Moğolca ile Türkçe arasında Türkçe'ye yakın bir dili konuşan Hunların MS 5. yüzyıldaki lideri Attila (Atilla) Han korkulan bir mizaca sahip güçlü bir hükümdardı. Batı'da "Tanrı'nın kırbacı" anlamına gelen Flagellum Dei takma adıyla bilinen Atilla Han hala tarihin en korkulan hükümdarlarından biridir. Göçebe Hun ordusunun ve Hun İmparatorluğu'nun hükümdarı olan Atilla Han, Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu'nu sarmalayarak yolu boyunca karşılaştığı ulusları kasıp kavurdu. Peki Atilla Han kimdi?
Attila Han: Tanrı'nın Kırbacı
Hunlar bugün en çok hanları Attila ile tanınır. Attila Han, gerçek kimliğini gölgede bırakan birçok tüyler ürpertici efsaneye konu oldu. Attila'ya dair belki de en bilinen öykü Attila'nın Hıristiyan rahip Lupus ile tanıştığı bir ortaçağ olayıdır. Her zaman güler yüzlü olan Attila "Ben Tanrı'nın Kırbacı Atilla'yım" diyerek kendisini Tanrı'nın kuluna tanıtmıştır ve o zamandan beri adı öyle anılır.
Attila Han ile şahsen tanışan Romalı diplomat Priscus'a göre büyük Hun hanı kendisine son düzeyde güvenen, karizmatik mizaca sahip küçük bir adamdı ve büyük zenginliğine rağmen çok tutumlu yaşayıp basit bir göçebe erkeği gibi giyinmeyi ve davranmayı önemsedi. Atilla 434'te kardeşi Bleda ile imparatorluğa han oldu ve 445'ten itibaren tek başına hüküm sürdü.
Attila, Hunlar denilince akla ilk gelen kişi olsa da aslında sanıldığından az akın yapmıştır. Her şeyden önce alabileceği her bir kuruş için Roma İmparatorluğu'nu gasp etti. Romalılar bu noktada Hunlardan çok korktuğundan ve de uğraşmaları gereken çok başka sorunları olduğundan Atilla, Romalıları ikna etmede fazla zorlanmadı.
Hunlarla savaştan kaçınmaya istekli olan Romalılar, 435'te Hunlara barış karşılığında düzenli altın verdikleri Margus Antlaşması'nı hazırladı. Attila ise sık sık anlaşmayı bozar, Roma topraklarına akınlar yapar ve kentleri yağmalayıp Roma'ya yine savaştan kaçınmak için yeni antlaşmalar imzalatırdı. Güçlü han ulusunu Romalıların sırtından fevkalade zengin kıldı.
Roma imparatoru olmak istedi
Attila Han'ın başarılı saltanatı uzun sürmemiştir. Doğu Roma İmparatorluğu'nun zenginliklerini tüketen ve Konstantinopolis'i yağmalamanın çok zor olduğunu gören Attila sonunda gözlerini Batı İmparatorluğu'na çevirdi.
Ancak Attila'nın batıya hareketini gören Batı Roma İmparatorluğu ailesinden prenses Honoria'dan gelen pohpohlayıcı bir aşk mektubu Attila'nın fikrini değiştirdi. Honoria'nın hikayesi olağanüstüdür çünkü kötü evliliğinden kurtulmak isteyen Honoria, Attila'ya bir aşk mektubu göndermiştir.
Attila, uzun süredir acı çeken gelinini almaya geldiğinde bunu Batı İmparatorluğu'nu yönetmeyi isteme bahanesi olarak kullandı. Geri çevrilen Atilla'nın Hunları kısa sürede Galya'yı harap etti ve iyi tahkim edilmiş Trier sınır kasabası dahil çok sayıda büyük ve iyi korunan kente saldırdı. Bunlar en büyük Hun akınlarından bazılarıydı ancak Atilla sonunda durdurulacaktı.
Attila (Atilla) Han ve Hunların sonu
451 yılına gelindiğinde büyük Batı Romalı General Aetius yeni batı topraklarını Hunlara karşı korumak isteyen Gotlar, Franklar, Saksonlar, Burgonyalılar ve diğer boylardan oluşan devasa bir ordu ile Atilla'nın karşısına çıkmıştır. Fransa'nın Champagne bölgesinde o zamanlar Katolanya Çayırları olarak bilinen bölgede büyük bir savaşa girdiler ve güçlü Atilla sonunda birleşik Avrupa ordusuna karşı verdiği meydan savaşında yenildi.
Yenilmiş ama yok edilmemiş olan Hunlar, eve dönüş yolunda İtalya'yı yağmalamak için hareket geçtiler. Ancak bilinmeyen nedenlerle Attila Han, Papa Leo ile yaptığı bir görüşmeden sonra Roma'ya saldırmaktan vazgeçmiştir. Atilla Han 453'teki bir düğün gecesinde iç kanama geçirerek evinde öldü. Hunlar Attila'dan sonra uzun süre var olamadılar ve çok geçmeden kendi içlerinde savaştılar. Roma ve Gotik kuvvetlere karşı alınan birkaç büyük yenilgiden sonra Hun imparatorluğu dağıldı ve Hunlar tarihten tamamen silindi.
Attila Han Panonya'da doğdu
Attila Han Macaristan, Transdanubya'da bir Roma İmparatorluğu eyaleti olan Panonya'da doğdu. MS 2. yüzyılda Tuna'nın kuzeyi dahil Avrupa bölgelerini fethetmeye başlayan Orta Asya kökenli Hunların soyundan geldi. Atilla ve kardeşi Bleda (eski Türkçe "bilge"), Hun İmparatorluğu'nun güçlü hükümdarlarının çocuklarıydı ve bu nedenle ikisi de yetişkinlikte liderliği miras aldılar.
Attila ve Bleda'nın miras aldığı Hun İmparatorluğu, Ren bölgesi boyunca Kafkasya'da Sasani Pers sınırlarına dek uzanıyordu. Ortak hanlar olarak ilk yıllarında Attila ve Bleda nihai güç arayışlarında Roma İmparatorluğu'na karşı acımasız savaşlar verdiler. Ne yazık ki kardeşlikleri uzun sürmedi – uzmanlar Attila'nın üvey kardeşini 445'te suikasta uğrattığına inanıyor, böylece Hunların tek lideri o oldu.
Kardeşi aradan çekilince Attila Han'ın gücü pekişti. Doğu ve Kuzey Avrupa'da kol gezdi, yol boyunca 70'den fazla kenti yağmaladı ve Hun İmparatorluğu'nun sınırlarını genişletti. 5. yüzyılın ortalarında gücünün zirvesinde olan Attila ve ordusu İskit, Almanya ve İskandinavya'nın geniş bölgelerine hükmetti.
Hanlığının ilk yıllarında Attila, Romalı general Aetius ile olan dostluğu nedeniyle Batı Roma İmparatorluğu ile sağlam ilişkiler kurdu. Ancak Attila, Roma prensesi Honoria'yı gelini olarak kabul edip açgözlülükle Batı Roma İmparatorluğu'nun yarısını çeyiz olarak isteyince işler sarpa sardı. III. Valentinianus Attila'nın bu aşırı isteğini reddince Attila Han Batı'ya karşı savaş başlattı. Attila kurnaz bir adamdı ve Honoria ile yakınlığını savaş bahanesine çevirmişti.
Attila (Atilla) Han'ın ölümü
Attila Han 451'de Fransa'nın Galya kentine tam ölçekli bir saldırı başlattı. En ünlü savaşlarından biri Katalonya Ovaları'nda gerçekleşti. Hunlar Katalon Muharebesi olarak bilinen çarpışmada Batı Roma ordusunu yok etti. Buna rağmen Hunlara karşı toplanan müttefik kuvvetler güçlü durdu ve Attila Han'ı Hun topraklarına çekilmeye zorladılar. Bu başarısız seferine rağmen Attila Han kolay pes edecek biri değildi. Ordusunu alarak 452'de İtalya'ya saldırdı, Milan ve Aquileia'yı yağmaladı.
Korku veren ünü düşünüldüğüne Attila Han'ın bir savaş alanında kahramanca öleceği beklenebilir, ancak bildirildiğine göre Macaristan'daki kendi evinde, İldika veya İlda ile olan bir düğününün gecesinde beyin kanamasından öldü. Hunlar ölümünden sonra Atilla Han'ı dışı demir, ortası gümüş, içi altından olan üç tabuta koyup gizemli bir yere gömdüler. Ölümü sırasında Attila Han'ın Hunları Orta Asya'dan günümüz Fransa'sına ve Tuna Vadisi'ne dek yayılmıştı. Ancak çoğu Türk kökenli ulus gibi hanlarının ölümüyle Hunların başarısı uzun sürmedi ve Attila Han'ın bir zamanlar korkulan ordusu Roma İmparatorluğu karşısında eriyerek dağıldı.
