Teknoloji, muazzam başarısızlıkların olağanüstü başarılara yol oluşturduğu bir alandır. 1992'de ilk kez ortaya çıkan ancak on beş yıl sonra ortadan kaybolan el bilgisayarı Kişisel Dijital Asistan'ın (PDA) hikayesi hemen hemen böyledir. Ancak PDA'nın arkasındaki vizyoner düşünce, bugün yüksek teknolojiye hakim olan bir ürün kategorisine yol açtı: Akıllı telefonlar.
Yeni Bir Konsept Doğuyor
İngiliz şirketi Psion, 1984'te Organiser adında bir el bilgisayarı üretti. Küçük klavyeli bir hesap makinesine çok benziyordu ve dokunmatik ekranı veya kalemi yoktu. Organiser'ın 1991'deki ikinci sürümü, o zaman böyle adlandırılmasa da, Kişisel Dijital Asistan'ın öncüsü gibiydi.
"Kişisel Dijital Asistan" yani PDA teriminin ilk kullanımı büyük ölçüde John Sculley'e atfedilir. Sculley, Apple'a 1983'te ünlü bir şekilde PepsiCo'nun CEO'su olarak katıldı, ancak kısa süre sonra efsanevi Steve Jobs ile çatıştı ve 1985'te Apple'dan ayrılmasına neden oldu. Sculley, taşınabilir bilgisayar konusunda umutluydu ve bunu Macintosh bilgisayarına dayanan bir şirket için yeni bir büyüme alanı olarak görüyordu.
1992 CES fuarında Sculley şaşırtıcı bir duyuru yaptı: Apple yakında bilgi işlemde devrim yaratacak çığır açan bir ürünü piyasaya sürecekti. "Kişisel Dijital Asistan" dediği, el yazısını tanıyabilen bir kalemi ve dokunmatik ekranı olan güçlü, taşınabilir bir el bilgisayarıydı.
Apple 1986'dan beri perde arkasında erken bir PDA prototipi olan Knowledge Navigator'ı geliştiriyordu. Sculley, teknolojiyi "Newton" ürün grubu adı altında pazara sunmak istiyordu. Cihaz umut verici görünse de, birkaç önemli zorluk vardı. Birincisi, kalem tarafından oluşturulan el yazısını tanıyan yazılım teknolojisi kusurluydu. Bir diğeri de tüm özellikler ürünü aşırı derecede pahalı hale getiriyordu. Sculley, ürünün piyasaya sürülmesi için çok uğraştı.
1993'te 699$'lık Newton MessagePad satışa çıktığında, Casio ve Tandy gibi diğer şirketler kendi daha ucuz PDA'larını piyasaya sürmüştü. En iyi PDA'yı üretme yarışı sürüyor ve Apple şimdiden savaşı kaybediyordu. Daha da kötüsü şirket finansal olarak çöküyordu ve bu durum Sculley'nin 1993'te Apple'dan ayrılmasıyla sonuçlandı. MessagePad'in kaderi de kötü gitti: Birkaç yeni sürüm ve hayal kırıklığı yaratan satışlardan sonra Newton ürün serisi 1998'in başlarında iptal edildi, şaşırtıcı olmayan bir şekilde 1997'de Apple'a dönen Steve Jobs tarafından.
Palm Markası Zirveye Oynuyor
Apple, PDA yarışından düştü ancak bu yeni bilgisayar kategorisi henüz çok tazeydi. El bilgisayarı ve avuç içi bilgisayar olarak da adlandırılan PDA'lar 1990'ların sonlarında epey arttı. Doktorlar ve araştırmacılar parmaklarının ucunda çok fazla bilgiye ulaştıkları bu PDA'ları tıbbi uygulamalar için ideal buldu.
California merkezli Palm Computing (daha sonra adını Palm olarak kısaltacak), PDA'yı kitlesel bir cihaza dönüştürmekle tanınır. Palm hem Casio hem de Tandy tarafından satılan PDA'yı tasarlayan Jeff Hawkins tarafından 1992'de kuruldu. Hawkins, tablet bilgisayara öncülük eden şirket olan GRiD için de çalıştı.
Palm'ın 1997'de tanıtılan ilk PDA'sı olan PalmPilot, diğer üreticilerin takip edeceği bir standart oluşturdu. PalmPilot kendi yazılımı PalmOS'a sahipti. Cihaz kullanım kolaylığı, güvenilirliği ve uzun ömrü ile bilindi. Palm, Apple Newton'ın ve diğer önceki PDA'ların eksik yönlerini kapatıyordu; şirket, PalmPilot'ı birkaç kez güncelledi (sonunda adı sadece Palm oldu). Palm'ın daha yenilikçi özelliklerinden biri olan "ışınlama", bilgilerin Palm uyumlu bir cihazdan diğerine kablosuz olarak iletilmesini sağlıyordu. İş adamları, ağ oluşturma etkinliklerinde ve toplantılarında kartvizit iletişim bilgilerini ileri geri ışınladıkça Palm havalı bir cihaz haline geldi.
2000 yılında, ilk piyasaya sürülmesinden sadece üç yıl sonra, Palm PDA'lar yaklaşık %75'lik pazar payına çıkmıştı. Ancak, hem kurumsal kargaşa hem de yoğun rekabet Palm'ın işini zora sokuyordu. Hawkins birkaç yıl önce şirketi ağ şirketi 3Com'a satmıştı ancak kontrolünü giderek kaybetti. Sonunda Palm'dan ayrıldı ve PalmOS ile uyumlu bir PDA olan Visor'u üreten Handspring şirketini kurdu. Sonraki yıllar tümüyle absürttü: Handspring 2003'te Palm ile birleşti, ardından Palm kendisini iki şirkete böldü – bir donanım ve bir yazılım – ve 2006'da yeniden birleşti.
PDA Geliştikçe Akıllı Telefon Ortaya Çıkıyor
Palm yeni modeller çıkarırken bile PDA pazarı gelişiyordu. Microsoft, mobil cihazlar için yeni bir Windows işletim sistemi çıkarınca Compaq 2000 yılında renkli dokunmatik ekranlı bir PDA olan iPaq'ı piyasaya sürdü. Dokuz yıl süren uzun iPaq model serisinin ilkiydi. Microsoft Windows Mobile OS ve PalmOS diğer PDA üreticilerine lisanslandı; örneğin, Dell Windows Mobile tabanlı Axim PDA'yı üretirken Sony, PalmOS çalıştıran CLIÉ serisini çıkardı. Rekabette geri kalmaktan endişelenen Palm, 2002'de Tungsten adlı kendi yeni renkli ekranlı PDA'sını çıkardı.
"Akıllı telefon" sözcüğü ilk kez 1997 yılında genel kullanıma girdi ancak ilk akıllı telefonun 1994 yılında Bell South tarafından tüketicilere pazarlanan Simon Personal Communicator olduğu kabul edilir. Simon, Mitsubishi Electric tarafından üretilmiş olmasına rağmen IBM teknolojisinin ürünüydü. Zamanının ötesindeki Simon, PDA özelliklerine sahip bir cep telefonuydu. Ancak telefon ticari bir başarısızlıktı; PDA'lardan büyüktü, hantaldı ve pil ömrü çok kısaydı.
Akıllı telefon teknolojisinin ilerlemesi ve telefonun boyut olarak küçülmesi birkaç yıl aldı. 1990'ların ikinci yarısında, Ericsson, Kyocera, Nokia ve Qualcomm gibi üreticiler tarafından çok sayıda akıllı telefon tanıtıldı. Handspring bile 2002'de PalmOS'a sahip ilk akıllı telefon olan Treo ile harekete geçti. Ancak aynı yıl Blackberry tanıtıldı ve kısa sürede iş ve profesyonel pazarda tercih edilen akıllı telefon haline geldi. Bu durum PDA'nın sonunun başlangıcıydı.
Akıllı Telefonlar PDA'yı Geçiyor
Ocak 2007, PDA'nın eski teknoloji haline geldiği zaman olarak kabul edilebilir. O tarihte Apple ilk iPhone'u tanıttı. Bir PDA ve cep telefonunun en iyi özelliklerini tüketici dostu tasarımda birleştiren iPhone sansasyon yarattı. iPhone ilk akıllı telefon olmasa da kesinlikle en iyilerinden biriydi ve akıllı telefonu küresel fenomen haline getirdi.
Palm'ın iPhone'a tepkisi tahmin edilebilirdi: 2008'in sonunda şirket PDA geliştirmeyi bırakacağını duyurdu. 2009'da Palm, WebOS işletim sistemini ve kendi akıllı telefonu olan Palm Pre'yi tanıttı. Ertesi yıl Palm, Compaq'ı da satın alan Hewlett-Packard tarafından satın alındı. HP, sonunda Palm ürün adından vazgeçti ve 2014 yılında Palm'dan tamamen kurtuldu. Yine de bir marka olarak Palm'ın dokuz canı var gibi: Şimdi bir Çinli şirkete ait olan Palm, şu anda kablosuz kulaklıklar yapıyor ve büyük akıllı telefonlara eşlik edecek küçük bir telefon üretiyor.
Bugün Apple, akıllı telefon pazar payında Samsung ile yoğun bir liderlik rekabeti içinde. Akıllı telefonlar PDA'ların yerini almış olabilir ancak çığır açan PDA teknolojisi olmasaydı, günümüzün akıllı telefonları asla var var olmayacaktı.
