Güneş, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluştu. 13,8 milyar yaşındaki evrende orta yaşlı bir yıldızdır. Diğer benzer boyuttaki yıldız oluşumlarında olduğu gibi Güneş dönen dev bir gaz ve toz bulutunun kendi ağırlığı içinde çökmesiyle oluştu. Çoğunluğu hidrojen ve helyum olan gazlar bir araya gelerek Güneş'i ortaya çıkardı. Bugün yerçekimi veya kütleçekimi Güneş'in tüm malzemesini merkeze çekerek basınç oluşturmaya devam ediyor. Bu basınç çok yüksek bir sıcaklık yaratır. Güneş'in çekirdeği bu yüzden 15 milyon santigrat derecedir.
Güneş'teki Isı ve Işığın Kaynağı
Güneş'ten büyük bir gezegen yoktur, hiçbiri yanına bile yaklaşamaz. Güneş çoğunlukla hidrojenden oluşuyor. Ancak yüksek sıcaklık bu hidrojen atomlarına elektron kaybettirerek onları helyum atomlarına dönüştürüyor. Bu dönüşüme termonükleer füzyon denir ve büyük miktarda enerji doğurur. Güneş'in kendi ağırlığıyla kendi içine çökmeye devam etmesini engelleyen temel etki bu enerjidir.
Güneş'ten gelen tüm ısının ve ışığın kaynağı bu füzyondan doğuyor. Füzyondan doğan enerji ile kütleçekimi birbirine karşı savaşıyor. Bu ısı ve ışık, Güneş'in çekirdeğinden gelerek katmanları arasından geçer ve ağırca yüzeye doğru çıkar. Öngörebileceğiniz gibi çekirdekteki tüm ısı ve enerji yüzeye ulaşmaz ancak Güneş'in yüzeyi hala 5.500 santigrat derece ısıya sahip.
Önümüzdeki birkaç milyar yıl boyunca Güneş daha da parlak olacak. Ancak bu durum Dünya atmosferindeki karbondioksiti azaltacak ve iyi haber gibi görünse de aslında bitki yaşamının ve dolayısıyla kalan tüm yaşamın son bulmasına neden olacak. Güneş, Dünya'daki yaşama enerji veriyor ancak yıldızların bile sınırlı bir ömrü var.
Güneş Nasıl Yok Olacak?
Güneş'teki tüm yakıtı oluşturan hidrojen sonsuz değil. Hidrojen tükendiğinde Güneş ölüm evresine geçecek. Bundan 2,5-3 milyar yıl içinde ısınan Güneş'le Dünya'nın yüzey sıcaklığı suyun kaynama noktasını aşacak. 4-5 milyar yıl sonra Dünya'daki suyun çoğu gitmiş ve gezegenin yüzeyi kısmen erimiş olacak. Dünya'nın durumu bugünkü Venüs'ten daha kötü olacak. Neyse ki Güneş'in ölmesine hala 5 milyar yıl var.
Güneş hidrojenini tükettikten sonra bile diğer yıldızlar gibi 2-3 milyar yıllık bir dönüşüm evresine girecek. Kütleçekimi zayıflayan Güneş'in dış katmanları uzaklaşmaya yani yıldız genişlemeye başlayacak. Merkür, Venüs ve Dünya'yı tamamen içine alacağı bir boyuta ulaşacak. Sarı cüce yıldızdan "kırmızı dev" yıldız türüne dönüşecek. Bu aşamada parlaklığı şimdiden binlerce kat yüksek olacak. Kırmızı dev olduktan sonra dış katmanlarını kaybedecek.
Çekirdekte hidrojen kalmadığından artık sadece helyumla dolu olacak. Helyum ise birbiriyle kaynaşarak oksijen ve karbon gibi ağır elementler oluşturacak. Bunlar pek enerji yaymayan tepkimelerdir. Tüm helyum tükendiğinde çekirdek aşırı yoğunlaşmış olduğundan yerçekimi kuvvetiyle Güneş'i küçülterek beyaz bir cüceye dönüştürecek. Tüm dış malzemesi dağılmış olacak ve geride bir gezegenimsi nebula kalacak.
Diğer beyaz cüce yıldızlar gibi hala oldukça sıcak olacak ancak eskisi kadar değil. Beyaz cüce yıldızlar nükleer füzyon yoluyla enerji üretmez, ancak muazzam miktarda ısıyı çok küçük bir hacme sıkıştırır. Güneş, Dünya'dan biraz büyük bir boyuta küçülecek ve tüm kütlesini bu alana sıkıştırmış olacak.
Bu yüzden soğuması çok, çok uzun sürecek. Yüz binlerce derecelik ısıdan bugünkü sıcaklığına ve altına soğuması milyarlarca yıl alacak. Güneş sonunda uzayda yavaş yavaş görünmez olacak ve bir kahverengi cüceye dönüşecek: Soğuyan, ölü yıldız kalıntısı. Bu evrede Güneş tüm ışığını kaybederek tamamen sönmüş olacak. Kahverengi cüce yıldızlar sıcak değiller ve çevrelerini ısıtacak herhangi bir enerji yaymazlar. Bilim insanları Güneş'in tamamen sönüp ölmesine yaklaşık 7 ila 8 milyar yıl olduğunu öngörüyor. Güneş işte tüm ışığını böyle kaybederek ölecek ve yok olacak.
1 Milyar Yılımız Kaldı
Ancak insanlık Güneş'in ışığını kaybederek ölmesini ve yok olmasını göremeyecek. O zamana buralarda olmayacağız. İnsanlığın yalnızca 1 milyar yıllık ömrü kaldı. Çünkü Güneş'in parlaklığı her milyar yılda yaklaşık %10 artıyor. Bu da Dünya'da yaşamın son bulması demek. Bu noktada okyanuslarımız buharlaşıyor ve yüzey su oluşamıyor.
Bugüne dek Güneş öldüğünde nebulaya dönüşebileceği düşünülüyordu. Nebulalar ölen yıldızlardan çıkan gaz ve toz kütlesidir ve merkezdeki yıldız veya çevre yıldızların ışığı onları aydınlatır. Ancak son araştırmalara göre Güneş, parlak bir nebula oluşturamayacak kadar küçük kütleli olabilir. Modellere göre böyle bir yıldızın Güneş'in iki katı kütlede olması gerekiyor.
