Mavi halkalı ahtapot inkar edilemez derecede etkileyicidir. Bu hayvanlar, alarma geçtiklerinde vücutlarını ve kollarını yanardöner mavi halkalarla kaplıyor. Ancak sevimli küçük boyutları aldatıcıdır çünkü mavi halkalı ahtapotlar okyanusun en zehirli hayvanları arasında. Yalnız birkaç yıl yaşayan bu canlıların tek bir zehri 26 yetişkini öldürebilir. Öyleyse mavi halkalı ahtapot (Hapalochlaena) hakkında daha fazlasını öğrenelim.
Mavi Halkalı Ahtapot
Mavi halkalı ahtapotlar oldukça zehirli bir kafadanbacaklı grubu. Bu küçük ahtapotlar Pasifik Okyanusu ve Hint Okyanusu'nda yaşıyor. Gelgit birikintileri, deniz yosunu ve alg yataklarında bulunurlar ancak genelde deniz tabanındaki mercan resifi ve kayalık alanlarda yaşıyorlar. Genellikle geceleri ortaya çıkar, kabukluları ve bazen küçük balıkları avlarlar.
Adından da anlaşılacağı gibi bu ahtapotların vücutlarında ve kollarında çok sayıda mavi halka var. Bu halkalar, parlak renklerin olası yırtıcılara karşı uyarı olarak kullanıldığı bir aposematizm örneği.
Parlak renklerini kalıcı olarak gösteren zehirli ok kurbağaları veya kadife karıncalar gibi diğer aposematik hayvanların aksine mavi halkalı ahtapotlar halkalarını yalnız kendilerini tehdit altında hissettiğinde gösteriyor.
Ahtapotların derilerinin altında binlerce kromatofor bulunur. Anında renk değişimi sağlayan özel hücrelerdir. Mavi halkalı ahtapot bu hücreleri ve mavi halkalara yanardönerliğini veren kromatofor türü olan iridoforu kullanarak özel bir ışık yansıtıyor ve tehdit görüntüsü veriyor.
Bu hayvanlar alarma geçtiğinde veya saldırıya uğradığında hızla renk değiştirir. Mavi desenlerini ortaya çıkarmak için kaslarını kullanıyor. Halkaların altındaki koyu pigmentli hücreleri sarı veya krem renkli tabanın üzerinde göstererek renkleri yoğunlaştırıyor.
Mavi Halkalı Ahtapot Nerede Yaşıyor?
Diğer birçok ahtapot gibi mavi halkalı ahtapot da kromatoforu kamuflaj için kullanabiliyor. Zamanını yarıklarda kendisini yemeye çalışan hayvanlardan saklanarak geçirir. Yaklaşık 10 farklı mavi halkalı ahtapot türü var ve sadece dördü bilimsel ada sahip.
Mavi halkalı Ahtapotların Zehri
Mavi halkalı ahtapotların tehdit gösterileri sadece gösteriş için değil. Mavi halkalı ahtapot tükürük bezinden simbiyotik bakteriler olan tetrodotoksin (TTX) meydana getiriyor. Bu madde güçlü nörotoksiktir ve sinir uyarılarının iletimini bastırır. Kasın kasılmasını durdurur ve bu yüzden ölümcül sonuçlar getirir. TTX'in siyanürden 1000 kat zehirli olduğuna dair araştırmalar var.
TTX, balık, amfibi ve kabuklu deniz hayvanları gibi birçok hayvanda bulunuyor. Kirpi balığı iyi bilinen bir örnek. Bu balıklar yenebiliyor ancak iç organlarından TTX salgılarlar. Dolayısıyla doğru hazırlanmazsa ölümcül olabilir.
Mavi halkalı ahtapot TTX'i tüm vücuduna yayabiliyor. Başka bir hayvan tarafından yenildiğinde TTX onu zehirler. Bir insanın yanlışlıkla mavi halkalı ahtapot yiyerek zehirlendiği bir vaka var. İlginç olan şeyse TTX'i yutmak onu diğer yollarla almaktan 50 kat daha az toksik yapıyor.
Mavi halkalı ahtapot TTX'i kurbanına enjekte edebiliyor ve bunu neredeyse ağrısız bir ısırıkla yapıyor. Ancak mavi halkalı ahtapot ısırığı vakaları nadirdir.
TTX, kusma ve baş dönmesinin yanı sıra kasları hızla zayıflatan ve felç eden hızlı etkiler gösterir. Kurban giderek hareket edemez hale gelir ve bu sürede bilinci açıktır. Ancak hedef su altındaysa oksijensiz kalarak ölebilir. TTX ölümleri genelde nefessizlikten geliyor. Diyafram felç olur ve her şey birkaç dakika içinde biter. TTX'in insanlar için panzehiri yok ve tek çözüm toksik etki geçene dek hastaya ventilasyon sağlamak.
Mavi Halkalı Ahtapot Türleri
Büyük mavi halkalı ahtapot (Hapalochlaena lunulata) olarak bilinen türün kolları dahil yaklaşık 12 santimetre uzunluğunda. Bu tür, derinliği 20 metreye varan sığlıkları tercih eder. Endonezya, Filipinler, Papua Yeni Gine, Vanuatu ve Solomon Adaları'ndaki sularda yaşıyor.
Güney mavi halkalı ahtapotu (Hapalochlaena maculosa), Tazmanya dahil Avustralya'nın güney kıyı şeridinde 50 metreye dek derinlikte bulunur. Yaklaşık 22 santimetre uzunluğa ulaşıp taban rengin gri-yeşilden kreme değiştiği 50-60 mavi halkaya sahipler.
Adına rağmen mavi çizgili ahtapot da (Hapalochlaena fasciata) grubun bir üyesi. Mantosunda (ahtapotun kafasının arkasındaki kaslı yapı tüm organlarını tutar) yanardöner mavi çizgiler vardır ancak kollarında mavi halkalar da bulunur. Bu tür 15 santimetre uzunluğa ulaşıyor ve Avustralya açıklarındaki sularda 20 metreye kadar derinlikte yaşıyor.
Dördüncü tür Hapalochlaena nierstraszi'dir ve resmi olarak sadece iki kez tespit edildi: 1938'de Andaman Adaları çevresindeki sularda ve 2013'te güneydoğu Hindistan'da Chennai yakınlarında bir trol ağına yakalandı. Mantosu 16 cm ölçülen bu tür hakkında çok az şey biliniyor.
Mavi Halkalı Ahtapotların Soyu Tehlikede mi?
Popülasyon anlamında kaç tane mavi halkalı ahtapot olduğu bilinmiyor. Resmi risk altında olmayabilirler ancak insan faaliyetlerinden etkilendikleri açık. Mavi halkalı ahtapot ısınan sular, okyanus asitlenmesi ve kirlilik gibi tehditlerle yüzleşen mercan resiflerinde yaşıyor. Saklandıkları deniz çayırları benzer şekilde düşüşte. Bu habitatların yok olması onları kullanan hayvanların hayatta kalmasını engelliyor.
Yalnız 2-3 yıl yaşadıklarından ömürleri kısadır ve dolayısıyla üreme şansları görece düşüktür. Dahası habitat değişiminde pek başarılı değiller. Mavi halkalı ahtapotu su tankında tutamazsınız. Diğer ahtapotlar gibi onlar da iyi kaçış sanatçılarıdır. Okyanusun en zehirli hayvanlarından birini evcil hayvan yapmak bu yüzden tehlikeli.
