Manatiler, deniz ineği olarak da bilinen ilginç hayvanlardır. Bacaklar yerine yüzgeçleri ve düz kuyruğu olan büyük, otçul memelilerdir. Okyanusta, nehirlerde veya kanallarda yaşıyorlar. Çoğunun tuzlu sudan tatlı suya geçişte hiçbir sorunu yoktur. Üç tür manati türü var ve kulağa tuhaf gelse de deniz kızı söylencesinin temelinde manatinin olduğu düşünülüyor. Bazı bölgelerde manatiler deniz otu kaybı nedeniyle ölmektedir. Bu bitki kaybından kirliliğin sorumlu olduğuna inanılıyor.
Manati Nedir?
Manati adı Karayipler'de "göğüs" veya "meme" anlamına gelir. Bu uysal canlılara deniz inekleri de deniyor. Manati memelidir yani hava solur. Ancak ataları karada yaşıyordu. Filler ve yaban fareleriyle uzaktan akrabalar. Manati gibi sirenia'ların yaşayan en yakın akrabaları fillerdir. Manatiler, 50 milyon yıl önce fillerle aynı kara hayvanlarından evrimleşti. Fil akrabaları gibi yaşamları boyunca sürekli olarak diş değiştirirler.
Fosil kayıtları eskiden çok daha çeşitli bir sirenia grubunun yaşadığını gösteriyor. 1700'lerde Sirenia takımının başka bir üyesi daha hayattaydı: Steller deniz ineği (Hydrodamalis gigas), 9 metreden uzun devasa bir hayvandı. Avrupalılar tarafından 18. yüzyılda keşfedildi ve ne yazık ki o yüzyılda soyu tükendi. Eti ve yağı için öldürüldü. Bilim adamları hala soyunun tükenmesinden avlanmanın yanı sıra ek faktörlerin sorumlu olup olmadığını araştırıyor.
Sirenia takımı mensupları, geçmişte yaşayan bazı insanlara mitolojik sirenleri hatırlattı. Bu varlıklar, denizcileri ölüme çeken güzel şarkılar söylerdi. Manatiler çeşitli sesler çıkarır ancak müzikal değiller. Deniz kızı ve Siren efsaneleri, hayvanların zaman içinde insanları nasıl etkilediğini gösteriyor. Kristof Kolomb bile okyanusta yüzen kadın figürler gördüğünü söyledi.
Üç yaşayan manati türü vardır ve biri Batı Hint manatisidir. Amerika kıtasında yaşar. Diğer türlerin aksine, Amazon manatisi (Trichechus inguinis) asla tuzlu suya girmez. Amazon havzasında yaşar ve birden fazla ülkede bulunur. Trichechus senegalensis veya Afrika manatisi Batı Afrika'da yaşıyor. Cins içinde en az bilinen türdür. Popülasyonu insan faaliyetleri nedeniyle azalıyor. Manatinin meme ucu kolunun hemen arkasındadır.
Manatinin Fiziksel Özellikleri
Manatilerin bazı dikkate değer fiziksel özellikleri var. Amerika türü 2,7-3 metre uzunluğa ve 450 kg ağırlığa ulaşıyor. 4 metre ve 1,5 ton ağırlığa ulaşan örnekler kaydedildi.
Manatilerin derisi ince tüylerle kaplıdır. Ağız çevresinde kedi benzeri uzun kıllar bulunur. Derisi kösele ve pullu bir görünüme sahiptir. Manatinin rengi gridir ancak sırtında büyüyen algler onu yeşil veya kahverengi gösterir. Pullu derisi yosunları gidermesini kolaylaştırır ve aşırı fazla olmalarını önler.
Manatinin kaslı bir vücudu var. Yüzgecini hareket ederken ve yiyeceği bitkileri tutarken kullanır. Yüzgecinde parmaklarımızdakilere benzer kemikler vardır. Yüzgecini bacak benzeri eylemler için de kullanılır. Batı Hint ve Batı Afrika manatisinin yüzgecinin ucunda tırnağa benzer yapılar varken Amazon manatisi bu yapılardan yoksun.
Dugong, manatiye oldukça benziyor ancak bir farkı kuyruğunun iki lob'a bölünmüş olmasıdır. Diğer yandan, kulaklarımız dış, orta ve iç kulaklardan oluşurken manatinin dış kulakları bulunmuyor. Yine de iyi işittiklerine inanılır.
Solunum ve Unihemisferik Uyku
Manatiler nefes almak ve çevrelerini incelemek için başlarını ve bazen üst gövdelerini sudan çıkarsa da tamamen suda yaşıyor. Onlar da bizim gibi memeli ve hava solumak zorunda. Bu hayvanlar bazen 20 dakika kadar su altında kalabilir ve bu süre bizden çok daha uzundur.
Su altında uzun süre kalma yeteneği, soluduğu havanın %90'ını yenileyebilmesinde gizli. Bu yenileme havadan oksijen emilimini ve karbondioksit salınımını içeriyor. İnsanlar solunan havanın çok daha küçük bir miktarını yenileyebilir. Solunum tüplerimiz ve keselerimizde ölü hava var ve gaz yenileme için kullanılamıyor.
Manatiler su altında uyurlar. Uyurken nefes almak için düzenli yüzeye çıkar. Evet, bunu yapabiliyor çünkü unihemisferik uyku yeteneğine sahip. Biz uyuduğumuzda beynimizdeki her iki beyin yarım küresi de uykuya geçiyor. Manatide ise bir yarım küre vücuda hava alması için yüzeye çıkmasını söyleyecek kadar uyanık kalıyor. Diğer yarım küre normal uykuda olur. Deniz memelileri (balinalar, yunuslar ve domuz balığı) unihemisferik uyku özelliğine sahip.
Manatinin Beslenmesi
Kaplumbağa otu (Thalassia testudinum) manatiler tarafından yenen bir deniz otu türü. Bitkinin adı deniz otunu yiyen yeşil deniz kaplumbağasından (Chelonia mydas) geliyor.
Manati birçok bitki türünü yer ancak deniz otları diyetlerinin ana bileşenidir. Deniz otları karada yetişen otlarla akrabadır. Akrabalarının aksine gövdeleri özelleşmiş iç dokular yerine su akıntısından destek alır. Ancak karadaki akrabaları gibi kökleri, yaprakları ve damarları var ve çiçek ve tohum üretiyor. Kaplumbağa otu, bölgedeki en yaygın deniz otu türüyken, manati otu (Syringodium filiforme) ikinci en yaygın türdür.
