Hava durumunu değiştirmek ve onu kontrol etmek insanlığın uzun zamandır üzerinde çalıştığı konulardan biri. Tarihte bu alanda yapılmış pek çok örnek var. Hava durumunu kontrol etmeye dair zor olan şey yöntemin işe yaradığını kanıtlamaktır. Ancak bu çabayı ciddi biçimde ele alan ve hatta bir hava durumu ordusu kuran ülkeler bulunuyor. İnsanın yağışı kontrol etme yeteneği her geçen gün artıyor.
Pilotların İnişini Kolaylaştırmak İçin Sisin Yok Edilmesi
II. Dünya Savaşı sırasında, pek çok İngiliz Hava Kuvvetleri pilotu yoğun siste inmeye çalışırken kaza yapıyordu, o kadar yoğundu ki bazı ekipler uçaklarını denize bırakıp paraşütle atladılar. Bunun üzerine bilim adamları pistin her iki tarafına benzin boru hatları yerleştirmek ve onları büyük alev sıraları oluşturmak için tutuşturmak üzere harekete geçtiler. Bu işlem asılı sis damlacıklarını buharlaştırarak uçakların havaalanını bulmasını ve güvenli şekilde inmesini sağladı.
ABD'nin Kasırgayı Durdurma Denemeleri
1946'da yağmur ve kar yağışı başlatma teknikleri geliştirildi. Bu işlem bulut tohumlama olarak bilinir hale geldi. Bulut tohumlama, bulutlara kuru buz (katı karbondioksit), tuz veya gümüş iyodür saçarak mikrofiziksel süreçlerini değiştirmektir. Gümüş iyodür buza benzer yapıda olduğundan buluta ulaştığında oradaki suyla birleşerek buz kristali oluşmasını sağlıyor ve ağırlaşan buz kristalleri düşerek yağış başlatıyor. Bu gümüş veya kurşun iyodür parçacıkları uçak, insansız hava aracı veya roket kullanılarak gökyüzüne salınır.
60'ların başında ABD kasırgaları zayıflatmanın mümkün olup olmadığını öğrenmek için bulut tohumlamayı kasırgalar üzerinde test etti. Uçaklardan fırtınanın gözüne gümüş iyodür roket kutuları atıldı ve kanatlara monte edilmiş silah benzeri cihazlar da bu maddeleri bulutların üzerine püskürttü. Testler başta işe yaramış gibi görünüyordu. Rüzgar hızı kesilmiş ve kasırga duvarları parçalanıyordu. Ancak gözlem teknolojisi geliştikçe ve daha fazla kontrol yapıldıkça kasırgayı durdurmadığı kanıtlanıp program iptal edildi.
Vietnam Savaşı'ndaki Yapay Yağmurlar
Vietnam Savaşı'nı kazanmak konusunda çaresizlik içinde olan Amerikalılar, düşmanın bölgede hareket etmesini zorlaştırmak için şiddetli yağışlar başlatarak toprak yollarını ve patikalarını çamurlu hale getirme yöntemine başvurdu. Kuzey ve Güney Vietnam, Kamboçya ve Laos'a 47.000 kutu gümüş iyodür atıldı. Bazı bölgelerde muson dönemi 45 güne dek uzadı. New York Times'ın programı ifşa etmesinden iki gün sonra çalışmalar kesildi.
Vietnam'da yaşananlar Sovyetler Birliği ve ABD'nin 1977'de saldırgan çevresel modifikasyon tekniklerinin askeri kullanımına ilişkin bir yasak oluşturmasıyla sonuçlandı. Ancak yasaklama ülkelerin bulut tohumlamayı kendi içlerinde kullanmasını engellemiyordu. Sovyetler Birliği 1986'da Çernobil nükleer faciasında tam olarak bunu yaptı. Yerdeki siviller ve görevi gerçekleştiren Rus pilotlar uçağın baş üstü uçarak bulutlara bir madde fırlattığını doğruladı. Bu müdahale yoğun, siyah renkli, radyoaktif bir yağmurun Sovyet başkenti Moskova yerine Beyaz Rusya'ya düşmesine neden oldu.
Yağmuru Engellemek ve Kar Yağdırmak
Bugün 37 ülke yağışı artırmak veya doluyu bastırmak için hava durumu düzenleme programları yürütüyor. Ama 1980'lerde hava durumu modifikasyon bürosunu kuran Çinliler hepsinden farklı. Çin 37.000 kişilik bir tür hava durumu ulusal muhafızına sahip. Her an ateşlenmeye hazır 4.000'den fazla roketatarı, 7.000 uçaksavar silahı ve gerçekten yağmura ihtiyaç duyulan daha kurak alanlarda sağanak yağış başlatacak 30 uçağı var. Büronun en yüksek profilli operasyonu 2008 Olimpiyatları'nın açılış töreni sırasında Pekin'deki Birdsnest stadyumunu kuru tutmak oldu. Büro ertesi yıl kuraklıktan etkilenen Pekin'de 1987'den bu yana görülmüş en erken kar yağışını başlatmak için soğuk cepheye 186 doz gümüş iyodür bıraktı.
