Bug veya hata sözcüğü mühendislik ve bilgisayar bilimi dünyasında uzun zamandır her yerde bulunuyor ve "debugging" yani "hata ayıklama" eylemi hataları arama ve düzeltmeyi anlatır. Peki "böcek" anlamına gelen bir sözcük nasıl bir bilgisayar hatası veya aksaklığı ile eş anlamlı oldu? Öykü sandığınızdan daha eskiye dayanır. Tıpkı 1931'de duyulan "Bu oyunda bug yok" cümlesi gibi.
Bug'ın 19. yüzyıldaki kullanımı
1947'de Harvard Mk II veya Aiken Relay Calculator ABD Donanması tarafından yapılan ilk bilgisayarlardandı ve üzerinde çalışan teknisyenler bir elektrik arızası ile karşılaşmışlardı. Mekanizmayı açtıklarında içinden bir güvenin uçarak çıktığını gördüler. Güve bilgisayara girmiş ve elektrik rölelerinden birinde kısa devre yapmıştı. Böylece ilk bilgisayar bug'ı tam anlamıyla bir "bug"tı ve adı öyle kaldı.
Bu olay gerçekten yaşanmış gibi görünse de "bug" sözcüğünün bir hata veya aksaklık anlamında kullanılması bu olaydan yaklaşık bir yüzyıl önceye dayandığı için terimin kaynağı kesinlikle bu öykü değildir.
Bu bağlamda kaydedilen ilk "bug" kullanımı 3 Mart 1878'de Amerikalı mucit Thomas Edison'dan geliyor. Western Union Başkanı William Orton'a yazdığı bir mektupta şöyle söyler: "Kısmen haklıydınız. Cihazımda bir "böcek [bug]" buldum ama telefon ahizesinde değildi. "Callbellum" cinsindendi. Böcek, telefonların tüm çağrı cihazlarında var olmayı başarıyor gibi görünüyor."
Edison'ın mektupta bahsettiği "callbellum" gerçek bir böcek cinsi değildir, daha çok belirsiz bir Latince şakadır: "call [çağrı]" telefon görüşmesine atıfta bulunur ve bellum "savaş" veya "dövüş" anlamına gelen latince bir sözcüktür ve Edison özel bir donanım arızasıyla olan mücadelesini anlatır. O yıl Theodore Puskas'a yazdığı bir mektupta Edison, sözcüğü nasıl kullandığını daha açık şekilde tanımladı: "Bütün icatlarımda böyle olmuştur. İlk adım bir sezgidir ve bir atılımla gelir, sonra zorluklar ortaya çıkar – cihaz pes eder ve o zaman o "Bug'lar" – bu denli küçük hatalara ve zorluklara denildiği gibi – kendilerini gösterir ve ticari başarı veya başarısızlığa kesinlikle ulaşılmadan önce aylarca yoğun şekilde izleme, çalışma ve çaba gerekir."
Bug'ın kaynağı telgraf mı?
Edison'ın bu terimi nereden aldığı bilinmiyor ancak bir teori bunun telgraf sistemlerini rahatsız eden ortak bir sorundan kaynaklandığı yönündedir. İcatlarından bu yana neredeyse 40 yıl boyunca, elektrikli telgraflar tek bir tel üzerinden bir seferde tek mesaj göndermekle sınırlıydı. 19. yüzyılın ortalarında telgrafın popülaritesi arttıkça, bu sınırlama sorun haline geldi çünkü daha fazla mesajın gönderilmesini sağlamanın tek yolu daha fazla telgraf teli kurmaktı ve yetersiz ve pahalı bir işti.
Çoğullama tek yoldu: Tek bir kablodan birden fazla sinyal gönderme tekniği ile her sinyal yalnızca kendi frekansındaki alıcıya gönderilecekti. Diğer adıyla bu "multipleks" telgrafları geliştiren birçok mucit arasında, telgraf telinden akustik frekans gönderme çalışmaları telefonun icadıyla sonuçlanacak Alexander Graham Bell ve Elisha Gray vardı.
Bu ilk multipleks telgraflar oldukça iyi çalışsa da, birçok telgraf operatörüne bir böceğin sesini hatırlatan yüksek sesli "tıklamalar" şeklinde sinyal üretme eğilimindeydiler. Thomas Edison, 1873'te bu soruna "böcek yakalayıcı" veya "böcek tuzağı" olarak adlandırdığı elektronik bir geçici çözüm üretti ve patentini aldı – bu olay bilgisayar dünyasındaki bug teriminin gerçek kökeni olabilir.
Bug'ın öcü anlamı
Başka bir hipotez, "bug" kelimesinin, "korkutucu bir şey" veya "canavar" anlamına gelen Orta İngilizce bugge'dan türetildiğine işaret eder. Bu kök aynı zamanda İngilizce bogeyman, bugaboo ve bugbear sözcüklerinin de kaynağıdır – kötü niyetli bir ruha veya hobgoblin'e atıfta bulunurlar ancak son ikisi günümüzde küçük bir sıkıntı veya evcil hayvan öfkesi anlamına geliyor. Bu nedenle, bu hipotezin savunucuları bu bağlamdaki "bug"ın, İkinci Dünya Savaşı mürettebatlarının uçakta arızalara neden olduğuna inandığı goblinler olan "gremlinler" için kullanmasından geldiğini düşünüyor.
Yanıt ne olursa olsun Edison'ın mektuplarında ve defterlerinde terimi sık sık kullanması sonucu Pall Mall Gazetesi'nde 11 Mart 1889'da yayınlanan bir makale ile bug sözcüğü basında popülerleşti: "Mr. Edison… önceki iki gece fonografındaki 'bug'ı düzeltmeye çalışıyordu – bir zorluğu çözmenin ifadesidir ve düşsel bir böceğin kendisini içeri gizlediğini ve tüm sorunlara neden olduğunu ima eder."
Bug'ın sözlüğe girmesi
Terim ilk kez mühendis Thomas Sloane tarafından 1892 Standart Elektrik Sözlüğü'nde resmi olarak standartlaştırıldı: Bug için "Elektrikli cihazların bağlantılarında veya çalışmasında herhangi bir arıza veya sorun" denildi. Üç yıl sonra bir başka İngilizce sözlükte bug terimi genel halk için tanımlandı: "Dörtlü bir sistemin veya herhangi bir elektrikli aygıtın çalışmasındaki bir hata."
Böylece 20. yüzyılın başlarında bu terim mühendislik çevrelerinde iyice yerleşmiş ve kısa sürede günlük kullanıma girmeye başlamıştır. Dünyanın ilk ticari yönden başarılı langırt makinesi olan Baffle Ball için 1931'de yayımlanan bir reklamda gururla "Bu oyunda bug yok" denildi. Bilim kurgu yazarı Isaac Asimov, 1944 yılında yazdığı Tavşanı Yakala adlı kısa öyküsünde terimi daha da popüler hale getirdi ve şunları yazdı: "ABD Robotları, birçok robottaki bug'ı çıkarmak zorundaydı ve çok sayıda bug vardı ve saha testi için her zaman en az yarım düzine bug kalır."
70 yılı aşkın bir süredir kullanımda olmasına rağmen, 1947'de bahsi geçen güve olayına kadar "bug" terimi bilgisayar bilimi alanıyla kesin olarak ilişkilendirilmemişti. Söz konusu böcek, 9 Eylül sabahının erken saatlerinde Harvard Mark II'nin 7. Rölesi'nde keşfedildi. Gece ekibi olayı, ilk kadın bilgisayar programcılarından Grace Hopper'a bildirdi. Kendisi sonraları COBOL'un doğrudan atası olan ve ilk üst düzey programlama dilleri arasında yer alan FLOW-MATIC'i geliştirmiştir.
Saat 15:45'te Hopper hafif pişmiş güveyi bantla bilgisayarın kayıt defterine tutturdu ve yanına neşeyle şunları kaydetti: "Bir bug'ın bulunmasının ilk gerçek vakası." Bu sayfa şu anda müzede sergileniyor ve olayın anısına 9 Eylül "Testçi Günü" olarak anılır.
