Mauna Loa dünyanın en büyük volkanı. Aynı zamanda en aktiflerinden biri. Deniz seviyesinden 4.174 metre yükseğe çıkıyor ve 940 metre derine uzanıyor. Mauna Loa adı Hawaii dilinde "uzun dağ" demektir. Bu volkan Pasifik Okyanusu'ndaki ABD'ye bağlı Hawaii Adası'nın yüzde 50'sinden fazlasını kaplıyor. Adanın güney kısmının çoğunu oluşturan Hilo'dan kuzeyde Kiholo Körfezi'ne kadar uzanır. 5.270 km2 yüzölçümü ile Erciyes Dağı'ndan %50 geniştir. O kadar büyük ki, üzerinde bulunduğu Pasifik levhası, yanardağın ağırlığı altında sarkar.
Mauna Loa'nın Oluşumu
İnsanlar tüm volkanların koni biçimli dağlar olduğunu düşünebilir. Mauna Loa gibi Hawaii Adası'ndaki beş yanardağ da farklıdır (diğerleri Kohala, Mauna Kea, Hualalai ve Kilauea ve son üçü aktif). Kendisi bir kalkan volkan yani yerkabuğundaki bir çatlak veya yarıktan yavaşça çıkan lavlarca oluştu. Bu nedenle kalkan volkanların hafif eğimli olan kenarları geniştir ve patlamaları şiddetli sayılmaz.
Bilim adamları, Mauna Loa'nın bir milyon yıl önce okyanus tabanındaki bir çatlaktan çıkan kırmızı sıcak lavla oluşmaya başladığına inanıyor. Lav soğudu ve okyanusun tabanında yükselti oluşturdu. Bu süreç bir deniz dağı veya su altı dağına dönüşene dek binlerce yıl devam etti. Dağ sonunda okyanus yüzeyinin üstüne çıktı ve bir ada haline gelecek kadar uzadı.
Mauna Loa bu yüzden oldukça geniş. Tepesinde bir kalderası var. Bu tepe 120 uzunlukta ve 103 km genişliktedir. Ayrıca biri kuzeydoğuya, diğeri güneybatıya uzanan iki yarık bölgesi bulunuyor. Mauna Loa lavlarını o kadar yoğun pompalıyor ki her gün 12 milyon metreküp lav püskürtüyor. Bir Hawaii söylencesine göre bu yanardağ, yanardağ tanrıçası Pele tarafından oluşturuldu.
Mauna Loa'nın Tarihi
Jeologlar Mauna Loa'nın son 30.000 yılda kaç kez patladığını belirlemek için verileri inceledi ve radyokarbon tarihlendirmesini kullandı. Mauna Loa'daki tüm lavların %35'ini oluşturan 500 ayrı lav akışı bulundu ve 300 tanesinin radyokarbon tarihi belirlendi. Mauna Loa'daki en eski kayalar 100.000 ila 200.000 yıl yaşında. Buna göre yanardağı ilk patlamasını yaklaşık 700.000 ila 1 milyon yıl önce yaptı.
Volkan yüzeyinin yaklaşık yüzde 98'i ise 10.000 yıldan eski lav akıntılarıyla kaplı. Yanardağ son 3000 yıldır altı yılda bir patladı ve dört patlamanın kanıtı biliniyor. Yazılı tarih başladıktan sonra yanardağın beş yılda bir patladığı görülür. Mauna Loa yeterince şiddetli patladığında Hawaii adasını dört bir yönden pençesine alıyor.
Mauna Loa Volkanının Bombalanması
1935 ve 1942'deki patlamalar sırasında lav akıntılarının Hilo şehrini tehdit etmesi üzerine ABD askeri uçakları lavın yolunu saptırmak için volkana bombalar bıraktılar (kısmen başarılı oldu). Haziran 1950'de güneybatıdaki 21 km'lik yarıktan 23 gün süresince akış olmuş ve küçük bir köyü yok etmiştir. Sonraki en önemli patlamalar 1975 ve 1984 yıllarında meydana geldi. 1984'de 4500 hektara yaydığı lavlar 6000 futbol sahası alanı kapladı.
Mauna Loa Volkanının Son Püskürtmeleri
Mauna Loa, 1843'ten bu yana 33 kez patladı. Avrupa'nın adaya adım atmasıyla beraber ilk düzenli kayıtlar bu tarihte alındı. Bir diğer dikkati çeken patlama 1950'de Mauna Loa'nın güneybatısındaki yarıktan yaklaşık 3000 metre yükseğe püsküren lavlar olmuştur. 11. Otoyol'u üç yerden geçti ve yaklaşık üç saatte iki düzine yapıyı yok edip güney kıyı şeridine ulaştı. Mauna Loa son olarak 1984'te patladı.
Hawaii adası, Mauna Loa'yı yanına yerleştirilmiş çok sayıda sismik, GPS ve eğim istasyonu kullanarak izliyor. 1,8'den daha büyük bir deprem tespit edildiğinde bilim adamları acil durum görevlilerine haber verir ve volkan yakın izlemeye alınır.
Kaynaklar:
- "Eruption History: A Cyclic Eruption Model is Proposed". United States Geological Survey, Hawaiian Volcano Observatory. March 16, 1998. Retrieved July 28, 2007.
- "Summary of Historical Eruptions, 1843–Present". Hawaiian Volcano Observatory – United States Geological Survey. 17 Eylül 2004.
- "Mauna Loa: Eruptive History". Global Volcanism Program. Smithsonian Institution.
- John Watson (July 18, 1997). "Lava Flow Hazard Zone Maps: Mauna Loa". United States Geological Survey.
