Diğer gezegenler nasıl bir yağmura sahip? Sülfürik asit yağmurundan süpersonik metan rüzgarlarına kadar diğer gezegenlerdeki havadan korunmak için su geçirmez ceket ve 50 faktör güneş kreminden fazlasına ihtiyacınız var. Değişken hava durumu yalnızca Dünya'ya özgü bir sistem değil. Uzayın derinliklerinde yağmura sahip çok sayıda gezegen var ve daha ileri uçlular.
Venüs'ün Sülfürik Asit Yağmuru
Güneş Sistemi'ndeki en elverişsiz yer olan komşumuz Venüs'ten, yakın bir noktadan başlayalım. Venüs boyutu, kütlesi, bileşimi ve Güneş'e uzaklığı ile Dünya'ya oldukça benzer. Ancak benzerliğin bittiği yer burası. Atmosferi %96,5 karbondioksit ve %3,5 azottan oluşur ve Venüs'ün iklimi en kolay tanımıyla bir cehennem çukurudur.
Çoğunlukla karbondioksitten oluşan kalın bir atmosfere sahip Venüs'teki atmosfer basıncı Dünya'dakinin 90 katı. Bu atmosfer, Güneş'ten gelen ısının çoğunu hapsediyor, bu da Venüs'teki sıcaklığın 460°C'ye çıkmasını sağlıyor. Buraya ayak basarsanız saniyeler içinde ezilir ve kaynarsınız.
Bu yeterli değilmiş gibi Venüs'e yağan yağmur herhangi bir insanın cildini ciddi şekilde yakacak aşındırıcı sülfürik asitten oluşuyor. Ancak gezegendeki aşırı yüksek yüzey sıcaklığı nedeniyle yağmur yere inmeden önce buharlaşır. Daha da tuhafı Venüs'te 'kar' var. Kartopu savaşı yapabileceğiniz türden değil: Bu kar, atmosfer tarafından buharlaştırılan ve bazalt buza dönüşen metalden oluşuyor.
Bulutların son derece asidik olduğu Venüs'te şimşek de var. Sülfürik asit damlacıkları yüksek düzeyde elektrik yüklüdür ve yıldırım potansiyeli sunar. Venüs'e sülfürik asit yağsa da düşmeden önce 25 km yükseklikte atmosferde buharlaşıyor. Kükürt volkanik patlamalardan geliyor olabilir.
Diğer yandan, Venüs'ün üst atmosferi aslında Güneş Sistemi'ndeki yaşanabilir yerlerden biri. Sülfürik asit bulutlarının üzerine çıktığınızda basınç kabaca Dünya'daki kadardır. Burada atmosferi soluyamazsınız ancak büyük bir sıcak hava balonunda ya da Dünya atmosferiyle dolu bir taşıtta olursanız durum başka. Ve bir oksijen maskeniz varsa Venüs'te bir tişört ve şortla bulunabilirsiniz.
Neptün'deki Elmas Yağmuru
Güneş Sistemi'nin diğer ucunda, gaz devi gezegenler Uranüs ve Neptün var. En uzaktaki Neptün donmuş metan bulutlarına ve güneş sistemindeki en şiddetli rüzgarlara sahip. Gezegenin oldukça düz olan topografyası nedeniyle 2400 km hıza ulaşan bu süpersonik metan rüzgarlarını yavaşlatacak hiçbir şey yok.
Buraya yapılacak bir ziyaret ses bariyerinin kırıldığını duymak ve atmosferdeki karbonun sıkışmasıyla oluşan elmas yağmuru görmekle sonuçlanacaktır. Ancak anında donmuş olacağınız için düşen elmasların başınıza isabet etmesinden endişelenmenize gerek yok: Ortalama ısısı -214°C. Uranüs de benzer: -195°C.
Elmas yağmuru nasıl oluşuyor? Neptün'ün atmosferinde hidrokarbon ve nitrojenin yanında temelde hidrojen ve helyum var. Su, amonyak ve metan gibi yüksek oranda "buz" da mevcut. Uranüs ve Neptün gibi buz devi gezegenlerdeki yüksek basınç metanı ezerek elmasa dönüştürür. Bu elmas yağmuru Neptün'ün 7000 km derinliğinde oluşuyor (gaz devi olduğundan katı bir yüzeyi yok). Neptün'ün ekvatorundaki metan, etan ve etin bolluğu kutuplardan 10-100 kat fazla.
Elmas Dünya'da nadir olabilir ancak evrende değil. Birçok soğuk gaz devine elmas yağar, meteoritlerde elmas molekülü bulundu ve tümüyle elmastan oluşan muhtemel gezegenler var. Kabuğu elmastan oluşan 55 Cancri E gibi.
HD 189733b Gezegenindeki Cam Yağmuru
Karizmatik isimli HD 189733b ötegezegeni (Güneş Sisteminin dışında güneş etrafında dönen) yaklaşık 63 ışık yılı uzaklıkta masmavi bir gezegendir. Ancak yanıltmasın çünkü bir gezegende bilinen en uç iklime sahip.
Güzel görünür ancak hava koşulları kıyamet gibi. Saatte 8000 km hızla esen rüzgara sahip (Dünya'da kaydedilen en güçlü rüzgar 407 km). Güneş'e bizden 20 kat daha yakın olduğundan erimiş lav seviyesine denk 1.600 santigrat derecelik atmosferik sıcaklığı var. Dünya'daki tüm kayalar burada buharlaşarak sıvı veya gaza dönüşürdü. Ve ayrıca, gezegene erimiş cam yağıyor. Yatay olarak.
Gezegenin yansıtma gücünün (albedo) kırmızı ışıktan çok mavi ışıkta yoğunlaşması HD 189733b'nin okyanustan ya da sulu bir yüzeyden oluştuğunu düşündürdü. Ancak Doppler spektroskopisi bunun puslu, türbülanslı bir atmosferden geldiğini, atmosferin doğal camın yapıldığı madde olan silikat parçacıklarıyla dolu olduğunu gösterdi. Esen rüzgar hızı nedeniyle cam yağmuru dikey yerine yatay düşer.
OGLE-TR-56b'deki Demir Yağmuru
Kanıtlara göre kahverengi cüce gezegenlere demir yağıyor. OGLE-TR-56b bunlardan biri. Hakkında az şey biliyoruz. Cambridge'deki Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden (CfA) gökbilimciler onu 2003 yılında tespit etti. O zamanlar keşfedilmiş en uzak gezegendi.
OGLE-TR-56b'nin yüzey sıcaklığının 2000 santigrat derece olması demir atomlarından oluşan bulutlar meydana getirir. Bunu doğrulayacak doğrudan veri yok. Ancak "başarısız yıldızlar"da demir yağmuru olduğuna dair kanıtlar var. Bunlar kahverengi cüce OGLE-TR-56b gibi bir gezegen için fazla büyük ancak bir yıldız için fazla küçük cisimlerdir.
Titan'daki Metan Yağmuru
Titan, Satürn'ün en büyük uydusu. Yoğun bir atmosfere sahip olduğu bilinen tek doğal uydu ve Dünya dışında daimi yüzey sıvısı olan tek nesne. Titan hidrokarbondan oluşan sıvı denize, göle, dağa, sise ve yeraltı su okyanusuna sahip (muhtemelen sıvı metan ve etandan). Titan'a metan yağıyor. Dünya ve Titan, Güneş Sistemi'nde katı bir yüzeyi olup zemine sıvı yağmur düşen tek gezegenler.
Dünya'daki aynı tip hava durumu modellerine sahip Titan'daki metan döngüsü Dünya'nın su döngüsüne benzer. Titan, Dünya'dan 100 kat daha az güneş ışını alıyor, bu nedenle ortalama yüzey sıcaklığı yaklaşık -179°C. Bu sıcaklıkta su buzu son derece düşük buhar basıncına sahiptir, bu nedenle atmosferi neredeyse su buharından arınmıştır. Bununla birlikte atmosferdeki metan sera etkisine neden olarak Titan'ın yüzeyinin ısısını yükseltiyor.
Titan'daki arazi Dünya'daki kum gibi küçük silikat tanelerinden oluşmuyor. Sıvı metan yağmuru nedeniyle aşınan buzlar ani seller şeklinde araziyi şekillendirmiştir. Uydunun, Dünya gibi çölden kum tepeleri bile var.
Titan'ın diskinin %1'i bulut ancak bazı rüzgar patlamaları ile %8'e kadar artar. Titan'daki iklim ve hava Satürn'ün hakimiyetinde. Henüz 2010 yılında Titan'ın güney yarımküresi yaz mevsimine girmişti.
HAT-P-7b'deki Yakut ve Safir Yağmuru
Gökten elmas yağması sizin için yeterli değil mi? HAT-P-7b olarak adlandırılan Dünya'dan 16 kat büyük bir gezegende güçlü değişen rüzgarların kanıtları tespit edildi. Ancak bu gezegenle ilgili en etkileyici şey değil. Henüz doğrulamak zor olsa da, gökbilimciler bu gezegendeki bulutların korindondan – yakut ve safir oluşturan kristalimsi bir alüminyum oksit formu – oluştuğuna inanıyor.
Böyle bir manzara şüphesiz görsel olarak çarpıcı olsa da, aynı zamanda cehennem gibi bir yer. Bu olağandışı bulutların yanı sıra, HAT-P-7b, güneş sistemi dışındaki bir gaz devi gezegende iklim olduğuna dair çok önemli bir tespittir.
Dünya İklimine Benzer Gezegen Bulmak
Daha küçük M cüce veya 'kırmızı cüce' yıldızların etrafında dönen Dünya'ya benzer büyüklükte ve kütlede birçok gezegen var. Ancak asıl soru yaşanabilir olup olmadıkları. Bir gezegenin yeterince sıcak olması ve yüzeyinde sıvı su bulunması için "kütleçekim kilitli" olması gerekir – Ay'ın Dünya'ya kilitli olması gibi. Böylece gezegenin bir tarafı sürekli gün ışığına, diğer tarafı sürekli geceye bakar.
Bilgisayar modelleri, Dünya gibi bir gezegende gündüz tarafından gece tarafına yol alan kasırgalar olması gerektiğini gösteriyor. Gündüz tarafındaki sular bulutlara dönüşür, bu da gece tarafına üflenir, donar ve kar yağar. Bir tarafınız çöl, diğer tarafınız buzul olur.
Gerçekten ev gibisi yok.
