Örümcekler neden çok sayıda göze sahip ve gözleri ne işe yarıyor? 43.000'den fazla farklı türle örümcekler (Araneae), dünyadaki en çeşitli türlerden biridir. Örümcekler, kene, akar ve akrepleri içeren araknid yani örümceğimsiler sınıfına (Arachnida) aitler. Araknidler, altı yerine sekiz bacağı ve üç yerine iki vücut parçasına sahip olmaları yönüyle böceklerden farklılar. Bilim insanları örümcekleri diğer eklembacaklılardan ayırt etmek için bel bölümüne bakıyor. Örümceklerin diğer araknidlere kıyasla çok ince belleri vardır. Peki örümceklerin neden çok fazla gözü var?
Örümceklerin Göz Sayısı
Yanıt örümceğin türüne göre değişiyor. Ancak örümceklerin çoğunluğunun (yaklaşık %99'u) sekiz gözü vardır. Yine de bazı örümceklerin altı, dört veya iki gözü bulunuyor hatta hiç gözü olmayan örümcekler var! Bir örümceğin göz düzeni, hangi aileye ait olduğuna işaret eder.
Örümceklerin Neden Çok Fazla Gözü Var?
Örümceklerin gözleri sabittir, yani görüşlerini değiştirmek için gözlerini hareket ettiremezler. Yine de gözlerinin içindeki mercekler biraz kayar. Genellikle ön gözler avlanmak için, yan gözler hareketi algılamak için kullanılıyor. Hareketi algılayabilmek örümcek için yaşamsal öneme sahip.
Zıplayan örümceklerin gözlerinin boyandığı deneyler yapıldı. Yan gözleri boyanmış olan örümcekler hareketi algılayamadı ve hareket uyaranına tepki vermedi. Ön gözleri boyanmış örümceklerse harekete normal tepki verdiler.
Örümceklerin gözlerindeki boya hiçbir yan etki olmaksızın temizlendi ve örümceklerin yan gözlerinin yırtıcıları tespit etmeyi sağlayan evrimsel bir özellik olduğu anlaşıldı.
Örümceklerin Görü Kalitesi Ne kadar İyi?
Çoğu örümcek gece avcısıdır ve zayıf görüşe sahiptir. Görüşleri, farklı ışık ve karanlık tonlarını görmekle sınırlıdır. Ancak çoğu örümcek titreşimleri hissetmede çok iyidir. Ağlarını kurar, etrafta dolaşır ve çevrelerindeki potansiyel tehlikeyi algılayacak kadar iyi görmeleri yeterlidir.
Yine de istisnalar yok değil. Serbest dolaşan örümcek türleri mükemmel görüşe sahip olma eğilimindeler. Bu grup örümcekler zıplayan örümcek, kurt örümceği, deinopidae ve çiçek örümcekleridir.
Gündüz ve Gece Avlanan Örümceklerin Göz Farklılıkları
Gün ışığında avlanan örümcekler, avlarını yakalamada ağ titreşimi veya kokudan ziyade görüşlerini kullanıyor. Böcekleri fark ettirmeden avlamak için mükemmel bir görüş gerekli.
Bazı gündüz avlanan örümcekler neredeyse insanlar kadar iyi görüşe sahip. Zıplayan örümcekler, böcekler içinde en iyi görüşe sahip yusufçuktan bile çok daha iyi görüşe sahiptir.
Gündüz avlanan örümcekler avlarının hareketini algılamak için iki çift yan gözünü kullanıyor. Daha sonra ava odaklanmak için en merkezdeki iki gözünü kullanıyor. Bunların yanındaki bir çift göz ise derinlik algısına yarar. Hedef yeterince yakınsa bu gözler örümceğe ne zaman saldıracağını bildirir.
Kurt örümcekleri alacakaranlıkta veya ay ışığında avlanır. Dört büyük arka gözleri kedi gözüne benzer. Düşük ışık seviyelerine karşı çok hassastırlar ve üzerlerine ışık düştüğünde parlak şekilde yansıtırlar. Bu durum kurt örümceğine loş ışıkta avlanırken büyük avantaj sağlar.
Yukarıda görülen Deinopidae familyasına ait ağ yapan örümcekler düşük ışıkta yüksek verim sunan iki büyük arka göze sahipler. Her gece gözde ışığa duyarlı yeni bir zar üretirler ve her sabah bir önceki gecenin zarı yok edilir. Ağını zıplamak için kullanır.
Gözleri Olmayan Örümcekler
Mağarada yaşayan bir avcı olan Sinopoda scurion gibi gözleri olmayan örümcek türleri var. Gözsüz örümcekler genellikle mağaralarda ve diğer ışıksız ortamlarda yaşıyor. Görmeye ihtiyaçları olmadığı için evrimleşerek gözsüz örümcek oldular. Titreşimleri hissederek ve keskin koku alma duyularını kullanarak avlanıyor.
Soyu tükenmekte olan nadir bir gözsüz örümcek olan Braken Yarasa Mağarası örümceği bir keresinde bir inşaat projesini durdurdu. İnşaat örümceğin yaşam alanını korumak için yeni planlar yapılmasıyla devam etti.
