İris, göz kürenin içindeki göze rengini veren dairesel yapıdır. "Heterochromia iridum" ile "Heterochromia iridis" terimleri iki farklı renkte göze sahip olma durumunu belirtirken kullanılan terimlerdir. Ancak Heterokromi iridis aslında tek bir irisin bir veya daha fazla bölgesinin farklı pigmente olması durumudur. Heterokromi iridum ise her iki gözün de farklı renklere sahip olmasıdır ve iki farklı renkli göze sahip kişiler için kullanılır.
Heterokromi'nin Sözcük Anlamı
Heterokromi yani Heterochromia sözcüğü tam anlamıyla "renk veya pigmentasyon farkı" anlamına geliyor. Bu sözcük aynı zamanda cilt ve saçtaki pigmentasyon farkını belirtmek için kullanılır. Derideki ve saçtaki heterokromi göze göre daha az görülür.
- Heteros = farklı
- Chromia = renk veya pigmentasyon
- İridis = bir iris ile ilgili olan / İridum = her iki iris ile ilgili olan
Heterokromi Türleri
Heterokrominin üç ana türü var: Tam heterokromi, merkezi heterokromi ve parçalı heterokromi.
Tam heterokromi bir gözün diğerinden farklı renge sahip olduğu heterokromi türüdür. Heterokromi iridum olarak da adlandırılır.
Merkezi heterokromi bu tip heterokromide gözbebeği çevresinde irisin kalanından farklı pigmentasyona sahip bir halka vardır. Halka genellikle göz bebeğine en yakın olan irisin merkezinde bulunur. Merkezi heterokromiyi ela göz rengiyle karıştırmak bazen çok kolaydır. Heterokromide renkler arasındaki sınır daha belirgindir.
Parçalı heterokromi veya sektörel heterokromi irisin bir bölümünün (veya daha fazla bölümünün) irisin kalanından farklı renge sahip olduğu heterokromi türüdür.
Heterokromi Oluşumu
Göz heterokromisi iriste pigment dağılımındaki bir bozukluk nedeniyle oluşuyor. Bir göz diğerinden daha fazla pigmente sahip olur veya aynı irisin bölümleri farklı biçimde pigmentlenir. Pigmentler göz renginin bileşenleri gibidir ve her pigmentin oranı göz rengini oluşturur.
Çoğu heterokromi iyi huyludur. Görme şikayetleri veya sağlık anormallikleri yaşanmaz. Göz heterokromisinin nedenleri genetik veya edinsel olarak sıralanır. Bir hastalık veya yaralanma sonucunda da olabilir.
- Doğuştan (Konjenital) heterokromi (Genetik)
- Edinilmiş heterokromi
- Yaralanma
- Hastalık
- İlaç tedavisi
Konjenital Heterokromi
Heterokromili çoğu insan bu özelliğini ebeveyninden miras alır ve buna konjenital heterokromi deniyor. Heterokromi geni otozomal dominanttır. Yani bir ebeveynde varsa yeni kuşaklara aktarılma şansı yüksektir.
Bazı genetik heterokromiler Waardenburg sendromu gibi sendromlardan kaynaklanır. Pigmentin eşit dağılmasını engelleyen ve zamanla göz rengini etkileyen genetik bir bozukluktur.
Bilim insanları göz renginin nasıl kalıtıldığının henüz yeni anlıyor. Merkezi ve parçalı heterokromi bir veya iki gözü etkileyebilir. Bir kişinin birden fazla heterokromi türüne sahip olması mümkündür. Örneğin, kişinin bir gözü yeşil, diğer gözü mavi olup, yeşil gözünün gözbebeği çevresinde bakır renkli bir halka olabilir.
Edinilmiş Heterokromi
Bu tür heterokromi yaralanma, hastalık veya bazı ilaçların yan etkisi ile elde edilebilir. Göz küresi içinde kanamaya neden olan yaralanmalar heterokromiye neden olabiliyor. Kan göz küresine sızdığında, şiddetine bağlı olarak anormal bir demir birikimi doğurur. Göz küresinde demir birikmesi gözü paslı yeşil renge büründürür ve bu duruma Iron Siderosis denir.
Melanin göz rengini oluşturmada kilit rol oynayan kahverengi bir pigmenttir. Melanin iris içindeki eşit dağılımını bozan ilaçlar göz rengini etkiler. Levobunolol adlı bir göz damlasının irisde depigmentasyona neden olduğu biliniyor. Ayrıca Xalatan adlı başka bir göz damlasının bazı hastaların irislerini kademeli olarak kararttığına dair kanıtlar mevcut. Xalatan melanin sentezini tetikliyor. Gözde ne kadar fazla melanin varsa göz rengi o kadar koyudur.
Heterokromi Ne Kadar Yaygın?
Heterokrominin yaygınlığına dair çok fazla araştırma bulunmuyor. 1966'da yayımlanan bir çalışmada 7000 Maryland okul çocuğu heterokromi insidansı açısından incelendi. İncelenen çocukların yaklaşık %0,7'sinde parçalı heterokromi bulundu. Tam heterokromi vakası yoktu.
1979'da Viyana'dan 25.000'den fazla kişiden oluşan bir başka çalışmada farklı heterokromi türleri bildirdi. İncelenen kişilerin yaklaşık %0,3'ü bu duruma sahipti. Ayrıca kadınların heterokromiye sahip olma olasılığının erkeklerden iki kat daha fazla olduğu öğrenildi. Örneklem belirli coğrafi konumlarla sınırlı olduğundan dünyayı bir bütün olarak ele aldığımızda sonuçlar farklı olabilir.
Hayvanlarda Heterokromi
Heterokrominin hayvanlarda insanlardan daha yaygın olduğu düşünülüyor. Ankara kedileri gibi evcil kedi ırkları yüksek tam heterokromi oranıyla biliniyor. Diğer yandan Sibirya Kurdu (Husky) heterokromiye sık gösteren köpek ırkları arasında.
Heterokromi Hakkında Sık Sorulanlar
Heterokromi nedir?
Heterokromi, bir kişinin iki farklı renkte göze sahip olduğu veya aynı gözün iki farklı renge sahip olduğu bir durumdur. Gözün irisine renk veren pigment olan melanin miktarındaki veya dağılımındaki bir değişiklikten kaynaklanır.
Heterokromi türleri nelerdir?
Üç tür heterokromi vardır: tam heterokromi, her bir gözün farklı renkte olması; kısmi heterokromi, irisin bir kısmının farklı renkte olması; ve merkezi heterokromi, irisin merkezden yayılan iki veya daha fazla farklı renge sahip olması.
Heterokromiye ne sebep olur?
Heterokromi kalıtsal olabilir, yani ebeveynlerden çocuklarına geçebilir. Ayrıca Waardenburg sendromu, Horner sendromu ve Sturge-Weber sendromu gibi belirli tıbbi durumlardan da kaynaklanabilir. Bazı durumlarda, heterokromi bir yaralanma veya hastalık sonucu gelişebilir.
Heterokromi zararlı mıdır?
Heterokromi genellikle zararsızdır ve görme veya göz sağlığını etkilemez. Bununla birlikte, altta yatan tıbbi bir durumun belirtisi olabilir, bu nedenle gözlerinizin renginde bir değişiklik fark ederseniz kapsamlı bir göz muayenesi yaptırmanız önemlidir.
Heterokromi tedavi edilebilir mi?
Heterokrominin kendisi için bir tedavi yoktur, ancak buna neden olabilecek altta yatan herhangi bir tıbbi durum tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, gözlerin görünümünü daha düzgün hale getirmek için kontakt lensler kullanılabilir.
Heterokromi belirli popülasyonlarda daha mı yaygındır?
Heterokromi tüm ırklardan ve etnik kökenlerden insanlarda görülür, ancak Avrupa kökenli olanlar gibi belirli popülasyonlarda daha yaygın olarak görülür. Genel nüfusun yaklaşık %1'inde heterokromi olduğu tahmin edilmektedir.
