Balonlu fok içinde deniz aslanı ve morsun yer aldığı Yüzgeçayaklılar takımına ait sıra dışı bir hayvan. Kuzenleri gibi o da köpeğimsiler alt takımına üye. Daha kısa ve kalın paletli olması ve kulak kapağı bulunmamasıyla deniz aslanından farklılar. Türünün tek örneği olmasıyla balonlu fok oldukça özel bir hayvan. Bilimsel adı "kese taşıyan" demek. Erkeğin başı iki lobludur ve lobları burun boşluğuna bağlıdır. Erkek havayı istediği gibi hareket ettirerek loblarını yüzü boyunca şişirebilir. Asıl ilginç olanı genelde sol burun deliğinden çıkan zarımsı kırmızı "balondur". Balonlu fok başındaki bu lobları ve balonunu şişirerek kur yapma, baskınlık ve tehdit amaçlı kullanıyor.
Balonlu Fokun Balonu
Kuzey Atlantik Okyanusu ve Arktik Okyanusu'nun soğuk sularında yaşıyor ve popülasyonu yaklaşık 600.000 olmasıyla ilgi çekicidir. Bu hayvanlar 25–30 yıl yaşar. Yetişkin erkeklerin burnunda şişebilen parlak kırmızı renkli esnek bir balon bulunuyor ve ayrıca başlarındaki iki burun boşluğunu torba gibi şişiriyorlar. Balonlu fokun balonu şiştiğinde bir futbol topunun iki katına yani 6,3 litre hacme ulaşır ve fokun başını iki katına çıkarır.
Derisiyle aynı renk bu loblar aslında iki bölümlü bir burun boşluğu gibidir. Her erkek loblarını şişirebilir ancak kırmızı balon yalnızca olgun erkeklerde bulunuyor. Bu balon burundaki benzersiz bir bölmeden çıkar. Balonu çiftleşme mevsiminde dişilerin dikkatini çekmek ve diğer erkeklere saldırganlık göstermek için kullanıyorlar. Balon sudayken gürültü üretmeyi ve rakibi tehdit ederek bölgeyi korumayı sağlar.
Erkek balonlu foklar 3 metre uzunluğunda ve yaklaşık 400 kg ağırlığındayken, dişiler 2 metre uzunluğa ve 300 kg ağırlığa erişiyor. Hem erkek hem de dişiler farklı boyut ve biçimlerde koyu lekelerle örtülü gümüş grisi kürkle kaplı.
Tüm memeliler arasında sütten en erken kesilen hayvan balonlu foktur (5–12 gün). Yavrular yaklaşık 14 ay boyunca mavi-siyah bir cilde sahip olduğundan "mavi sırtlı" denir. 14 ayın ardından mavi kürkünü döker. Yavrular bir zamanlar bu mavi kürkleri için avlanıyordu. Balonlu fokun sütü %60–70 yağ içeriğiyle oldukça zengin.
Balonlu Fok Yüzerken Burnunu Kapatıyor
Titremek sıcakkanlı canlılarda soğuğa ve aşırı korkuya tepki olarak verilen bedensel bir işlev. Vücut ısısı düştüğünde hücre dengesini korumak için titreme refleksi devreye girer. İskelet kasları küçük hareketlerle sallanır ve enerji harcayarak sıcaklık üretir. Balonlu fok suda en az 30 dakika kalabiliyor ve bu hayvanlar suyun içindeyken titremez çünkü oksijen ihtiyacını artıracağını ve dalış süresini azaltacağını düşünüyorlar. Titreyerek ısınma ihtiyacını karaya çıktığında gerçekleştirir. Sudayken vücut ısıları insanda ölüme neden olacak kadar düşer.
Balonlu fok yüzerken suyun burun deliğine girmesini önlemek için burnunu kapalı tutma yeteneğine sahip. Bıyıklarını suda yön bulmada ve avcıları tespit etmede kullanıyor. Gümüş grisi ila mavimsi gri arası gövde rengi buz tabakasına kamufle olmayı sağlar.
Balonlu Fokların Yiyecek Bulma Yöntemi
Balonlu foklar sosyal değiller. Çiftleşme mevsimi dışında yılın büyük bölümünde yalnızlar ve göç halindeler. Diğer fok türlerinden daha agresif ve bölgeciler. Yıllık göç hareketleri cinsel olgunlukla başlar. İlkbaharda iki ila üç hafta üreme alanlarında toplanırlar. Yavrular doğduktan sonra yetişkinler üreme alanında kalarak tüy döker. Tüy dökmeyle birlikte göç etmeye hazırlar.
Balonlu fok yiyecek aramak için yaklaşık 13 ila 15 dakika suyun 100–600 metre altına iniyor. Bir kayıtta bir balonlu fokun 1000 metre derinliğe indiği ve 1 saat su altında kaldığı görülmüştür. Kalamar, deniz yıldızı ve midye ile besleniyorlar. Grönland pisi balığı, kırmızı balık, Atlantik ve Kuzey Kutbu morina balığı, capelin ve ringa balığı yiyecekleri arasında. Yeni sütten kesilmiş yavrular karidese benzeyen pelajik kabuklusuyla beslenir.
Nerede Yaşıyorlar?
Balonlu fok Kuzey Atlantik'in yüksek enlemlerinde yaşıyor ve mevsimsel göçlerle kuzeyden Arktik Okyanusu'na iniyor. Yalnız yüzen buz üzerinde ürüyorlar ve çoğu zaman onların üzerinde dururlar. Balonlu fok başta Kanada, Grönland, İzlanda ve Norveç'te görülüyor. Son zamanlarda Maine'den Florida'ya uzanan Atlantik kıyılarında görülmeye başlandı. Virgin Adaları ve Porto Riko kadar güneyde rastlanan ve genelde gençler olan balonlu foklar var.
Balonlu Fokların Yüzleştikleri Tehlikeler
Balonlu fok kutup ayısı ve orkalar tarafından avlanır. Üzerinde üredikleri yüzen buzların erimesi karşılaştıkları bir diğer tehlike. Grönland köpekbalığı özellikle genç balonlu fokları avlıyor. Balonlu fok yağı, eti ve derisi için ve özellikle yeni doğanların kalın derisi için insanlarca avlanıyor. Neyse ki ABD ve Avrupa'daki avlanma yasakları ile kürk piyasası zayıflatıldı ve yavrulardaki av baskısı azaldı. Kanada'da balonlu fokun yıllık avlanma kotası var. Yavruların avlanması yasak ve yetişkinler üreme alanındayken avlanamaz.
