Pisonia: Kuş Öldüren Ağaç

Pisonia'nın tohumları özellikle tüye tutunacak şekilde gelişmiştir. Tohumlar küçük kancalara sahip. Bu kancalar kuşun tüyündeki ince saçaklara yerleşerek çıkarması son derece zor hale geliyor.

pisonia ağacı

Akşamsefası ailesinden Pisonia ağacı, avını kıstıran ve daha sonra salgıladığı sindirim sıvısı yardımıyla sindiren kapanlı bitkilerden farklıdır. Başta Karayip Adaları'nda bulunan Pisonia'nın çoğu türü adalara özgü. Bu ağaç avını yavaş yavaş öldürüyor ve bir numaralı hedefinde kuşlar var. Ağaç sadece çiçek ve tohumları olgunlaştıktan sonra tehlikeli olmaya başlıyor ve bu durum yılda iki kezdir. Pisonia ölümcül tohumlara sahip: Küçük, ulaşması kolay ve son derece yapışkandır.

Kuş Katili Pisonia Sğacı

Pisonia
Pisonia

Evrim iyiyi veya kötüyü ayırt etmiyor. Pisonia'nın tohumları özellikle tüye tutunacak şekilde gelişmiştir. Tohumlar küçük kancalara sahip. Bu kancalar kuşun tüyündeki ince saçaklara yerleşerek çıkarması son derece zor hale geliyor. Üstelik yapışkan bir maddeyle kaplılar. Tek bir tohum elbette sorun olmaz. Can sıkıcıdır ama pek tehlikeli değildir. Ancak 10 veya 20 tanesi yapışınca çıkarması neredeyse imkansız hale geliyor. Pisonia tohumuyla kaplanan kuşlar havalanamaz. Uçamayan kuşlar yemek yiyemez.

Bir yığın tohuma dolanmış halde açlıktan ölmek kesinlikle korkunç ve Pisonia'nın bundan ne elde ettiği ilk başta net değildir. Tuzak kendisine fiziksel olarak bağlı olmadığından ağacın kuşu doğrudan sindirme şansı bulunmuyor. Ölen kuştansa daha çok yerdeki öğütücüler fayda sağlıyor. Kuş öldüğünde toprağa besin sağladığından tohumlara büyüme şansı veriyor olabilir. Ancak Pisonia zaten tropik bir toprakta yaşıyor.

Yırtıcı bitkilerin ortaya çıkmasının nedenlerinden biri besin değeri düşük topraktır. Bitki bu yüzden gelişmek için ek besin kaynağı arar. Çoğunlukla zengin (alt) tropik adalarda yaşayan Pisonia için böyle bir ihtiyaç geçerli görünmüyor. Peki, öyleyse Pisonia bu zavallı kuşları niçin öldürüyor? Bu ağaçlar sapkın bir öldürme tutkusuna mı sahip?

Bir Adada Tohumlarınızı Nasıl Dağıtırsınız?

Pisonia ağacının tohumları yapışkan bir reçine ile kaplı.
Pisonia ağacının tohumları yapışkan bir reçine ile kaplı. (Fotoğraf: Scott Zona/Flickr)

Bu kuşlar daha ilginç bir şeyin kurbanı. Pisonia gibi bitkileri en çok etkileyen evrimsel kısıtlama beslenme değil, tohum dağılımıdır. Tropik bir adada yaşayan bir ağaçsanız tohumlarınızın hem misafirperver hem de kaynak açasından sizinle rekabet etmeyecek kadar uzak bir yere gitmesini istersiniz ve bu zordur.

Dahası, yeterince uzak yerler çoğu zaman okyanustur. Bu durum kuşların tohumu havadan yaymayı denemesini işe yaramaz hale getirir. Teoride tohumlar suya atılabilir ve dostane akıntıların onları başka bir adaya çıkarmasını umulabilirsiniz ancak deniz suyu çoğu zaman tohumu öldürür, bu yüzden bu da ihtimal dışı.

Kuşlar geniş çaplı seyahat eder ve yuva yapacakları adaları bulmakta oldukça iyidirler. Tohumlarınızı sizin için taşır ve yayılım probleminizi çözerler. Lezzetli yiyecekleriyle hayvanları kendine çeken meyveli ağaçlar bu stratejiyi kullanıyor. Ancak deniz kuşları meyve yemez.

Deniz Kuşları Meyve Yemez

Ancak deniz kuşları meyve sevmez, bu yüzden Pisonia gibi bir ağacın daha acımasız yolları denemesi gerekiyor. Pisonia bu yüzden tohumunu onlar istemeden kuşların tüylerine yapıştırıyor. Tüy tohumla beraber başka bir adaya düştüğünde Pisonia da tohumunu yaymış oluyor (bkz. Kuşlarda tüy dökümü). Bu strateji Pisonia'nın tohumunun neden yapışkan olduğunu açıklar. Peki neden kuşu uçurmayacak kadar fazla tohum yapışıyor?

Çünkü evrim küçük ikincil hasarları umursamaz. Pisonia'nın tohumları 'zorla dağılma' stratejisi için optimize olmuş ve bu strateji çok fazla yapışkanlık gerektirir. Elbette her kuş çok fazla tohumla kaplanmıyor. Zira bu Pisonia için sorun olurdu. Ancak ortaya çıktığı üzere hala kuşların önemli bir oranı ölüyor. Yani Pisonia acımasız derecede bencil bir ağaç.

Dünya'daki yaşamın güzel olduğunu hatırlamak önemli. Ancak sıklıkla korkunç, hastalıklı ve tamamen umursamaz olduğunu hatırlamak da önemli. Kuş katili Pisonia ağaçları kesinlikle ikinci kategoriye giriyor.


Kaynakça: