Eskiler, sineklerin bir kişiyi çok ısırmasını "tatlı kan" olarak açıklar. Ancak şeker alımını azalttığınızda bile yoğun olarak ısırılmaya devam edersiniz. Peki sinekler neden kan emiyor ve bazı insanları daha çok ısırıyor? Bazı insanların sivrisineklere diğerlerinden daha çok çekildiği doğru. Nedenine gelince tek bir açıklaması yok. 3.500'den çok sivrisinek türünün farklı beslenme biçimleri bile durumu aydınlatmaz. Ancak güçlü teoriler ve araştırmalar var.
Sivrisinek Neden Kan Emiyor?
Konduğu canlıyı ısıran aslında dişi sivrisinektir. Isırmayan iyi huylu erkekler daha çok çiçek nektarını ve bitki özünü yemekle ilgileniyor. Dişi sivrisinekler ise hem nektar hem de kanla besleniyor ancak kan kendi beslenme amaçları için değil: Dişi sivrisinek, hipodermik iğneye benzer hortumlu ağız kısmıyla deriyi deldikten sonra kanı karnına çekmeye başlar. Kanın yumurta üretmek için sindirildiği yer burası. Yumurtalarını üretmek için kandaki protein, demir ve aminoasit gibi bileşenleri kullanıyor. Tek seferde 100 ile 400 arasında yumurta bırakabilir.
Yalnızca tek bir ülkede Anopheles quadrimaculatus, Culex pipiens, Aedes aegypti ve Aedes albopictus gibi yaklaşık 175 sivrisinek türü bulunabiliyor. Üzerinde en çok çalışılan sivrisinek türleri de onlar. Kesin olarak bilinen şey dişi sivrisineklerin hedefini karbondioksiti algılayarak bulmasıdır. Neden CO2? Tüm omurgalılar karbondioksit ürettiğinden sivrisinekler bu kimyasal belirteci tespit ederse kendilerine avantaj sağlayacağını bilerek evrimleşti. Sivrisinekler çenedeki maksiller palp organını kullanarak karbondioksiti 40 metreye dek algılıyor.
Açık havada egzersiz yapanları daha fazla sivrisinek ısırmasının nedeni bu. Daha zor nefes alıyoruz ve normalden daha fazla karbondioksit salıyoruz. Fazla kilolu kişiler de vücutları daha çok oksijene ihtiyaç duyduğundan daha çok karbondioksit salıyor. Yani metabolizma hızınız ne denli yüksekse sivrisineklerin sizi bulması o denli kolaylaşır. Karbondioksit, hamile kadınların veya alkol içenlerin neden daha çok ısırıldığını da açıklıyor. Aynı yaklaşımla erkekler kadınlardan ve yetişkinler çocuklardan sivrisineklere daha yatkındır.
Sineğin Diğer Hedef Belirleme Yöntemleri
Sivrisinekler bir canlıyı hedef alırken karbondioksitten başka belirteçler de kullanıyor. Çünkü bu gazı yalnızca yaşayan, kanı akan omurgalılar üretmiyor. Tıpkı sineklerin ağaca saldırmaması gibi. Sinekler hedefi bulurken görsel işaretlerden de yararlanıyor. Sinekler için koyu renk giysiler açık renk giysilerden çekicidir. Çünkü koyu renkleri çok daha iyi algılıyorlar. Renklerin yanı sıra hareket algılama yetenekleri var. Sabit bir çevrede hareket ettiğinizde açık hedef olursunuz.
Başka bir belirteç vücut ısısıdır. CO2'in yanı sıra sivrisinekler hedefinin en damarlı sıcak kısımlarına yöneliyor. En savunmasız vücut bölgeleri boyun, dirsek içleri, diz arkaları, koltuk altları ve bilekler. Sivrisineklerin belirli kokulara çekildiğini gösteren kanıtlar var. Laktik asit, amonyak, ürik asit, karboksilik asit ve oktenol yaygın örnekler arasında. Bu bileşikler ter ve nefeste bulunuyor. Parfüm de bir örnek. Diğer yandan tavuk kokusundan uzak dururlar. Araştırmalar cildi sivrisineklere daha çekici kılan bakteri türleri olduğunu gösterdi. Ayaklar ve ayak bilekleri en yoğun bakteri kolonilerini barındırıyor. Sineklerin neden bu noktaları ısırmaya yeltendiklerini açıklıyor.
"Tatlı kan" gerçek midir bilinmez ancak eskiler tümüyle hatalı değil: Sivrisinekler belirli kan türlerine diğerlerinden daha çok çekiliyor. Araştırmalara göre O kan grubu bireyler sinekler için en lezzetli kana sahiptir. O kan grubu tarafından üretilen kimyasal sivrisinekleri cezbediyor. Ancak bazı insanları sineklere daha çekici kılan asıl etken genetik. Genetik sivrisinek ısırıklarına karşı duyarlılığımızı %85 oranında belirliyor.
Kaynaklar:
