Hayvanların düşünme yetenekleri insanları sürekli olarak şaşırtıyor. Bazı hayvanlar doğal ortamlarındaki baskılarla başa çıkarken daha iyi bilişsel yetenekler geliştirir ve bu yüzden bazıları diğerlerinden daha zekidir. İnsan zekası gibi hayvan zekası da canlının doğada hayatta kalmasına ne kadar yardımcı olduğuna göre gelişiyor.
İnsanlar olarak zekamız iletişime doğru evrildi ve bunu birçok farklı göstergeyle ölçüyoruz. Tıpkı öz-farkındalık, yaratıcılık, soyut düşünme, işbirliği, özgecilik, problem çözme, matematik becerisi, sosyal öğrenme ve dil becerisi gibi.
Şempanzeler avlanmak için alet yapabilir. Köpekler ise alet kullanmaz ancak onlar da son derece akıllılar ve başka şeylerde iyiler. Hayvan zekasını hafife almak yanıltıcıdır. İnsanları diğer hayvanlardan ayıran ana şey konuşma olsa da papağan, yunus, balina ve fillerin bizim fark ettiğimizden çok daha gelişmiş dilleri bulunuyor. Aşağıda düşünme yetenekleriyle insanları şaşırtan hayvanlar var.
Şempanzenin İnsandan Üstün Bellek Özellikleri
Yaşayan en yakın akrabamız şaşırtıcı olmayacak şekilde aptal değil. Ayumu adlı genç şempanze bir hafıza görevinde insanlardan daha iyi performans gösteriyor. Ayumu bir dokunmatik ekranda sadece 210 milisaniye gösterildikten sonra gizlenen sayıları küçükten büyüğe doğru müthiş hızla ve doğrulukla sıralayabiliyor. Becerisiyle aynı testte insan çocuklara fark atıyor. Şempanzeler alet yapma becerisine sahipler ve çubuklardan mızrak yaptıkları görülmüştür. Ayrıca işaret dilini öğrenerek iletişim kurabiliyorlar.
Ahtapotlar Şaşırtıcı Derecede Zekiler
Ahtapotlar herhangi bir omurgasız arasında en büyük beyne sahip canlı ve hatta insan beynindeki katlanmış loblar gibi gelişmiş özelliklere sahipler. Bu durum bu yeterince olağandışı değilmiş gibi, ahtapotların nöronlarının yüzde 60'ı kollarındadır.
Ahtapotların saklanmak, kendisini korumak, deniz kabuklarını açmak ve hatta akvaryumdan kaçmak için alet kullandığı gözlemlenir. Bir kavanoz kapağını içeriden açabilir ve bir labirenti hafızaya alarak oldukça hızlı şekilde gezinebilirler. Hatta ahtapotların sifon organı (su veya kum fırlattığı yapı) ile bir akvaryum filtresine oyuncak top attığı ve top kendilerine gelirken geri yakalayarak oyun ürettiği bile görülür.
Rakun: Zeki Problem Çözücüler
Şehir hayatına kolay adapte olmaları rakunların bazı insanlarca Çöpçü Pandalar olarak anılmasını sağlar. Rakunların kilitleri açabildiği ve sorunların çözümünü uzun süre hatırlayabildiği gözlemlenir. Küçük çocukların bile kafasını karıştıracak sorunlara yaratıcı çözümler buluyorlar.
Bilim adamları rakunun bu artan zekasının bir ölçüde insanlarla iç içe gelişmelerinden kaynaklandığına inanıyor. Rakunlar biz şehirlerimizi onların ormanlarına kurmadan önce de muhtemelen zekilerdi ancak günümüzün kilit sistemleri, çöp bidonları ve mutfak pencerelerinin sunduğu zorluklar problem çözmeye dayalı bir zeka geliştirmelerini sağladı.
Filler İmkansız Bir Zorluğu Birlikte Çalışarak Aşabiliyor
Filler büyük beyinleri olan büyük hayvanlardır. Birkaç nedenden dolayı zeki kabul edilirler: Hortumlarını kullanarak çubukları kırarlar, inanılmaz hafızaları vardır ve empati yeteneği gösterirler. Ancak dahası var: Filler bir zorluğun yalnızca birlikte çalışılarak çözüleceğini anlayabiliyor. Bir deneyde, iki fil, iki yemek kasesinin olduğu masanın her iki tarafına bağlı ipleri eşit şekilde çekmeyi akıl ederek zorlu bir problemi çözmüştür. Bu problem işbirliği gerektirdi çünkü sadece bir filin çekmesi yeterli değildi.
Papağan İnsan Dilini Anlayarak Kullanıyor
Papağanların konuşma seslerini taklit ettiğini hepimiz biliyoruz. Ancak bazıları bu kelimelerin anlamını bile anlıyor. Bu yeteneğin en etkileyici örneği, renkleri ve şekilleri bilen ve 100'den fazla İngilizce kelime öğrenen Afrika Gri papağanı Alex. Kendisi Brandeis Üniversitesi ve Harvard'da karşılaştırmalı psikolog olan Irene Pepperberg tarafından eğitildi.
Pepperberg'in Alex ile çığır açan çalışmasının ardından ve Alex'in ölümünden önce, New York Times 2007'de "bilim adamlarının herhangi bir kuşun insanlarla iletişim kurmayı öğrenebileceğine dair çok az beklentileri vardı" diye yazmıştır.
Aşağıdaki videoda, Alex'in aynı nesneler hakkında farklı soruları yanıtladığını duyuyoruz, bu da bize soruların gerçekten ne anlama geldiğini anladığını gösteriyor.
Yunuslar Aynada Kendilerini Tanıyor
Beyin büyüklüğü "zeka" ölçüsü olarak kullanılsaydı yunuslar zekada modern insanlardan sonra ikinci olurdu. Bu memeliler aynada kendilerini tanıyabiliyor ve bir sosyal kimlik duygusuna sahipler. Sadece kim olduklarını bilmekle kalmıyor, aynı zamanda çevreleri konusunda da bilince sahipler. Diğer yunusların sağlığını ve duygularını son derece hızlı şekilde kavrıyor ve etkileşime giriyorlar. Tıpkı birbirleriyle sürekli çevrimiçi olmaları gibi.
Kamplardaki yunusların sudaki insanın vücut pozisyonunu taklit ettiği görülmüştür. Tıpkı suya sırtı üstü uzanmak gibi. Bilişsel olarak zorlayıcı bir taklit türüdür.
Kargalar Neden-Sonuç İlişkisi Kurabiliyor
Kargalar (ekin kargası ve alakarga ile birlikte) tüm kuşlar içinde en zekisidir. Pasifik adası Yeni Kaledonya'ya özgü karga türü üzerinde yapılan çalışmalar kargaların 5 ila 7 yaşında bir insana benzer neden-sonuç ilişkisi, anlama ve öğrenme yeteneği gösterdiğini kanıtladı.
Yeni Kaledonya kargalarının kuşlar arasında alet yapan ve alet kullanan en becerikli tür olduğu düşünülüyor. Çubuklardan ve yaprak saplarından kancalar oluşturarak palmiye ağaçlarının tepesine saplıyorlar.
Sadece alet yapmakla kalmaz, bu aletleri genç nesillere aktarabilirler. Genç kargaların büyüklerini izlediği ve bazı durumlarda aletlerinin tasarımını iyileştirdiği görülmüştür.
Bodur alakarga, içgüdüyle (yuva inşa etmek gibi) veya acil ihtiyaçla (açlık gibi) motive edilmeden gelecek planı yaptığı (yiyecek depolaması) bilinen tek hayvandır. Bu becerinin daha önceye kadar sadece insanlara özgü olduğu düşünülüyordu. Alakarga bu karmaşık beceriye sahip.
Keçilerin Uzun Süreli Hafızası Etkileyicidir
Keçiler gibi tüketim amaçlı kullandığımızın hayvanların zekalarını sık sık göz ardı ederiz. Deneylerin gösterdiği gibi keçiler karmaşık mekanik görevleri hızlı bir şekilde çözebiliyor ve bunların çözümlerini en az 10 ay sonra hatırlayabiliyor. Bu zekaları keçilerin zorlu ortamlarda hayatta kalmasının meyvesi olabilir. Bilim adamlarına göre keçiler etkileyici bir uzun süreli hafızaya sahip.
Köpeklerin İnsan Hareketlerini Anlaması
Köpekler bazen diğer türlerden, hatta insan olmayan primatlardan daha çok insana benzer. Köpeklerin eğitim almadan el ve göz hareketleri gibi insan hareketlerini takip edip yanıt vermesi şaşırtıcıdır.
Dünyanın en zeki köpeklerinden biri (veya en azından en etkileyici kelime dağarcığına sahip olan) Rico adlı bir border collie'dir. Rico, 200'den fazla nesnenin adını biliyor ve bir tanesinin adını duyduğunda onu çok sayıda nesne arasından seçip getirebiliyor.
Başka bir zeki köpek Chaser, 1000'den fazla nesnenin adını biliyor ve İngilizce gramerini anlıyor. Temel gramer anlayışına sahip ilk hayvan o değil. 1984 yılında Cognition dergisinde yayınlanan araştırmada yunusların dilbilgisini kavrayabildiği gösterildi. Hatta maymunlar da öyle, tıpkı bonobo Kanzi gibi.
