Leif Erikson: 1000 Yılında Amerika'ya Ayak Basan Viking

9 Ekim Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve İskandinav Konseyi ülkelerinde “Leif Erikson Günü”dür.

leif erikson

İzlanda doğumlu Leif Erikson (970-1020) Kuzey Amerika'ya inen ve burada bir yerleşim kuran ilk Avrupalı ​​oldu. Ayrıca Hristiyanlığı Grönland'a getirmesiyle tanınır. Kristof Kolomb'un bilinmezliğe yolculuğundan yaklaşık 500 yıl önce, Leif Erikson adlı bir İskandinav Viking, Kuzey Amerika kıtasına ayak bastı. Erikson'un Kuzey Amerika'ya 1000 civarında indiği düşünülüyor. Bugün hala kendimize "Amerika'yı gerçekten kim keşfetti?" sorusunu sormamızı sağlar.

Leif Erikson'ın ilk yılları

Kızıl Erik'in Grönland'ı keşfi.
Kızıl Erik'in Grönland'ı keşfi. (Sanatçı: Jens Erik Carl Rasmussen)

Leif Erikson (ayrıca Ericson veya Eriksson) 970 civarında İzlanda'da doğdu. İnsanlar ona "Şanslı Leif" lakabını taktı. Daha çok "Kızıl Erik" olarak bilinen Erik Thorvaldson ve Thorhild'in oğluydu. Viking geleneğinde çocuklara babalarının adı verilir. Kızıl Erik'in oğlu olduğundan ve adını Leif koyduğundan Leif Erikson (Erik'in oğlu Leif) oldu. Thorvald ve Thorstein adında iki erkek kardeşi vardı ve Freydis adında bir kız kardeşi. Leif öyküsünü anlamak için önce babasının seferlerini bilmek gerekiyor. Leif küçük bir çocukken babası cinayetten suçlu bulunarak İzlanda'dan sürüldü ve Leif babası olmadan büyüdü. Erik üç yıllığına sürülmüştü ve bu süre zarfında Grönland'ı keşfetti. İzlanda'ya döndüğünde bulduğu yeni ülkeyi halkına anlattı. Erik ailesini ve diğer birkaç koloniciyi alarak Grönland'da yeni bir yurt kurdular ve Leif, Brattahlid denilen yerde büyüdü.

Erik Grönland'dayken halkının lideri seçildi ve meşguliyeti Leif'e zaman ayırmasını engelledi. Leif Erikson bu nedenle çoğunlukla Erik'in takipçilerinden Tyrker adlı bir adam tarafından eğitildi ve büyütüldü. 1000 yılına gelindiğinde Leif ilk kez Norveç'e gitti ve kışı Hristiyan olan Kral Olaf Tryggvason'un evinde geçirdi. Burada Hıristiyan dinine geçti ve Grönland'a döndüğünde oradaki birçok koloniciye Hıristiyanlığı benimsetti.

Grönland'dayken bir Viking arkadaşı Kızıl Erik'e Grönland'a yaptığı yolculuk sırasında rotasını rüzgarla kaybettiğini ve batıda zengin topraklara rastladığını söylemişti. Erik ve Leif bu yeni ülkeyi keşfetmeye karar verdiler. Ancak tam ayrılmaya hazırlanırken Erik'in atı sendelemeye başlamıştı. Kızıl Erik bunu evde kalması gerektiğinin işareti olarak yorumladı ve böylece maceralı yolculuğa liderlik edecek tek kişi Leif Erikson oldu.

Leif Erikson'ın Amerika'ya yolculuk

Leif Erikson Amerika'yı keşfediyor.
Leif Erikson Amerika'yı keşfediyor. (Sanatçı: Hans Dahl)

Leif Erikson kuzeyli bir arkadaşından bir gemi satın aldı, 35 kişilik bir mürettebat topladı ve bilinmeyen yeni topraklara doğru yelken açtı. İlk keşfettikleri toprakların çoğunun olasılıkla günümüz kuzey Kanada'sı olduğuna inanılıyor. Önce kayalar ve buzullarla kaplı düz bir alana indiler. Erikson bu bölgeye "Düz Kayalar Ülkesi" anlamına gelen Helluland adını verdi. Helluland'ın günümüz Baffin Adası olduğuna inanılıyor. Bu bitkisiz kayalık alan İskandinavlara uygun değildi. Leif bu yüzden ilerlemeye devam etti. Kıyı boyunca güneye doğru hareket eden Erikson ve ekibi bugün Labrador olduğuna inanılan yere geldiler. Bu alan ağaçlar ve beyaz kumlarla kaplıydı, bu yüzden Erikson oraya Markland yani "Orman Ülkesi" dedi.

Bir adaya varıncaya dek güneye doğru devam ettiler. Karaya çıktılar ve tatlı yabani üzümlerle serili yeşil ağaçlı bir bölge buldular. Erikson ve ekibi Vinland yani "Şarap Ülkesi" olarak adlandırdığı bu bölgede evler inşa etti ve kışı burada geçirdi. Leif ekibini böldü: Yarısı evlerde kalacak ve çalışacaktı; diğer yarısı ise çevreyi keşfetmeye devam edecekti. Leif biraz iki taraflı oynadı. Bazen işe yardımcı olmak için kaldı, bazen keşif için çıktı. Leif'in ekibinden olan üvey babası Tyrker bir noktada asmalarla dolu bir alan buldu. Evlerine taşımak üzere birkaç asma ve üzüm topladılar. Ertesi bahar Grönland'a doğru yola çıktılar.

Leif buldukları üzüm ve asmaları gemisine yükledi ve Grönland'a yelken açtı. Tüm yolculukları boyunca bolca rüzgar buldular ve yolculuk oldukça olaysız geçti. Ancak eve dönüş yolculuğu sırasında Leif bir gemi enkazı ve mahsur kalan mürettebatıyla karşılaştı. Bu 15 kişiyi gemisine aldı ve beraberinde Grönland'a getirdi. Kurtarılan adamlar kendilerine bir ev buldu ve yeni ülkeye kalıcı yerleşti. Erikson evinde artık bir kahramandı ve sonraları kendisine "Şanslı Leif" lakabı verilecekti.

Leif Erikson'ın ölümü

Vikinglerin keşif haritası.
Vikinglerin keşif haritası.

Leif Erikson, Kuzey Amerika topraklarına bir daha dönmedi ama kardeşi Thorvald döndü. Yaşamının geri kalanını halka Hristiyanlığı yaydığı Grönland'da geçirdi. Babasının ölümünden sonra kendi ölümüne dek yerleşim yerinin liderliğini üstlenmeye devam etti. Leif Erikson'un kesin ölüm tarihi bilinmemekle birlikte 1020 civarında öldüğü düşünülüyor.

Leif Erikson'ın mirası

Leif Erikson'un yaşamına dair bilinenlerin çoğu saga denilen destansı öykülerden geliyor. Bu sagalar kuşaklar boyu anlatılan sözlü öyküler olarak ortaya çıktılar ve sonunda yazıya geçirildi. Vikingler, Kuzey Amerika'da kalıcı yerleşimler kuramadı ancak Erikson, Kuzey Amerika topraklarına Kristof Kolomb'dan yaklaşık 500 yıl önce yolculuk etmişti.

9 Ekim Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve İskandinav Konseyi ülkelerinde "Leif Erikson Günü"dür. 1964 yılında ABD Başkanı tarafından Erikson'un Amerikan tarihine katkılarını onurlandırmak ve tanımak için oluşturuldu.