminat düşer. Eğer bu rakam çok yüksekse dikkate alınması gereken bir şey var.
ABD'de 2021 için önerilen savunma bütçesi 740 milyar dolardır. Siyah vatandaşlara 2 milyon dolar vermek geçmişte başarıya giden yolları kapatılmış olan ve zorluk çeken birçok ailenin hayatını iyileştirmeye yardımcı olacaktır.
Geçmişte yasal olarak Afrikalı-Amerikalı olarak tanımlanmış her vatandaş hayat değiştirecek bu fondan yararlanacaktır. Yoksulluk sınırının altında yaşayan siyahi Amerikalıların yaşam standardı yükseltecektir. Bugün Amerika'da köleliğin bittiğini düşünebilirsiniz ancak ikinci sınıf vatandaş olarak görülmelerinin etkileri hala devam ediyor.
Her türlü ırk ayrımcılığını yasaklayan Medeni Haklar Yasası ancak 1964'te imzalandı. 1800'lerin sonlarında oluşturulan Jim Crow yasaları siyah olanları küçümsemeyi ve davranışlarını kontrol etmeyi amaçlıyordu. Siyahların beyazlarla yemek yemesine, hatta ellerini sıkmasına bile izin verilmiyordu. Tazminat parası, hayat mücadelesi vermiş ailelerin yaşamını değiştirebilir. Siyah insanlar ayrıca artık imkanları dahilinde olmayan alanlara taşınmayı da göze alabilir.
Geçmişte pek çok konut bölgesi hükümet politikaları nedeniyle renk ve sınıfa göre yasaklanmıştı. Hükümet Afrikalı-Amerikalı mahallelerde ipotek sigortalamayı bile kabul etmiyordu. Hükümet ve eyaletler siyah insanların taze gıda ve sağlık hizmetlerine erişimini bile sınırladı ve çok sayıda kanun yaptırımı getirdi. Bu politikalar redline olarak bilinir ve bugünkü düşük gelirli siyah mahallelerin oluşmasına neden olmuştur.
Ülkenin merkez bankasına göre bugün siyah hanelerin medyan serveti sadece 16.000 doları. Bunu, beyaz hanelerin 163.000 dolar değerindeki medyan servetiyle karşılaştırın. %90'lık bir fark demek. 2 milyon dolarlık kölelik tazminatı siyahlar arasındaki suç oranını da azaltacaktır.
