Bal Arısı Neden Birisini Soktuktan Sonra Ölüyor?

Bir bal arısı bir memeliyi soktuğunda dikenli iğnesi deriye yerleşir ve bal arısı onu geri çıkaramaz.

Bal arısı yalnızca kovanına yönelik bir tehdit algıladığında sokar. Kovandan uzaktayken fiziksel bir etkileşim olmadıkça sokma olasılığı düşüktür. Dahası bal arısı soktuğu zaman ölür. Bir bal arısının iğnesi iki adet dikenli çıkıntı içerir. Arı bir kez soktuğunda iğnesini geri çekemez. Arının karnında zayıf bağlar vardır. İğnesini çekmeye çalıştığında sindirim sisteminin bir bölümü, kasları ve sinirleri kopar. Bu büyük karın yırtılması bal arısını öldürür.

Bal Arılarında Kendi Kendine Hareket Eden İğne

Bal arısı intihar savunması yapar.
Bal arısı intihar savunması yapar.

Arı uzaklaştıktan sonra bile iğneyle beraber kopan sinir hücreleri iğneye bağlı kasları koordine etmeye devam eder. Dikenli iğne ileri geri sürtünerek derinin derinliklerine inmeye başlar. Kaslar zehir kesesine bağlıdır ve iğneye toksin pompalar. Arı gittikten birkaç dakika sonra zehri yaraya iletir.

Bu yüzden iğneyi tutup çekmek yerine altına bastırarak çıkarmanız söylenir. Arı gittikten sonra iğne batmaya devam ettiğinden iğneyi hızlı bir şekilde çıkarmak önemlidir. Araştırmalar birkaç saniyelik gecikmenin bile zararlı etkiye sahip olduğunu gösteriyor.

Bal arısı soktuktan sonra geri bıraktıkları.
Bal arısı soktuktan sonra geride bıraktıkları. Görsel: Waugsberg

Bal arısı soktuktan sonra ölmesi evrimsel bir bakış açısıyla mantıklıdır. Kovanı koruyan işçi arılar üremediğinden gen aktarımını sağlamanın tek yolu kovanı ve içindeki akrabaları korumaktır.

Eşek arısı gibi diğer sokan böcekler soktuktan sonra ölmüyor. Bu böceklerin dikenli iğnesi üzerinde özel bir kılıfı vardır ve dikeni geri çekmesini sağlar. İntihar savunması eşek arıları için daha az evrimsel yarar sağlıyor olabilir. Sonuçta balsız yuvaları erişilemezdir ve sık saldırıya uğramaz. Ayrıca daha hızlı uçarlar ve iğne saldırısı sırasında karşı saldırıdan kaçma olasılığı yüksektir.

Bal arısının sokan kısmının anatomisi.
Bal arısının sokan kısmının anatomisi.

Bir arı sizi soktuğunda sokma yuvasının yakınındaki bir bezden alarm feromonları salgılar. Bu feromonlar kovandaki diğer arıları harekete geçirir ve alt çenelerini açar, iğnelerini dışarı çıkarır ve kendilerine yaklaşan her şeyi sokmaya hazırlanırlar.

Savunma biçimi olarak bir canlının vücut parçasını geride bırakması işlemine – bal arısında karnının bir parçası – ototomi deniyor. Hayvanlar alemindeki diğer örnekler arasında kuyruğunu bırakan kertenkele ve tehdit edildiğinde kıskaçlarını geride bırakan yengeçler var.

Sonuç

Sonuç olarak bir bal arısı bir memeliyi soktuğunda dikenli iğnesi deriye yerleşir ve bal arısı onu geri çıkaramaz. Karın kasları zayıf olduğundan iğneden kurtulmaya çalışırken iğneyi sindirim sisteminin bir kısmı, kaslar ve sinirler ile birlikte bırakır. Bu karın yırtılması arıyı öldürür.