Mikroplastikleri genellikle deniz ortamıyla ilişkilendirme eğilimindeyiz, ancak bu küçük plastik parçaları toprakta da birikiyor hem de daha yüksek düzeyde. Görünüşe göre Dünya'da Kuzey Yarımküre'de bulunan huş ağaçları kökleri aracılığıyla çevresindeki mikroplastikleri emerek toprağı iyileştiriyor. Huş ağacı şu ana dek doğada mikroplastik emerek toprağı temizlediği bilinen ilk ağaç türü. Odunsu bitkilerin kök dokularına mikroplastik aldığının ilk kanıtı oldu. Peki bunu neden yapıyor?
Mikroplastik Kirliliği
Mikroplastikler son zamanlarda endişeleri artıran önemli bir kirletici. Büyük plastiklerin parçalanmasından ve suda, havada ve toprakta kolayca taşınarak çevrede kalıcı olarak birikmesini sağlayan atık birincil maddelerden kaynaklanıyor. Mikroplastikler, okyanusların derinliklerinden Everest Dağı'nın zirvesine dek her yerde.
Mikroplastiğin etkisi üzerine yapılan çoğu araştırma, bunların denizlerde ve okyanuslarda bitki ve hayvanlarla nasıl etkileşime girdiğine odaklanmıştır. Okyanusa göre daha az göze çarpsa da mikroplastikler aslında atmosfer yoluyla ya da doğrudan biriktirme yoluyla taşınarak toprakta deniz ekosisteminde olduğundan dört ila 23 kat daha çok birikiyor.
Mikroplastikler toprağın özelliklerini değiştirir ve ayrıca bitki büyümesini ve mikrobiyal topluluğu etkiler. Bu zamana dek mikroplastiklerin ağaç gibi daha yüksek düzeyde karasal bitkilerle nasıl etkileşime girdiği pek bilinmiyordu. Örneğin son araştırmalarda buğday gibi tarımsal bitkilerin mikroplastik emdiği görülmüştür.
Disiplinler arası bir projenin parçası olarak bir grup Alman araştırmacı daha uzun ömürlü odunsu bitkilerin, özellikle huş ağaçlarının (Betula) mikroplastikleri emebildiğini ve dokularında depolayabildiğini gösterdi. Bu ağaç türlerinin kökleri, mikroplastiklerin en yüksek olduğu toprak yüzeyine yakın büyür.
Mikroplastiklerin alım oranının ve bunun ağacın kısa ve uzun vadeli sağlığı üzerindeki etkisinin araştırılması gerekiyor. Ancak görünüşe göre huş ağacı topraktaki ve sudaki mikroplastiklerin sayısını azaltmak gibi uzun vadeli toprak iyileştirme çözümlerinde gerçek bir potansiyele sahip.
Huş Ağaçları ve Mikroplastikler
Huş ağaçları, genellikle Kuzey Yarımküre'nin serin bölgelerinde bulunan 40 tür süs ve kereste ağacı ve çalıdan oluşan bir gruptur. Kirleticileri ve ağır metalleri dokularında tutabildikleri ve depolayabildikleri için geçmişte kirli toprakları iyileştirmede kullanıldı. Ayrıca önceki çalışmalarda hava kirliliğini azaltmada çok iyi oldukları bulundu. Bu nedenle mikroplastiklere de etkileri olması etkileyicidir.
Saksıdaki huş ağaçlarının toprağına floresanla boyanmış mikroplastik boncuklar eklendiğinde bu boya mikroplastik parçaların nereye gittiğini görmeyi sağlıyor. Ağacın kök sistemi birkaç ay sonra floresan ve konfokal lazer tarama mikroskobuyla analiz edildiğinde kök sisteminin farklı bölümlerinde %5 ila %17 arasında mikroplastiğe rastlanmaktadır. Bu değer huş ağaçlarının mikroplastik biyoremediasyona (bir çevre kirleticisinin mikroorganizma tarafından uzaklaştırılması) yardımcı olduğunu kanıtlamaya yetti.
Bu sonuçlar topraktaki mikroplastiğin genç huş ağaçları tarafından kökleriyle alındığına dair güçlü bir göstergedir. Huş ağaçlarının uygun bir çevre temizleyicisi olup olmadığını belirlemek için ağacın mikroplastik alım oranını ve bunun uzun vadeli ağaç sağlığı üzerindeki etkilerini ele alan daha ileri araştırmalar yapılması gerekecek.
Ağaçların mikroplastikleri doğadan arındırıyor olması mikroplastik kirliliğine birdenbire çözüm bulduğumuz anlamına gelmiyor. Bu sorunu gerçekten çözmek istiyorsak sorunu en baştan bitirmemiz için daha az plastik üretmemiz gerekiyor.
Çalışma, Science of the Total Environment dergisinde yayımlandı.
