Dodo, ilk olarak MS 1598'de Afrika kıtasının 2000 kilometre açığındaki Mauritius adasına demirleyen Portekizli korsan denizciler tarafından keşfedildi. Dodo uçamayan bir kuştur ve bugün onun hakkında dinozorlardan daha az bilgiye sahibiz. Dodo'nun soyunun tükenmesi utanç verici (ve şaşırtıcı olmayan) bir şekilde insan eliyle oldu.
Dodo Kuşunun Tarihi
Yüzyıllardır sanatçılara ve çeşitli hikayelere ilham vermiş bu soyu tükenmiş, uçamayan kuşun görüntüsü yeni bulgularla yavaş yavaş belirgin hale geliyor. Modern bilimsel araçlar, keşfedilen yeni kemikler, tarihi gözlemler ve daha önce incelenen örnekler Mauritius'ta yaşamış gizemli Dodo kuşunun anatomisini ve yaşam döngüsünü anlamamızı sağladı.
Dodo, beyaz tüyleri olan tombul gri bir kuştu. Yaklaşık 13 ila 23 kilogram ağırlığa sahipti ve çengelli bir gagası vardı. Muhtemelen yeryüzünde yaşamış en dost canlısı kuşlardan ve hayvanlardan biriydi çünkü izole Mauritius adasında herhangi bir yırtıcısı yoktu ve korku nedir bilmiyordu.
Dodo Adı Nereden Geliyor?
MS 1598'de Portekizli korsan denizciler kuşu ilk kez Mauritius'a demir attıklarında keşfettiler. Kuşun tehlike bilmez tavırlarını gören denizciler ona kendi dillerinde budala anlamına gelen "Dodo" adını verdi.
Korsanlar aslında Dodo'nun nazik doğasını ve merakını aptallıkla karıştırmıştı. Hayvanın ne kadar uysal olduğunu görünce onu yakalamak ve pişirmek kolay geldi.
Dönemin çoğu canlısı gibi Dodo da adadaki tatlı su havuzlarına bağlıydı. Havuzlar kuraklık sırasında bile mevcut olurdu. Yiyeceğini ise yakındaki ormanlardan fındık, meyve ve tohum olarak alırdı.
Dodo Kuşlarının Nesli Nasıl Tükendi?
Dodo kuşunun geniş oranda insanlar tarafından yenerek, tüyleri için öldürülerek ve yerdeki yumurtaları ezilerek yok edildiği düşünülüyor. Portekizliler ayrıca yanlarında domuz ve fare gibi kendi hayvanlarını getirmişti ve yuvasını zemine yapan kuşun yumurtaları ile beslenip yok olmasını hızlandırdılar.
Dünyadaki son Dodo 1618 yılında öldü.
Dodo kuşunun yok olmasıyla adadaki Mauritius Calvania ağacının da soyu tükenmiştir. Çünkü Dodo'nun yokluğunda ağacın tohumları eskisi gibi yayılamadı. Bugün dünyada birçok hayvanın soyu Dodo gibi tükeniyor.
Dodo Bir Tür Güvercindi
Dodo'nun neredeyse bozulmamış nadir bir iskeletinin 3 boyutlu taraması bilim adamlarına Dodo'nun gerçek kemik yapısını ve şeklini verdi. Beyin oranları incelendiğinde, önceleri aptal kabul edilen Dodo'nun aslında bir güvercin kadar zeki olduğu görüldü. Ayrıca Dodo'nun beyninde büyük koku soğancıkları vardı ve hayvana keskin bir koku alma duyusu vererek yiyecek bulmasına yardımcı oluyordu.
DNA çalışmaları Dodo'nun, doğudaki Rodrigues adasında yaşamış bir başka uçamayan kuş olan Rodrigues solitaire ile akraba olduğunu gösterir. Akrabası gibi güvercin olan Dodo, bugün Güneydoğu Asya'da yaşayan Nicobar güvercini ile akraba.
Adadaki arkadaşı Mauritius dev kaplumbağası ile komşusu Rodrigues solitaire kuşunun soyu, son Dodo öldükten bir yüzyıl sonra tükendi.
Dodolar Siklonlara Uyum Sağladı
Dodo, bölgedeki siklonlara adapte olarak hayatta kaldı. Civcivler, yazın siklon mevsiminde daha iyi hayatta kalabilmek için aylar içinde yumurtadan çıkarak yetişkin boyutuna ulaşırdı. Hayvanın siklona uygun bir tüy dökme mevsimi vardı.
Siklon mevsimi geldiğinde tüylerini dökmüş olur ve koşullar iyileştikçe eskisinin yerini yeni tüyler almaya başlardı. Kuşun 1600'lerden günümüze ulaşan çizimlerinin renk ve boyut olarak farklı görünmesinin bu tüy dökme adaptasyonundan kaynaklandığı düşünülüyor.
1 Şubat 2023 yılındaki habere göre, bazı bilim insanlar dodo kuşunu geri getirmeye çabalıyor: Bilim İnsanları 350 Yıl Önce Yok Olan Dodo Kuşunu Geri Getirmeyi Amaçlıyor
Dodo Kuşu Hakkında Sık Sorulanlar
Dodo kuşu nedir?
Dodo, Hint Okyanusu'ndaki Mauritius adasında yaşayan uçamayan bir kuş türüydü. Günümüzde nesli tükenmiştir ve bilinen son canlı Dodo gözlemi 17. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir.
Dodo kuşunun nesli neden tükendi?
Dodo'nun neslinin tükenmesi büyük ölçüde insan faaliyetlerine bağlanmaktadır. Avrupalı denizciler 16. yüzyılın sonlarında Mauritius adasına ilk geldiklerinde yanlarında domuz, sıçan ve maymun gibi çeşitli hayvanlar getirdiler. Bu hayvanlar Dodo'nun yumurtalarını yedi ve yaşam alanını yok etti. İnsanlar da kuşları yemek için avladılar.
Dodo kuşu neden ünlü?
Dodo, insan kaynaklı yok oluşun en bilinen örneklerinden biri olmasıyla ünlüdür. Koruma ihtiyacının ve nesli tükenmekte olan türlerin korunmasının bir sembolü haline gelmiştir. Dodo aynı zamanda eşsiz görünümü ve bilim insanları tarafından ayrıntılı olarak tanımlanan ilk nesli tükenmiş kuş türü olmasıyla da ünlüdür.
Dodo kuşu neye benziyordu?
Dodo, yaklaşık 1 metre boyunda ve yaklaşık 40 kilo ağırlığında büyük bir kuştu. Büyük, çengelli gagası, kısa kanatları ve kahverengimsi gri tüylerle kaplı tombul gövdesiyle kendine özgü bir görünüme sahipti. Dodo genellikle komik, neredeyse karikatür benzeri bir görünüme sahip olarak tasvir edilir.
Kaynaklar:
- Winters, R.; Hume, J. P.; Leenstra, M. (2017). "A famine in Surat in 1631 and Dodos on Mauritius: a long lost manuscript rediscovered". Archives of Natural History. 44 (1): 134–150. doi:10.3366/anh.2017.0422.
- Witmer, M. C.; Cheke, A. S. (May 1991). "The Dodo and the Tambalacoque Tree: An Obligate Mutualism Reconsidered". Oikos. 61 (1): 133–137. doi:10.2307/3545415. JSTOR 3545415.
