İlk insanlar en az 1 milyon yıl önce ateşi nasıl kullanacaklarını keşfettiler ve uygarlık ile kaynak arasındaki kalıcı ilişkinin tohumları atıldı. Bugün günlük hayatımızdaki çoğu alev bir mumdaki fitil veya bir şöminedeki kütük kadar kısa süreli. Ancak dünyanın bazı yerlerinde yüzyıllardır, hatta binlerce yıldır kendi kendine yanmakta olan alevler var. Peki bunlardan en uzun süredir yanan ateş hangisi?
Binlerce Yıldır Yanan Alev
Özünde bir alevin üç bileşeni vardır: Yakıt, oksijen ve bir ısı kaynağı. Odundan bitki örtüsüne, benzine dek yanıcı her şey yakıt görevi görebilir. Doğru miktarda oksijen ile bir ısı kaynağı bu malzemeleri ateşleyen bir yanma reaksiyonu başlatır. Üç faktör de hiç bitmediği takdirde bir alev teoride sonsuza dek yanmaya devam edecektir.
Doğu Avustralya'da bir yerde bu üç bileşen tarih öncesi çağlardan beri aralıksız olarak varlığını sürdürüyor ve dünyadaki bilinen en uzun süreli ateşe yol açıyor: Avustralya, Yeni Güney Galler'deki Wingen Dağı'nın altında en az 5.500 yıldır yanmakta olan bir alev var ve bazı jeologlara göre 500.000 yıldır yanıyor olabilir. Bu noktadaki yeraltı alevleri açıklıklardan yukarıya kükürtlü dumanlar yükseltiyor. Isı toprağı aşağıdan pişirmektedir ve toprağın rengi bu yüzden kızıla bürünmüştür. Yanan Dağ (Burning Mountain) olarak bilinen alandaki sıcaklık 5.000 metrekareyi kaplayan bitki örtüsünü tümüyle soldurdu.
Rezerv, adını takma adından alıyor: Yanan Dağ. Yüzyıllardır anlatılan yerli mitoloji ve halk öykülerine sahip. İlk dönem Avrupalılar ise onu başta volkan sandı. Ancak Burning Mountain magma püskürtmek yerine doğu Avustralya boyunca uzanan birçok kömür damarından biri tarafından besleniyor. Araştırmacıların şüphelerine göre damar binlerce yıl önce yüzeye açıldı ve bir yıldırım tarafından ateşlendi. O zamandan beri için için yanan bir ateş kömür damarını yılda yaklaşık 1 metre hızla yavaşça yiyip bitiriyor. Şu anda yerin yaklaşık 30 metre altında olduğu tahmin ediliyor ve durma belirtisi göstermiyor.
Artık Söndürmesi Zor
Yerin çok fazla derininde olduğundan artık söndürmesi çok zor. Neyse ki kömür artık ekonomik açıdan eskisi kadar önemli değil ve bu nedenle birkaç bin yıl daha yanmaya devam edecek.
Avustralya'nın doğal olarak yanan tek kömür damarı olan Burning Mountain, dünya çapında bazıları çok daha sorunlu olan binlerce kömür yangınından biridir. Ancak bu kontrol edilemeyen alevler zehirli hava kirleticileri salıyor ve iyileştirme projelerine 1 milyar dolardan fazla bütçe ayrılır.
Dünyanın en uzun süredir yanan ateşi Burning Mountain'ın yanmasının nedeni doğalken, insan faaliyetleriyle tutuşmuş benzer kömür alevleri var. Örneğin, ABD, Pensilvanya'daki bir maden kentteki bir çöplüğün ateşe verilmesi ve onun da yeraltı sistemini tutuşturması üzerine 50 yıldan uzun süredir yanıyor. Çin'deki yüzlerce kömür yangınından bazıları bir asırdan uzun süre önce ortaya çıktı ve toplu olarak her yıl 18 milyon ton kömür tüketiyorlar.
