6 ve 9 Ağustos 1945'te sırasıyla Japonya'nın en büyük illerinden Hiroşima ve Nagazaki'nin üstünde patlatılan atom bombalarının ardından insan ve bisiklet gibi nesnelerin izleri kaldırım ve binaların üzerinde kalakalmış halde bulundu. Bu izlerin bazı kişilerin son anlarını yansıttığını anlamak zor değildir. Ancak gölge gibi görünen bu izler gerçekte nedir ve nasıl oluştular?
Hiroşima'ya atılan atom bombasının yol açtığı izler
Merdiveni tutan bir kişinin gölgesi. 
Bastonlu bir kişinin gölgesi.
Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan her atom bombası patladığında, patlama noktasından yoğun ışık ve ısı yayıldı. Bu ışık ve ısı enerjisi yolundaki her nesneye ve insana çarptı. İnsanları buharlaştırırken betonu ağarttı. İnsan gibi nesnelerin patlamaya siper olduğu yerlerde işte bu "nükleer gölgeler" oluştu.
Bu ürkütücü gölgeler aslında gerçek birer gölge değil. Nükleer patlamadan önce kaldırımın veya binanın aşağı yukarı nasıl göründüğünü gösteriyorlar: Isı ve ışık tüm yüzeyleri ağartırken insan gibi nesnelerin siper olduğu yerlerin daha koyu görünmesine neden oldular.
Fisyon ve kısa dalga boylu enerji
Yola bırakılmış bisikletin izi. 
Isı dalgasının desen verdiği ev.
Atom patlaması sırasında açığa çıkan yoğun enerji nükleer fisyon ile oluşur. Bir nötron, uranyum 235 veya plütonyum 239 izotopları gibi ağır bir atomun çekirdeğine çarptığında fisyon meydana gelir. (İzotop, çekirdeğinde değişen sayıda nötron bulunan elementtir.) Çarpışma sırasında, elementin çekirdeği parçalanır ve büyük miktarda enerji serbest kalır. İlk çarpışma ile ana materyalin tamamı tükenene kadar devam eden bir zincirleme tepkime başlar.
Bu zincirleme tepkime üstel büyümeyle gerçekleşiyor ve sadece bir milisaniye sürüyor. O bir milisaniyede yaklaşık bir trilyon atom bölünür. Japonya'ya yapılan 1945 atom bombası saldırılarında kullanılan atom silahları uranyum 235 ve plütonyum 239 elementlerini kullandı ve büyük miktarda ısı ve çok kısa dalga boyunda gama radyasyonu yaydılar.
Enerji farklı uzunlukta foton dalgaları halinde yayılır. Radyo dalgası uzun ve X-ışını ve gama ışını kısa dalgalardan oluşur. Uzun dalga ve kısa dalga boyunun arasında görünür dalga boyu denilen gözlerimizin renk olarak algıladığı enerji var. Uzun dalgalı enerjinin aksine, kısa dalgalı gama radyasyonu insan vücuduna zarar veriyor çünkü giysi ve deriden geçebiliyor ve iyonlaşma ya da elektron kaybına neden olarak doku ve DNA'ya zarar veriyor.
Hiroşima ve Nagazaki atom bombalarının yaydığı gama radyasyonu 5.538 santigrat dereceli termal bir enerjiye yol açtı. Bu enerji yolundaki her şeyi ağarttı. Bisiklet veya insan gibi bir nesneye çarptığında ise emildi ve arkasındaki yüzeye geçemedi. 70.000 insanın anında buharlaştığı düşünüldüğünde başta her yerin gölge izleriyle kaplı olduğu ancak devam eden patlama dalgaları ve ısı sonucu kayboldukları düşünülüyor.
Şişman Adam ve Küçük Oğlan
6 Ağustos 1945'te, Little Boy adlı bir atom bombası, Japonya'nın yedinci en büyük şehri olan Hiroşima'nın 580 metre üzerinde patladı. Patlama tüm şehre yayılan bir termal enerji darbesi gönderdi. Dünya Nükleer Birliği'ne göre bu darbe 14.500 metrik ton TNT patlamasına eşdeğerdi. Darbe şehrin 13 kilometrekaresini düzleştirdi. Hiroşima nüfusunun dörtte biri anında öldü. Bir çeyrek insan daha takip eden aylarda radyasyon zehirlenmesi ve kanserden yaşamını yitirdi.
Bu patlamadan üç gün sonra ABD, Nagazaki üzerinde Şişman Adam isimli ikinci bir atom bombası patlattı. Plütonyum 239 bombası 19.000 metrik ton gücünde bir patlamaya neden oldu ve kentte Hiroşima'ya benzer bir yıkım ve ölüme yol açtı.
İmparator Hirohito yaklaşık bir hafta sonra 15 Ağustos'ta Japonya'nın teslim olduğunu ilan etti ve 2 Eylül 1945'te Pasifik cephesindeki savaşları ve II. Dünya Savaşı'nı sona erdiren resmi bildirgeyi imzaladı.
Geride kalan
Amerika Birleşik Devletleri savaş sırasında her iki Japon şehrini de askeri önemlerinden dolayı hedef aldığını açıkladı. Ancak asıl sebebin olabildiğince fazla ölüme yol açmak olduğu belliydi. ABD, kentleri kompakt yapısı nedeniyle seçmişti. Zaman geçtikçe bombaların yaydığı radyasyonun uzun vadeli etkilerinin görülmesi, atom bombasının kullanımına dair önemli soruları gündeme getirdi.
Taşlara kazınmış gölgelerin çoğu rüzgar ve su ile ayrışma ve erozyona uğradı. Ancak gelecek nesillerin bu olayları hatırlaması için birkaç nükleer gölge Hiroşima Barış Anıtı Müzesi'ne kaldırıldı ve hala korunuyor. Müze, bombanın haksızlığını savunmak için değil, bombalamaya yol açan kararların tekrar alınmaması için Japon halkına ders amacıyla tasarlanmış.
Nükleer silah kullanımının sonuçlarını akılda tutmak önemli. Bu silahları devlet idaresinin araçları olarak görmek, birer kitle imha silahları olduklarını unutturur.
Kaynakça:
- http://hpmmuseum.jp/?lang=eng
- https://www.world-nuclear.org/information-library/safety-and-security/non-proliferation/hiroshima,-nagasaki,-and-subsequent-weapons-testin.aspx
