Şapkalar uygarlığın ilk günlerine ve daha gerisine uzanır. Çevresel etkilerden korunmak için kullanılan diğer giyim eşyalarının yanında icat edildiği düşünülüyor. Soylular, ünlüler, tarladaki çiftçiler ve farklı alandaki sporcular tarafından giyildiler. İnsanlar neden şapka takıyor ve şapka tam olarak nereden geliyor? Şapkanın icadına ve tarihine göz atalım.
Tarih öncesi zamanda şapka
Şapka takan ilk kişi uzun zaman önce tarihe karıştı. Şapkalar, yaklaşık 10.000 yıl önce ortaya çıkan şehirlerden çok daha eskidir. 8.000 yıl önce kaydedilen yazıdan daha yaşlıdır. Sadece 4.000 yıl önce kullanılan tekerlekten bile daha önce aramızdaydı. Şapka takan ilk kişi bir mağarada yaşıyor, avlanıyor ve çevrede dolaşıyordu.
Şapkalar iki arzudan doğdu: Süsleme ve korunma. Bilinen en eski şapka bulgularından biri 25.000-30.000 yıllık Willendorf Venüsü'nden gelir. Karakterin bir çeşit örgü şapka taktığı düşünülür.
Fransa'da bir mağarada bulunan bir çizimde dünyanın en eski şapkalarından birine rastlanır. Boynuzları olan ayrıntılı bir başlık takan bir kişi göze çarpar. Tablo yaklaşık 16.000 yaşındadır. Ancak asıl ilginç olan Brassempouy Venüsü denilen ve 25.000 yıllık bu heykelciktir. İnsan yüzü ve saç modelinin bilinen en eski gerçekçi temsillerinden biridir.
Yine MÖ 3200'den kalma, yüksek formuyla başı serin tutmak için tasarlanmış konik hasır şapka takan Mısırlı bir adamın resimli tasvirlerine sahibiz.
Şapkaya dair en eski tasvirlerden biri, Yunan şehir devleti olan antik Teb'e aittir. Resim bir mezardan gelir ve hasır şapka takan bir kişiyi gösterir. Antik Yunanlılar, özgürleşmiş kölelere verilen Frig şapkasıyla tanınırlardı. Kenarı olduğu bilinen ilk şapka olan petasos da antik Yunanistan'a aittir ve MÖ 5. yüzyıldan gelir.
Şimdiye dek ele geçen ve nispeten sağlam kalan en eski şapkalardan biriyse Danimarka'nın Kopenhag kentindeki Ulusal Müze'de sergileniyor. Sekiz bölümden oluşan deri bir şapkadır ve 2000 yıldan eskidir.
Modernleşen çizgiler
Demir Çağı'nda erkeklerde kapüşon takmak popülerdi. Boyunluklu uzun, kapüşonlu bir pelerin haline gelen bir tarzdı. Arkadan bağlanan bere stili de bu zamanda popülerdi. İşçiler ve çiftçiler genellikle güneşi ve yağmuru engellemek için geniş kenarlı hasır ve keçe şapkalar giydiler.
1200'lerde daha şekilli, daha yapılandırılmış şapkalar ortaya çıktı. Bu kenarlı şapka stilleri biraz sivri bir tasarıma sahipti. Stil daha sonra 1500'lerde açılı olarak giyilen geniş, düz şapkaları içerecek şekilde gelişti. Büyük kenarlı, mücevherli ve devekuşu tüyü gibi süslemeli devasa şapkalara yol açtı. Bu görünüm Üç Silahşörler ve 18. yüzyılın diğer kurgularında görülür. Büyük, stilize şapkalar, pantolon ve tuniklerle birleştiğinde onlarca yıl sık görülen bir görünüm oldu. Devamında yelek kullanımı popüler olacaktı.
Daha sonra genellikle amirallerde görülen bicorn ve tricorne gibi şapka stilleri popüler oldu. George Washington gibi devrimci figürler tarafından giyilmeleri dikkat çekti.
Günümüz şapkalarının doğuşu
Amerikalı bir adam olan John Stetson, güneş ışığına ve hava koşullarına karşı korunmak için dışarıda giyilebilecek pratik, güzel görünümlü bir şapkaya ihtiyaç olduğunu gördü. 1865'te ilk kovboy şapkasını yarattı. Bugün en çok kendi adını taşıyan Stetson şapkasıyla tanınır.
Erkek şapkaları 1900'lerde aksesuar olmaktan çıkıp ihtiyaç haline geldi. Fötr şapka, kayıkçı şapkası, melon şapka, Panama şapkası ve silindir şapka stilleri gibi farklı şapka türleri her yerdeydi. İlk olarak 1790'larda Londra sokaklarında görülen uzun şapka stili olan silindir şapka, belki de tüm moda tarihinin en skandal şapkasıdır. Onu icat eden Londralı tuhafiyeci John Heatherington, onu ilk kez toplum içinde giydiğinde o kadar karışıklık yarattı ki sonunda barışı bozmaktan tutuklandı.
En tanınmış keçe şapka stillerinden fötr şapka, adını Victorien Sardou'nun yazdığı aynı adlı oyundan almıştır. Fransız oyun yazarı çok iyi biliniyordu ve oyunda günümüze kadar popülerliğini sürdüren fötr şapka tarzında bir kadın şapkası taktı.
Efsaneye göre, melon şapka aslında William Bowler'ın adını almıştır. Viktorya Dönemi'nden bir şapkacıydı. Beyzbol şapkası stili 1900'lerin başında popülerlik kazandı ve çıtçıtlı şapka gibi dallar ortaya çıkardı.
Şapka neden gözden düştü?
Otomobilin icadı ve popülaritesinin erkekler arasında şapka takma modasının azalmasının nedeni olduğu düşünülür. Araba kullanırken şapka takmak pratik olmadığı için yüzyıllar sonra aniden şapka giymenin modası geçti.
Doğu kültürlerinde şapkalar hala çeşitli kültürel ve dini amaçlarla günlük olarak giyiliyor. Bir örnek, hala yaygın olarak kullanılan festir. Dünyada en çok görülen şapka stillerinden biriyse beredir. Yüzyıllardır askeri üniformalarda kullanılıyor ve dünyada en çok giyilen şapka stillerinden biri haline geldi.
