Platypus veya ornitorenk hayvanlar aleminin en sıra dışı canlılarından biri. Ördek gagası kunduz kuyruğu ve su samuru kürkü bilim insanlarını platypus'un gerçek olmadığına inandırdı. İlk bilim insanları ornitorenklerin farklı hayvanların bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş bir aldatmaca olduğunu düşündüler. Bu hayvanın ilginç yönleri yalnızca dış görünüşünde bitmiyor. Ördek gagalı ornitorenk o denli tuhaf ki bir benzeri bulunmuyor. Yumurta bıraktığı yalnızca 100 yıl önce keşfedildi.
Platypus Türünün Sahte Olduğu Düşünüldü
Bilim insanları yıllar boyu platypus canlısının sahte olduğuna inandı ancak 1799'da zoolog George Shaw platypus'un ilk bilimsel tanımını yaptı. Hatta hayvanın gerçek olduğunu doğrulamak için kurumuş platypus postunda dikiş izleri olup olmadığını bile kontrol etti. Platypus dünyada yalnızca Avustralya'da ve ülkenin hemen altındaki Tazmanya Adası'nda küçük bir bölgede yaşıyor.
Platypus Avını Elektrik Sinyalleriyle Buluyor
Olağandışı anatomisi bir yana elektriksel sinyalleri algılaması onu diğer memelilerden ayırıyor. Tüm memeliler içinde yalnızca yumurtlayan memeliler (monotrem) ve bir yunus türü elektroalgılama duyusuna sahip. Platypus kas kasılmaları tarafından üretilen elektrik sinyallerini algılayarak avının yerini belirliyor. Sinyalleri gagasındaki deride bulunan özel alıcılar ile yakalar.
Platypus 48 Milyon Yıl Önce Evrimleşti
En eski platypus fosil kayıtları 100.000 yıl öncesine dayanıyor ancak ataları diğer memelilerden çok daha önce ayrılmıştı. Monotremler ilk memelilerden plasental memeliler ve keselilerden önce ayrıldı. Öngörülere göre ataları ekidnadan 19-48 milyon yıl önce ayrılmış olabilir. Platypuslar tarih boyunca insanlar tarafından kürkleri için avlandı. 19. yüzyıldan 20. yüzyıla dek kürklere olan talep yüksekti.
Platypus Bir Memeli Ancak Yumurta Bırakıyor
Platypus bir memeli olmasına rağmen kuşlar ve sürüngenler gibi yumurta bırakıyor. Yumurta bırakan yalnız beş memeli keşfedilmiştir: Dört tür echidna ve bir platypus. Sert gagaları yanıltabilir ancak platypus yumurtası sert değil ve daha çok sürüngen yumurtası gibidir. Platypus ayrıca kuyruğunu nesneleri ve yumurtalarını taşımak için kullanır. Memeli olmasına rağmen dişilerin meme ucu yoktur. Sütü bezlerden terleme biçiminde salgılar.
Yumurtlamanın yanı sıra ornitorenk veya platypus kuşlara ve sürüngenlere benzer kloaklara sahip. Kuş ve sürüngen gibi platypus da idrarını, dışkısını ve üremeyi aynı açıklıktan yapar. "Monotrem" sözcüğü Yunanca "tek açıklık" teriminden geliyor. En tuhaf gerçeklerden biri de platypus'un insanlar gibi iki değil 10 cinsiyet kromozomuna sahip olması.
Platypuslarda Mide Yok
Sıra dışı ancak mideleri yoktur. Echidna gibi diğer monotremlerde de mide yoktur. Çeneli omurgalıların çoğu mideyle evrimleşirken platypus, echidna ve birçok balık türü midelerini kaybetti. Nedeni beslenmelerinde enzimle parçalanan yiyecek olmaması olabilir. Diğer bir teori kabuklu deniz hayvanlarından kalsiyum karbonat gibi birçok asit nötralize edici bileşik aldıklarıdır. Bu durum mide asitlerini işe yaramaz hale getirince artık mideye gerek kalmadı.
Platypusların Vücudunda Zehirli Çıkıntıları Var
Ördek gagalı platypus zehir üretebilen az sayıdaki memeliden biri. Hem erkek hem de dişi platypus'un ayak bileğinde çıkıntılar var ancak yalnızca erkeklerin çıkıntılarında zehir var. Platypus zehiri köpekleri ve diğer küçük hayvanları öldürecek kadar güçlü. İnsanlar için ölümcül olmasa da kişi için dayanılmaz olabilir. Ağrı aylarca sürebilir ve kişide yüksek hassasiyet hissi doğurabilir.
İlgili: Zehirli Olmalarıyla Şaşırtan Hayvanlar
Platypus zehri diyabete tedavi olabilir. Zehrinde glukagon benzeri peptit-1 (GLP-1) formu bulunduğundan tip 2 diyabet için tedavi olması bekleniyor. Doğal olarak oluşan bir bileşik olan GLP-1, insülin salınımını uyararak kan şekeri düzeyinin düşmesini sağlar.
Platypus Etoburdur
Sincaplar gibi platypus'un da yiyecekleri depoladığı yanak keseleri var. Öyle görünmeyebilir ancak etçiller. Suya dalarak dipteki çeşitli hayvanları yiyorlar. Platypus çoğunlukla karides, halkalı solucan, kerevit ve böcek larvası gibi suda yaşayan omurgasızları yer. Mümkün olduğunda küçük balık ve balık yumurtası yer.
Ön ayaklarıyla yüzerken arka ayaklarıyla yön alırlar. Her dalıştan önce 10 ila 20 saniye nefes alarak suda 30 saniye kalıyor.
Platypusların Dişleri Yok
Yetişkin platypus dişleri olmamasına rağmen aslında iki çift azı ve bir çift küçük azı dişiyle doğuyor. Süt dişleri üreme yuvalarından çıktıklarında düşer. Yetişkin olduklarında yiyeceklerini mekanik olarak ezmelerini sağlayan sert keratin pedleri olur. Timsahlar gibi küçük taşları yutarak yiyeceklerini ezdiklerine dair teoriler de var.
Platypus 14 Saat Uyuyor
Ördek gagalı ornitorenk veya platypus gün boyunca pek bir şey yapmaz ve çoğunluğunda uyur. Platypus ortalama olarak günde 14 saat uyuyor. Tüm hayvanlar arasında bilinen en uzun REM uykusuna sahipler. Yani günde saatlerce rüya görüyor olabilirler. Esaret altında 17 yıl ve vahşi doğada 12 yıla dek yaşayabiliyor. Platypus başta geceleri ve alacakaranlıkta aktif. Avustralya yerlilerinin uyku öykülerinde platypuslar yer alır.
