İnsanlık tarihinin en büyük, en önemli ve en çok zarar veren insan kaynaklı felaketlerinden bazılarına göz atın. Nükleer erimeler ve su altı petrol sızıntılarından kimyasal patlamalara ve maden çökmelerine kadar tarih insan kaynaklı felaketlerle dolu. Bu olayların neden yaşandığını ve insanlığın bu olaylarda nasıl önemli rol oynadığını öğreniyoruz.
Aberfan Kömür Ocağı Faciası
Büyük insan yapımı felaketler İngiltere'de sık olmaz ve bu da Aberfan kömür ocağı kaymasını daha da ilginç kılıyor. Welsh Valleys (Galler Vadileri) köyü Aberfan, 1869'da kurulan yakındaki kömür madeninin etrafında gelişti. 1966'da yerleşim büyüdü ve köyün etrafı madencilikten kaynaklanan yedi büyük maden atığıyla çevrili hale geldi.
Yığınlardan bazılarının yüksekliği yasal sınırın üzerindeydi ve ihmal edildi. Ekim 1966'da Aberfan köyü 15 cm'den fazla yağışa maruz kalınca yedinci yığınının çökmesine neden oldu. 21 Ekim 1966 saat 09:15'te büyük miktarda doymuş enkaz, yığından ayrıldı ve köye saatte 17 ila 34 kilometre hızla 9 metre yüksekliğe ulaşan dalgalar halinde indi.
Sonuç yıkıcıydı. Bu çığda 144 kişi hayatını kaybetti – trajik ki ölenler arasında 116 çocuk vardı. Hızlı hareket eden yığın bir ilkokulu yıktı ve yakındaki bir ortaokula zarar verdi ve 18 evi altına aldı.
Kurtarma çabalarına yardım etmek için binlerce gönüllü Aberfan'a gitti ve hem başbakan hem de Kraliçe II. Elizabeth olayı takip eden günlerde bölgeyi ziyaret etti. Aberfan felaketi, İngiltere'nin en kötü madencilik olaylarından biri olmaya devam ediyor.
Seveso Felaketi
Bu endüstriyel kaza, İtalya'nın Milano kentinin kuzeyindeki kimya tesisinde meydana geldi. 10 Temmuz 1976 Cumartesi günü fabrika kimyasal silah olarak ve yabani ot öldürücülerde kullanılan 2,4,5-Triklorofenol adlı bir kimyasal üretiyordu.
O gün zincirleme reaksiyon reaktörü parçaladı ve bu da 6 ton zehirli kimyasalın gökyüzüne saçılmasına neden oldu.
Bulut, Seveso kasabası dahil çevredeki alanın 18 kilometrekare üzerine yerleşti. Çocuklar deri iltihabıyla hastaneye kaldırıldı, yüzlerce bölge sakini deri rahatsızlıklarından şikayetçiydi ve geniş alanlar tahliye edildi. Toksinlerin besin zincirine girmesini önlemek için binlerce hayvan öldürüldü.
Seveso felaketinin uzun dönem etkisi oldu. 1976'dan bu yana araştırmalar, daha çok sakinin kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıklarından öldüğünü ve etkilenen bölgelerde belirli kanser türlerinin sıklığının arttığını bulmuştur.
Çernobil Nükleer Faciası
Çernobil nükleer kazası, dünyanın en rezil insan yapımı facialarından biridir. Her şey masum başladı, mühendislerin bir elektrik kesintisi sırasında tesisin acil su soğutmasının çalışıp çalışmayacağını görmek için rutin bir deney yapması gerekiyordu.
Test daha önce yapılmıştı, ancak bu kez bir elektrik dalgalanması oldu ve mühendisler Çernobil'in nükleer reaktörlerini kapatamadı. Bir reaktörde buhar birikti, çatı havaya uçtu, nükleer çekirdek açığa çıkarak radyoaktif malzeme atmosfere saçıldı.
İşçiler ve itfaiyeciler hastaneye kaldırıldı ve 28 kişi akut radyasyona maruz kalmaktan hızla öldü. Yangınları söndürmek yaklaşık iki hafta aldı ve askeri müdahale gerekti.
En önemlisi, yakınlardaki Pripyat'ta yaşayan 50.000 kişinin tahliye edilmesi 1 günden fazla sürdü. Bunu takiben, hükümet 30 km'lik "dışlama bölgesi" kurdu ve alanın üzerine bir koruma kubbesi inşa etti.
Olayı takip eden yıllarda, araştırmalar binlerce insanın radyasyon nedeniyle kansere yenik düştüğünü tahmin ediyor. Ayrıca tarihin en pahalı felaketlerinden biridir ve çevreleme ve temizleme çabalarının 2065 yılına dek devam edeceği tahmin ediliyor.
Montana Asbest Bulutları
ABD'nin Montana, Libby kentinin hikayesi, 1800'lerde gelen yerleşimciler ve artan maden ve demiryolu inşaatı ile genişleyen kasabayla başladı. 1919'da vermikülit adlı bir mineralin keşfi, Libby'nin kaderini değiştirdi.
Vermikülit, bahçecilikten araba parçalarına kadar pek çok kullanım alanına sahiptir ve Libby'deki maden, 1963 yılına kadar dünya arzının %80'ini üretiyordu. Kazançlıydı ancak bazı vermikülit türleri asbest içerir, bu son derece tehlikeli bir maddedir. Akciğer sorunları yaratır.
Montana, Libby'deki vermikülit asbest içeriyordu ve madencilik şirketi tehlikeli yan etkilerini biliyordu. Ancak kimseye söylemediler ve Libby'deki insanlar madenin atık ürünlerini okul projeleri ve buz pistleri dahil bina ve çevre düzenlemesi için kullandılar.
Sonuç olarak, kasaba nüfusunun yaklaşık %10'u asbeste bağlı hastalıklardan öldü ve ölen insanlar yalnız madenciler değildi – sağlık sorunlarına neden olan asbest liflerinin diğer insanlara geçmesi kolaydır.
Kasaba onlarca yıl toksik bir bulutun altında yaşadı. Maden 1990'da kapandı, ancak kasabanın sorunları 1999'a kadar iyi bilinmedi ve 2009'da ABD hükümeti, kenti temizlemek için Libby'de acil durum ilan etti.
Ancak o zamana kadar çok geçti. Yüzlerce insan asbeste bağlı sağlık sorunlarından öldü, binlercesi daha hastalıkla yaşadı ve bu zehirli maddelerin uzun vadeli etkileri nedeniyle bugün dahi yeni ölümler ve hastalıklar bildirilmeye devam ediyor.
Deepwater Horizon Petrol Sızıntısı
Petrol sızıntıları, zamanımızın en görünür insan kaynaklı felaketleri arasında yer alıyor ve 2010'daki Deepwater Horizon olayı, tarihteki en büyük deniz petrol sızıntısı olarak biliniyor.
Adı olayın merkezindeki sondaj aparatından geliyor. Deepwater Horizon petrol kulesi, Meksika Körfezi'nde deniz seviyesinin 5.600 metre altında keşif petrolü kuyusu açan yüzen bir platformdu. Teçhizat kendi içinde iyi çalışıyordu. Ancak 20 Nisan 2010'da, su altı kuyusundan gelen metan gazı genişledi ve ateş alıp patlayarak sondaj kulesine yükseldi.
Patlama hızla tüm sondaj platformunu sardı, 11 işçi öldü ve 94 mürettebat tahliye edildi. İki gün sonra kule battı.
Ancak bu noktada, su altı kuyusundan büyük bir petrol tabakası ortaya çıktı ve alana yayılmaya başladı. Deepwater Horizon gemisiyle keşif sondajı için sözleşme yapan şirket BP, uzaktan kumandalı su altı araçları, 125 tonluk muhafaza kubbesi ve ikincil bir kuyu açarak sızıntıyı durdurmaya çalıştı, ancak petrol aktı. Tam 87 gün.
Sualtı kuyusundan 954 milyon litre petrolün sızdığı ve sızıntının Meksika Körfezi'ndeki yaklaşık 181.000 kilometrekare okyanusu doğrudan etkilediği tahmin ediliyor.
Sonunda petrol sızıntısı birkaç farklı yöntem ve binlerce gönüllü kullanılarak temizlendi. Ancak Deepwater Horizon sızıntısı milyonlarca hayvanı öldürdü.
Bhopal Felaketi
2 Aralık 1984'te Hindistan'ın Bhopal kentindeki bir pestisit tesisinde gaz sızıntısı oldu. Sızıntı arızalı güvenlik sistemlerinden kaynaklandı ve kaçak basınç artışı atmosfere 40 ton metil izosiyanat adı verilen zehirli kimyasalın sızmasına neden oldu.
Miktar çok büyüktü ve tesis yoğun konutlarla çevriliydi – bu nedenle 600.000'den fazla insan ölümcül buluta maruz kaldı. Tesis çevresinde yaşayanlara hızlı bilgi verilmedi ve hastane personeline durumla ilgili çelişkili bilgi iletildi. Masum insanlar öksürük, göz tahrişi, yanıklar, nefes darlığı ve kusma yaşadı ve binlerce insan saatler içinde öldü. Binlerce hayvan telef oldu.
Kazadan bu yana yapılan daha uzun süreli araştırmalar, binlerce insanın hala göz, akciğer ve psikolojik hasardan etkilendiğini doğrular ve bugün bile tam olarak kaç kişinin etkilendiğini söylemek zordur.
Sidoarjo Çamur Volkanı
Volkan denildiğinde çoğu insan bir yanardağdan akan lavı düşünür, ancak Endonezya'nın Sidoarjo kentinde dünyanın en büyük çamur volkanını bulacaksınız. Olay bir enerji şirketi tarafından açılan gaz kuyusunda meydana gelen patlamayla yaşandı. Ancak şirket yetkilileri yaklaşık 250 km uzaklıktaki bir depremin sorunu tetiklediğini iddia etti.
Dünya çapında 1.000'den fazla çamur volkanı vardır ancak Endonezya'daki bu örnek muhtemelen insan faaliyetlerinden kaynaklanan tek örnek. Her şey 28 Mayıs 2016'da bir sondaj deliğinin 3.000 metreye dek kazılmasıyla başladı. Olay yakındaki yerden su, buhar ve gaz püskürmesine neden oldu ve ertesi gün su, buhar ve çamur yeniden ortaya çıkmaya başladı. Bugün hala devam ediyor. Resmi olarak Lumpur Lapindo deniliyor ve genellikle Lusi yanardağı olarak adlandırılır.
Volkan başta günde 180,000 metreküp fazla çamur saçtı. Olay sırasında bir boru hattı patlaması 11 kişiyi öldürdü ve 30.000 kişi bölgeden tahliye edildi. Birçok köy ve 10.000'den fazla ev yıkıldı ve çamur akışından gelen metaller yakındaki ırmakları kirletti.
Büyük Pasifik Çöp Alanı
Büyük Pasifik çöp alanı kadar büyük veya görünür pek insan yapımı felaket yoktur. Nedeni ise gayet açık: İhmalkar insanlar yüzünden son on yılda okyanusa büyük miktarda çöp boşaldı.
Alan, Kaliforniya kıyılarından Pasifik Okyanusu boyunca Japonya'ya kadar uzanıyor ve aslında iki farklı çöp alanından oluşuyor – biri okyanusun batı tarafında, diğeri doğuda. Akıntılar birleşerek çöpleri bir girdaba dönüştürüyor.
Büyük Pasifik Çöp Alanı sadece küçük paketlerden ve içecek şişelerinden oluşmuyor. Alandaki plastiğin çoğu, suyu bulanık gösteren küçük parçalardır ve ekolojistler çöplerin %70'inin denizin dibine battığını tahmin ediyor – bu nedenle yüzeyin çok daha altında çöp atıkları olabilir.
Çöp yığınının boyutu değişir: Tahminler, deniz hareketine bağlı olarak 700.000 ila 15.000.000 km2 arasında değiştiği yönünde. Alandaki bazı ürünler 50 yıldır orada, çünkü plastikler biyolojik olarak parçalanamıyor. Bilim insanları sorunu çözme girişimlerine rağmen, her geçen on yılda çöplüğün on kat daha büyük hale geldiğini belirtir.
Çöplüğün vahşi yaşam üzerinde korkunç etkisi var. Deniz hayvanları, plastik parçalarına veya terk edilmiş balık ağlarına takılır ve hızla ölmelerine neden olur. Hayvanlar, plastik maddeleri yiyecek sanarak yer ve ölürler.
Alan, okyanus ekosistemleri ve besin zincirleri üzerinde büyük ve zararlı etkiye sahip, çünkü su yüzeyindeki plastik, alglerden ve planktonlardan gelen güneş ışığını engeller ve çeşitli plastik türlerinden kirleticiler sızar.
Kaliforniya Yangınları
İklim değişikliği, orman yangınlarının dünya çapında çok daha yaygın tehdit haline geldiğini gösterdi ve 2018'de Kaliforniya'daki yangın en kötü örneklerden oldu. Kaliforniya genelinde yaşanan 8.500'den fazla yangında 100'den fazla insan öldü ve yangınlar 24.000'den fazla binayı yok etti ve iki milyon dönüm araziyi yaktı.
Kaliforniya'daki yangınların çoğu Temmuz ve Ağustos aylarında çıktı ve hükümet ulusal felaket ilan etti. Yangının insan yapımı felaket olduğuna şüphe yoktur. Yangınlardan önceki yıllarda, iklim değişikliği nedeniyle sıcaklıkta artış görüldü ve Kaliforniya'da çok sayıda ağaç öldü – bu kuru ağaçlar yangınların yayılmasına yakıt oldu.
Bilim adamları, bu tür bir felaketin iklim değişikliği ile daha yaygın hale geleceğini tahmin ediyor, bu nedenle Kaliforniya gibi yerlerdeki aşırı hava durumları yakında normal karşılanacak. Ne yazık ki insanlar üzerinde önemli sağlık etkileri var.
Jilin Kimya Tesisi Patlaması
Bu olay Çin'in Jilin şehrinde Kasım 2005'te meydana geldi ve bir petrokimya tesisinde patlamalar görüldü. Patlamaların hemen ardından 10 binden fazla kişi bölgeden tahliye edildi.
Patlamalar Songhua Irmağı'na yaklaşık 100 ton kirletici saldı ve çok önemlidir çünkü birçok büyük kent su temini için bu ırmağa bağlıdır. Su kaynakları temizlenirken bölgedeki su tedariği günlerce kesildi ve insanların su sorunuyla başa çıkması için etkilenmeyen kentlerden su taşındı. Bazı kentlerin su kaynağında tamamen ırmağa bağımlı olmaması için derin su kuyuları kazıldı.
İlk patlamalardan kaynaklanan toksinler, sadece Çin su kaynaklarını etkilemedi. Rus kentlerinde ve Japonya Denizi'nde kimyasallar tespit edildi.
