Kara kedinin kötü şansla veya uğursuzlukla ilişkisi 13. yüzyılda Katolik Kilisesi'nin kedileri şeytanla ilişkilendirmesine dek uzanıyor. Batıl inançlar arasında en eski ve en kalıcı olanlardan biri kara kediye rastlamanın uğursuzluk getireceğidir. Kara kedilerin cadılarla ilişkilendirilmesi, batıl inancın ününü genişletti ve bugün Cadılar Bayramı'nın sembolü bile oldular. Peki kara kediler ile uğursuzluk arasındaki ilişki nasıl ve nerede başladı?
Kara kedi batıl inancının kökeni
İnsanlar ve kediler arasındaki ilişki dünyanın bazı en antik uygarlıklarına, özellikle de kedilerin ilahi sembol görüldüğü antik Mısır'a dek uzanıyor. Kediler ayrıca Yunan mitolojisinde yer buluyor. Özellikle sihir, büyücülük ve Ay tanrıçası Hekate'nin hem evcil hayvanı hem de yardımcısıdır (Avrupa folklorunda cadılara yardım eden doğaüstü canlılar vardır).
Yazılı kayıtlarda 13. yüzyıla dek gidildiğinde kara kedilerin gizem ve büyücülükle ilişkilendirildiği görülür. Papa IX. Gregorius 13 Haziran 1233'te yazdığı "Vox in Rama" adlı resmi kilise belgesinde kara kediler için şeytanın cisimleşmiş hali der. Bu kararname aynı zamanda engizisyonun ve kilisenin kafir veya cadı avının başlangıcı olur. Amaç aslında Almanya'daki büyüyen Luciferian (Satanist) kültünü ezmekti ancak cadı avı hızla tüm Avrupa'ya yayıldı.
Kedilerin kiliseye tehdit görülmesi
Kediler önce şeytanla ilişkilendirildi ve Orta Çağ Avrupa'sına gelindiğinde artık yoğun biçimde cadılarla bağlantılı oldular. Bu cadılar aslında Avrupa'da Hıristiyanlık öncesi pagan inancını uygulayan kimselerdi. Doğal dünyaya derin saygı duyar, bitkileri ve hayvanları korurlardı.
Avrupa'daki ilk Hıristiyan kiliseleri cadılarla birlikte kurulmasına rağmen, kilise güçlendikçe cadıları kendisine rakip gördü. Halkın ilgisini kendi tarafına çekmek için cadıları avlamaya, onlara zulüm ve işkence etmeye ve öldürmeye başladı. Cadıların hayvanlarla olan bağını "şeytani" olarak nitelendirdi.
Cadı, kedi ve şeytan üçlemesini doğuran bir diğer görüş de köpeklerin aksine kedilerin cadı kadınlar gibi otoriteye karşı dik başlı olmalarıydı. Kilisede ne bağımsız kadınlara ne de bağımsız hayvanlara itibar edilmezdi.
Bir noktada yalnız kara kediler "uğursuz" kediler olarak görülmeye başlandı. Bunun nedeni tam olarak belli değil. Ancak gece zor görünen kara kedilerin fare avlamadaki başarısı onların cadılar tarafından kullanılmasını sağlamış olabilir. Cadıların kedilere dönüştüğü fikri de muhtemelen buradan geldi.
Kara kediyi çevreleyen uğursuzluk korkusu ve onların büyücülükle ilişkisi sonraki zamanda Püriten kolonistleri ile Kuzey Amerika'ya ulaştı. Fikrin etkisi Anadolu topraklarında da görülür.
Kedilerin vebayı yaymakla suçlanması
Uğursuzluk ve kötülükle ilişkisi düşünüldüğünde Orta Çağ'da kedilerin öldürülmesi nadir değildi. Hatta bazı insanlar hıyarcıklı vebanın kediler tarafından yayıldığına inanarak onlara daha şiddetli savaş açtılar. Ne var ki plan acı biçimde geri tepti çünkü kedilerin öldürülmesi vebanın yayılmasını hızlandırmıştı. Azalan kedilerin sonucu olarak fare sayısı arttı ve vebanın şiddeti yükseldi.
Kara kedi korkusu kiliseye kazanç olur
Kara kediyle karşılaşmanın uğursuzluk getireceği batıl düşüncesi Orta Çağ Avrupa'sında cadıların kara kedi biçimini aldığı bu inançtan geliyor. Bu yüzden yollarına çıkan bir kara kedinin ya iş peşindeki bir cadının kedisi ya da kılık değiştirmiş bir şeytan olduğunu düşündüler. Bu da kara kedi görmenin modern zamandaki uğursuzluk ilişkisini açıklıyor.
Bu düşünce Rönesans'ta da devam etti. O zamanlar pek çok korkak köylü, kara kediyle karşılaştığında en yakın kiliseye koşar ve bir rahip tarafından kutsanmak ve kedinin yaptığı herhangi bir lanetten kurtulmak için para öderdi. Bu durum kilise için gelir kaynağı olunca bu tür korkular teşvik edildi. Hatta rahipler kara kediyle olan karşılaşmaları artırmaya çalışmış bile olabilir.
Bununla birlikte kara kedinin uğursuzlukla ilişkisi dünyanın her yerinde geçerli değil. Hatta kara kedilerin iyi şans getirdiğine inanan kültürler var. Kedi tanrıçası Bastet'e olan benzerliği kara kedinin antik Mısır'da onurlandırılmasını sağladı. İskoçya ve Japonya gibi diğer ülkelerde kara kedi refahı temsil eder. Dolayısıyla kara kedinin doğaüstü güçte uğursuz bir hayvan mı yoksa bir iyilik canlısı mı olduğu fikri insanın iç dünyasına bağlı.
Kaynakça ve ek bilgiler:
- https://www.jstor.org/stable/1260607
- https://historycollection.com/thou-shalt-not-suffer-a-cat-to-live-why-pope-gregory-ixs-vox-in-rama-implicated-cats-in-devil-worship/
