Gündüz kavrulan bir çöl gece neden soğuk olur merak edebilirsiniz. Çöller aşırı derecede sıcak olmalarıyla ünlü olsa da birçok insan geceleri şaşırtıcı derecede soğuduklarını bilmez veya bildiğinde şaşkınlığa uğrar. Çölün nemli olmaması, güneşli gündüz saatlerinde ısınan kumdan yayılan ısının havada kalmasını önlüyor. Bu durum çölün sıcaklığının gece hızla düşmesine neden olur.
İlk Olarak; Kumun Havayı Isıtma Özelliği
Kum oldukça ilginç bir madde. Kuru, ancak kaygan ve parçacıkları toprak türlerine kıyasla büyük, bu nedenle suyu iyi emmez. Kum ısıyı da özellikle iyi emmiyor ve aslında çölün gündüzleri çok sıcak olmasının nedeni budur.
Güneş çölü kavururken kum gelen ısıyı emmez. Daha ziyade ayna gibi yansıtır ve zeminin üstüne doğru vererek havayı ısıtır. Diğer arazi türleri (orman, kumsal, ova ve dağ gibi) çöl kadar sıcak değildir çünkü gelen tüm ısıyı yansıtıp havaya vermezler, bir kısmını bizim için emiyorlar.
Artık çöllerin neden sıcak olduğunu anladığınıza göre geceleri neden dondurucu soğuk olduklarına bakalım.
Çöl Havasının Nem Üzerindeki Etkisi
Bilindiği gibi su ısıyı yakalama ve tutma konusunda oldukça iyi. Normal bir arazide, güneş yeri ısıttığında zemin bu çok fazla ısıyı emer. Geceleri, gökyüzünde güneş yokken, yerden yayılan ısı yerin üzerindeki havada bulunan su içeriği (yani nem) tarafından yakalanıyor.
Ancak çöllerde hikaye oldukça farklı.
Güneş battığında ve yer ışınım yoluyla ısı kaybettiğinde yerin üzerindeki hava bu ısıyı tutamaz çünkü nemli değildir. Bu yüzden bu ısı çok hızlı şekilde kaybolur ve sıcaklığın gece dramatik şekilde düşmesini sağlar.
Yine çöllerde çok fazla bulut örtüsü yoktur (sonuçta nem çok az). Bu da ısının yerin üzerinde tutulmasını daha da zorlaştırır. Yerden yükselen ısı kolayca uzaklaşır ve geride acımasız bir soğuk bırakır.
Çöllerin Hepsi Geceleri Soğumaz
Çölün gece soğumasının nem, bulut ve hatta rüzgarla çok ilgisi var. Ancak yaygın inanışın aksine bütün çöller nemsiz değil. Doğa her zaman istisnalarla dolu.
Kuveyt ve BAE gibi yerler diğer çöllerden nemliler (Sahra Çölü'nün bazı kısımları gibi). Bu nedenle bu çöller geceleri o kadar soğuk olmuyor çünkü nemli hava yerden yayılan ısının bir kısmını tutuyor.
Tüm Çöller Kuru Olsa da Hepsi Sıcak Değildir
'Çöl' denilince akla ilk gelen şey kumlarla kaplı uçsuz bucaksız bir arazi olur. Peki ya üsttekinin de bir çöl resmi olduğunu söylesek? Penguenlerin görüldüğü bu resim aslında bir kutup çölüdür.
Düşük miktarda yağmur veya diğer yağış biçimleri (kar, sulu kar gibi) bir çölü karakterize eden şeydir. Yani bu tanıma göre, buzla kaplı olan ve minimum sıcaklığı −89,2°C santigrat derecenin altına inen Antarktika teknik olarak çöldür. Yıl boyunca çok az kar ve yağmur yağar, bu da onu gezegendeki en büyük ve en kurak çöllerden biri yapıyor.
