Curling veya körling, Kış Olimpiyatları'nın en ilginç sporlarından biri. Oyuncuların ayaklarına iki farklı ayakkabı giymesinden, süpürge kullanmasına ve zavallı bir taşa çokça bağırmasına dek körling kendine has bir izleyici kitlesine sahip. Körling bir oyuncunun buz tabakasının üzerindeki bir hedef daireye taş parçası fırlattığı bir kış takım sporu. Oyuncu taşı fırlatırken hafifçe çevirerek yol boyunca kıvrılmasını sağlıyor ve "curling" adı buradan geliyor. Diğer takım üyeleri taşın hızını ve yolunu değiştirmek için zemini şiddetle süpürür. Temel kurallar basit olsa da körling için aslında "buz santrancı" deniliyor.
Körlingin tarihi
Körling, yeni bir spor gibi görünebilir ancak değil. İlk kez 16. yüzyılda İskoçya'da doğdu. Körlingin bir ortaçağ sporu olduğuna dair kanıtlar Rönesans ressamı Pieter Bruegel'in eserlerinde görülüyor. "Winter Landscape with a Bird Trap" ve "The Hunters in the Snow" çizimlerinde nehir gibi donmuş bir su kütlesinin üzerinde körlingi andıran bir oyun oynanır. İlginç ki süpürge kullanılmaz.
Kaydedilen en eski körling maçı 1541 yılının Şubat ayında Paisley Manastırı'nda bir keşiş ile başrahip temsilcisi arasında oynandı. Oyun bir noter tarafından Latince kaydedildi. Yine sporun kökenlerine dair yazılı kanıtlar Renfrewshire ve Lanarkshire bölgelerinden şairlerin eserlerinde görülür.
Sporun Orta Çağ'daki varlığı ve coğrafi kökeni İskoçya'nın Dunblane kentinde bir gölette 1511 tarihli bir körling taşının keşfedilmesiyle sağlamlaştı. Bu taş şimdi Stirling Smith Sanat Galerisi ve Müzesi'nde dünyanın en eski futbol topunun yanında korunuyor. İskoç göçmenlerin sporu Kanada, ABD ve Yeni Zelanda gibi diğer ülkelere tanıttığı 18. ve 19. yüzyıllarda popülaritesi yavaş yavaş arttı. Sonunda bir Olimpik spor haline geldi.
Körling nasıl oynanıyor?
Körlingde her takım dört oyuncudan oluşur. Oyuncular rollerine göre öncü (lead), ikinci, üçüncü ve kaptan (skip) olarak adlandırılır. Öncü, taşı "ev" denilen hedefin merkezine doğru fırlatırken ikinci ve üçüncü oyuncu taşın yörüngesini ayarlamak için buzu süpürür. Takım kaptanı süpürücülerle iletişimde kalır ve süpürme sıklığını ve genel stratejiyi verir.
Körling taşı dünyada sadece iki özel yerden gelen nadir bir granitten yapılıyor: Ailsa Craig adası ve Galler'de bir taş ocağı. Olimpiyat için sadece Ailsa Craig graniti seçilir. Körling taşı düz bir tabana sahip değil, fırlatıldığında sadece küçük bir kısmı buz tabakasıyla temas halindedir. Taşın buz tabakasında hareket ederken çıkardığı ses nedeniyle körling için "Kükreyen Oyun" da deniliyor.
Buzun kuvvetle süpürülmesi onu ısıtır ve erimesine neden olur. Ortaya çıkan su filmi, taş ile buz arasındaki sürtünmeyi azaltır. Sürtünme ne kadar düşerse körling taşı o kadar uzağa gider ve tersi de geçerli. Süpürme miktarı ayrıca taşın ne kadar kıvrılacağını belirliyor.
Curling veya körling, beyzbol benzeri bir puanlama sistemine sahip. Bir körling oyunu 10 ayrı son'a (end) bölünür ve her end için takımlar 8 kez taş atar. Toplam 16 atışın sonunda evin merkezine en yakın taşa sahip takım puan alır. Merkeze rakipten yakın olan her taş için bir ekstra puan alınır. 10 son'un ardından en çok puanı alan takım kazanıyor.
Körlingde tüm oyuncular "gripper" ve "slider" adında iki ayakkabı teki giyiyor. Slider teki kaymayı sağlarken gripper teki ek sürtünme ile daha yavaş ve kontrollü olmayı sağlar.
Körling taşı neden kıvrılıyor?
Körling taşının neden kıvrıldığına gelince önce basit bir deney yapabilirsiniz. Herhangi bir içi boş, silindirik nesneyi (örneğin bir bardak) alın ve düz bir yüzeye baş aşağı yerleştirin. Şimdi hafifçe dönme kazandırıp yüzey boyunca kaymasını sağlayın. Bardağın dönüşü ile kıvrılmanın zıt yönde olduğunu fark edeceksiniz. Örneğin bardağı saat yönünde döndürürseniz saat yönünün tersine kıvrılır (sola doğru hareket eder). Ancak körling taşı böyle yapmıyor. Körling taşları ilk dönüşle aynı yönde kıvrılıyor. Körling taşının tuhaf hareketini açıklayan üç teori var.
İlk teori cevabın buz yüzeyiyle ilgili olduğunu öne sürer. Buz hokeyi ve buz pateninden farklı olarak, körlingdeki buz tabakası düz değil, çakıllı (küçük parçacıklar). Maçtan önce buz tabakasına püskürtülen su düzensiz boyutlu çakılların oluşmasına neden olur. Sonra metal bir bıçakla yüzey pürüzsüz yapılmaya çalışılır. Granit taşın yüzeyinin bu çakıl taşları ile temas etmesinin, taşın dönme yönünde hareket etmesini sağladığına inanılıyor. Binlerce çakıl üzerinden geçen taşın ekseninin katlanarak arttığı düşünülür.
İkinci teori düzensizliklerin buz yüzeyini çizdiğini ve bunun da körling taşını dönüş yönünde hareket etmeye zorladığını belirtir. Zımpara kağıdı kullanarak buz yüzeyini kazımak ve ardından körling taşının hareketini izlemek bu teoriyi bir dereceye kadar kanıtladı.
Üçüncü teori ise buzdaki dengesiz erimenin taşın döndüğü yönde kıvrılmasını sağladığını belirtiyor. Taş hareket ederken temas yüzeyinin ön ucuna arka uca göre daha çok baskı yapar. Bu daha büyük ileri kuvvet öndeki buzu arka taraftaki buzdan daha hızlı eritir. Buzun erimesi öndeki sürtünmeyi azaltarak taşın başlatılan dönüş yönünde kıvrılmasına neden olur.
Kaynakça:
