Denizatı, diğer balıkların çoğundan oldukça farklı görünür ve hareket eder. Örneğin yüzmek onların işi değil. Denizatlarını ve en yakın akrabalarını bu kadar ilgi çekici bir grup yapan tuhaf özellikleri, yetenekleri ve davranışlarını keşfedin.
Dünyada hem ılıman hem de tropik sularda yaşayan en az 40 denizatı türü var. Denizatı türleri aynı zamanda omurgalı beyninin bir bölümü olan Hippocampus cins adını taşır. Adlandırma hipokampusun denizatı şekline benzerliğinden geliyor.
Denizatı türleri, görünüm ve boyut olarak büyük farklılıklar gösterir. En büyüğü 35 santimetre uzunluğa ulaşırken, en küçüğü tamamen büyüdüğünde yalnız iki santimetre olur.
Denizatı Ne Zaman Ortaya Çıktı?
1970 yılında tanımlanan ve adlandırılan Hippocampus bargibanti (resimde) bilinen ilk cüce denizatı (pigme denizatı) türü oldu. Bu tür yalnız deniz yelpaze mercanına gizlenmesini sağlayan bir kamuflaj yeteneğine sahip.
Slovenya'daki Tunjice Tepeleri'nde Orta Miyosen'e (yaklaşık 13 milyon yıl önce) tarihlenen soyu tükenmiş denizatı türlerinin fosilleri çıkarıldı. Bu hayvanlar yaşayan denizatları gibidir.
Denizatının dik duruşlu olmasının Oligosen'de (33,9 ila 23 milyon yıl önce) sığ sulardaki deniz otu gibi habitatların artmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Boru balığı, deniz ejderi ve denizatının ailesi olan Syngnathidae ilk kez Eosen döneminde (en az 50 milyon yıl önce) ortaya çıktı. Tarih büyük beyaz köpekbalığı atalarının evrimiyle çakışır.
Denizatı Erkeğinin Doğurması
Embriyoları erkek denizatı taşır. Vücudunun ön tarafında bir kuluçka kesesi vardır ve döllenmiş yumurtalar yumurta bırakma organıyla (ovopozitor) oraya aktarılır. Erkek daha sonra bu yumurtaları türe bağlı olarak dokuz ila 45 gün taşır.
Yumurtalar kesenin içinde açılır ve ortaya minyatür denizatları çıkar. Bazı denizatı türleri suya 1000'den fazla yavru bırakabiliyor. Erkek denizatının doğurması davranışı denizatının yakın akrabası olan bazı boru balıklarında vardır.
Denizatının bir ila beş yıl arasında ömrü var, ancak yavruların hayatta kalma oranı %1'den az olmasıyla şaşırtıcıdır. Denizatı doğar doğmaz ebeveyninden bağımsız hareket ediyor ve kabuklular ve daha büyük balıklar gibi yırtıcı hayvanlar tarafından avlanıyor.
Ek Tutuş Sağlayan Kare Kuyruklar
Denizatının parçalı kuyruğu (dairesel yerine) kare enine kesite sahiptir.
Bu dik duruşlu balıkların saniyede 30 ila 70 kez çırptıkları ileri itiş sağlayan bir sırt yüzgeçleri var. Ayrıca başlarının arkasında yön vermek için kullandıkları bir küçük göğüs yüzgeçleri vardır. Buna rağmen denizatı iyi bir yüzücü değil.
Denizatının kuyruk yüzgeci yerine kavrayıcı kuyruğu vardır. Deniz otu, deniz yosunu ve mercan gibi nesnelere tutunmasını sağlar. Ayrıca genellikle renklerini değiştirerek çevrelerine kusursuz uyum sağlayan kamuflaj ustalarıdır. Diğer balıklar ve kabuklular gibi avcılardan saklanmalarının tek yoludur.
Hayvanların kuyruğu genelde yuvarlak olur ancak denizatının karedir. Kuyruğun yüzey alanını artırarak balığın nesneye tutuşunu iyileştirdiği düşünülüyor. Daha da ilginci denizatı kemikli, parçalı zırh pullara sahiptir. Zırhlı pullarını kendisine zarar vermeden sıkıştırarak avcılardan korunur. Bu pullar ve kuyruktaki üç tip eklem, bitkiye veya mercana tutunurken aşırı bükülmenin neden olduğu hasarı da azaltıyor.
Denizatı Durmadan Yer
Denizatı etoburdur ve doymak bilmez bir iştahı var. Yiyecekler denizatının sindirim sisteminden son derece hızlı geçer, bu yüzden yetişkinler yaşamak için sürekli yemek zorunda.
Denizatı zayıf bir yüzücü olduğundan ancak pusu yoluyla avlanabiliyor. Uzun burnunu aniden avına yöneltir ve bütün olarak yutar. Daima açık dişsiz ağzına sığan her küçük canlıyı yer. Denizatının ana besin kaynağı karides ve kopepod gibi küçük kabuklular.
Denizatının her bir gözü bağımsız hareket edebiliyor ve avlanırken boynunu uzatabiliyor. Uzaydan gelen aşağıdaki bantlı boru balığı (Dunckerocampus dactyliophorus) gibi boru balıkları denizatı ile yakın arkabalar. Bu erkek vücudunun altında dişi yumurtaları taşıyor.
Deniz Ejderi ve Boru Balığı ile Yakın Akraba
Denizatı, boru balığı ve deniz ejderi Syngnathidae (Deniz iğnesigiller) ailesine üye. Bu hayvanlar başta kıyılar olmak üzere dünyanın her yerinde yaşıyor.
Hepsi kaynaşmış, uzun burunları ve zırhlı gövdeleri gibi benzerliklere sahip. Tıpkı denizatı gibi erkek deniz ejderi ve boru balığı da dişi yumurtalarını taşıyor. Ancak denizatındaki kesenin aksine deniz ejderi yumurtaları doğrudan kuyruk altında taşıyor ve boru balığında ise türe göre değişiyor.
Denizatı Habitatları Risk Altında
Knysna denizatı (Hippocampus capensis) Güney Afrika kıyılarındaki bitki örtüsünde yaşıyor ve yok olma riski çok yüksek.
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) şu anda dünya çapında birkaç denizatı türünü yok olmaya karşı savunmasız olarak tanımlar.
Okyanuslardaki kirlilik ve diğer insan faaliyetleri denizatı habitatlarına zarar verir. Deniz otu ve mercan resifi kaybı, geleneksel tıpta aşırı kullanımı ve balıkçılık endüstrisi tarafından yakalanması denizatı popülasyonlarını düşürüyor.
Durum o kadar kötü ki Beyaz denizatı (Hippocampus whitei) ve Knysna veya Cape denizatı (Hippocampus capensis) dahil bazı türlerin soyu artık tükeniyor.
